Wikipedia

Standaardmodel van de deeltjesