Gouda: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
1 (onbereikbare) link(s) aangepast en 0 gemarkeerd als onbereikbaar #IABot (v2.0beta8) |
k -/- spaties voor <ref> (verzoek op WP:VPB) |
||
Regel 32:
'''Gouda''' ({{Audio|315_Gouda.ogg|<small>uitspraak</small>}}) is een stad en gemeente in het oosten van de provincie [[Zuid-Holland]] in [[Nederland]] met {{Statistiek gemeente Nederland inwoners|0513}} inwoners ({{Statistiek gemeente Nederland inwoners|TXT=Year}}, bron: [[Centraal Bureau voor de Statistiek|CBS]]) op een grondgebied van 16,92 km².
De stad is gelegen in [[Midden-Holland]] en in het stedelijk gebied de [[Randstad (gebied)|Randstad]], op ruwweg gelijke afstand van [[Rotterdam]], [[Utrecht (stad)|Utrecht]] en [[Den Haag]]. Gouda heeft een regiofunctie binnen het [[Groene Hart]], waar het qua inwoners de grootste stad en de op één na grootste gemeente is (na [[Alphen aan den Rijn (gemeente)|Alphen aan den Rijn]]). Het is naar inwonertal gemeten de 48e gemeente van Nederland en de [[Tabel van gemeenten in Zuid-Holland|12e]] gemeente van Zuid-Holland.
Gouda ligt bij de [[samenvloeiing]] van de rivieren de [[Gouwe (rivier)|Gouwe]] en [[Hollandse IJssel]]. Mede dankzij de [[binnenvaart]] over deze rivieren groeide Gouda in de [[middeleeuwen]] uit tot een belangrijke stad. In 1272 kreeg de stad [[stadsrechten]] en aan het eind van de middeleeuwen was Gouda uitgegroeid tot de vijfde stad van [[Holland]].<ref name="Die Goude Tijdlijn">[https://web.archive.org/web/20070611212327/http://www.diegoude.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=1&Itemid=3 Gouda in jaartallen], Die Goude. Geraadpleegd op 2009-03-01 (gearchiveerd)</ref> In de binnenstad is nog altijd een groot aantal historische en monumentale gebouwen te vinden, waarvan het [[Stadhuis van Gouda|Stadhuis]] en de [[Grote of Sint-Janskerk (Gouda)|Sint-Janskerk]] waarschijnlijk de beroemdste zijn. De stad staat daarnaast bekend om zijn [[Goudse kaas]], die in de zomer verhandeld wordt op de donderdagse toeristische [[Kaasmarkt (Gouda)|kaasmarkt]]. Ten slotte geniet Gouda bekendheid door de fabricage van [[kaars]]en, [[Pijp (rookgerei)|pijpen]], [[Gouds plateel]], [[stroopwafel]]s en de jaarlijkse [[Kaarsjesavond]].
Regel 55:
In de 13e eeuw werd het riviertje de [[Gouwe (rivier)|Gouwe]] door een kanaal verbonden met de [[Oude Rijn (Harmelen-Noordzee)|Oude Rijn]] en de monding in de [[Hollandse IJssel]] werd uitgebreid tot een haven. Aan de rand van de stad verrees in de 14e eeuw het [[kasteel van Gouda]], dat de haven moest beschermen. Door deze ontwikkelingen ontstond een vaarroute, die werd gebruikt voor handel tussen [[Vlaanderen]] en [[Frankrijk]] met [[Holland]] en het [[Oostzee]]gebied. In 1272 verleende [[Floris V van Holland|Graaf Floris V]] stadsrechten aan Gouda, dat inmiddels een belangrijke plaats geworden was.
In 1361 en 1438 richtten [[stadsbrand]]en grote schade aan in de stad. Zo zouden bij de [[stadsbrand Gouda 1438|stadsbrand van 1438]] slechts vier huizen gespaard zijn gebleven.<ref>P. H. A. M. Abels e.a., [http://books.google.nl/books?id=YENsc79YwTQC&printsec=frontcover Duizend jaar Gouda: een stadsgeschiedenis], pagina 66</ref> Na de verovering van Gouda door de Geuzen op 21 juni 1572 werd het kasteel van Gouda in 1577 gesloopt, om het zo niet in handen te laten vallen van de Spanjaarden bij een eventuele herovering. Het is echter maar de vraag of dit de daadwerkelijke reden van de afbraak was, of dat de Goudse bevolking de oorlog aangreep om zich van het kasteel en zijn eigenaar te verlossen
[[Bestand:Plattegrond van de stad Gouda binnen de singels, ca. 1650..jpg|thumb|Kaart van Gouda in 1652 door [[Joan Blaeu|Blaeu]]]]
Regel 367:
|colspan="2" align="middle" | <small>Wapen en vlag van Gouda</small>
|}
Het [[Wapen van Gouda|gemeentewapen van Gouda]] bestaat uit een schild, vastgehouden door twee leeuwen, waarop tweemaal drie zespuntige sterren zijn aangebracht. Het wapen vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in het familiewapen van de heren [[Van der Goude]], die een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van Gouda. Op 24 juli 1816 werd het gemeentewapen officieel door de [[Hoge Raad van Adel]] bevestigd. Het motto dat de stad voert luidt: "[[Per aspera ad astra]]" (''Door de doornen naar de sterren''). Bij de vastlegging werd het wapen als volgt omschreven: ''"In rood een paal van zilver, ter weerszijden vergezeld van drie paalsgewijs geplaatste zespuntige sterren van goud. Het schild gedekt met een vijfbladige kroon van goud en omgeven door een doornenkrans; en vastgehouden door twee omziende leeuwen van natuurlijke kleur. Onder het wapen de spreuk "Per aspera ad astra"."''
De vlag van Gouda heeft drie gelijke horizontale banden in de kleuren rood, wit en rood. De drie balken zijn - een kwartslag gedraaid en aangevuld met de zes zespuntige sterren - terug te zien in het stadswapen.
Regel 396:
Zowel binnen als buiten het centrum ligt een netwerk van sluizen. In het verleden had Gouda een belangrijk deel van de economische voorspoed te danken aan de ligging en de sluizen. Op het traject dat het water door de binnenstad tussen de Hollandse IJssel en de Gouwe aflegt ligt zelfs de langste schutsluis van Europa.<ref>De langste sluis van Europa, Hollandse Waterstad (hollandsewaterstad.nl) (pagina niet meer beschikbaar)</ref><ref>http://goudawaterstad.eu/huidige-sluizen/de-donkere-sluis/</ref> In de Hollandse IJssel bevinden zich verder de [[Waaiersluis (Gouda)|Waaiersluis]] en [[Julianasluis]]. De [[Mallegatsluis]] vormt de verbinding tussen de Hollandse IJssel en de Turfsingel. Aan het einde van de Oost- en Westhaven staat bij de inmiddels gesloten Havensluis [[Het Tolhuis]] en de bijbehorende sluiswachterswoning. Hier voeren de schepen uit de richting van Rotterdam de stad binnen langs de immer aanwezige sluisdeuren.
Voorts zijn er vier [[molens in Gouda]] te zien: [[de Roode Leeuw]], [['t Slot (molen)|'t Slot]], de [[Haastrechtse Molen]] en de in 2010 herstelde [[Mallemolen (Gouda)|Mallemolen]]. In het verleden heeft Gouda in totaal meer dan twintig molens geteld, waarvan nu enkel de vier genoemde molens restten. Ten zuiden van de binnenstad bevindt zich tussen de [[Schielands Hoge Zeedijk]] en de Hollandse IJssel de negentiende-eeuwse [[Watertoren (Gouda)|Watertoren]]. Gouda bezit tot slot vier begraafplaatsen, waarvan [[Crematorium en Begraafplaats IJsselhof]] de grootste is. De [[Joodse begraafplaats (Gouda)|Joodse begraafplaats]], de [[Oude Begraafplaats Gouda|Oude Begraafplaats]] en de [[Rooms-Katholieke Begraafplaats Gouda]] zijn allemaal van kleiner formaat en dateren uit de negentiende eeuw.
=== Musea ===
Regel 496:
Tot en met 2005 verscheen ook de [[Goudsche Courant]], opgericht in 1862 en daarmee een van de oudste kranten van Nederland. Dit dagblad is in september 2005 samen met de krant [[Rijn en Gouwe]] en een editie van het [[Utrechts Nieuwsblad]] opgegaan in het ''AD Groene Hart''. Overigens heeft ook het voetbalblad [[Voetbal International]] zijn hoofdzetel in Gouda.
In 2017 werd indebuurt Gouda opgericht, een regionale nieuwswebsite voor een jongere doelgroep. Zowel Goudse Post, AD als indebuurt Gouda vallen onder de [[Persgroep]].
== Verkeer en vervoer ==
Regel 555:
|}
{{Zie hoofdartikel|Lijst van Gouwenaars}}
Van de Gouwenaars zijn er enkele die nationale en soms zelfs internationale [[Lijst van Gouwenaars|bekendheid hebben gekregen]]. Zo was er de humanist [[Desiderius Erasmus]], die in Gouda de Latijnse school bezocht. Erasmus' geestverwant [[Dirck Volkertsz. Coornhert]] werd weliswaar geboren in Amsterdam, maar vond op het einde van zijn leven in het liberale en vrijzinnige Gouda een toevluchtsoord en stierf er in 1590.
Enkele jaren later zouden de Goudse broers [[Cornelis de Houtman|Cornelis]] en [[Frederik de Houtman]] als eerste Nederlanders naar [[Indië (regio)|Indië]] varen. De staatsman [[Hiëronymus van Beverningh]] vertegenwoordigde [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] bij meerdere vredesonderhandelingen. Voorts was er de zeekapitein [[Roemer Vlacq (1637-1703)|Roemer Vlacq]], die zijn schip opblies om het uit handen van de vijand te houden, en zijn [[Roemer Vlacq (de jongste)|gelijknamige kleinzoon]], die zich onderscheidde in de strijd tegen Fransen in de [[Oostenrijkse Successieoorlog]] en later diende als [[viceadmiraal]] van Holland en West-Friesland.
| |||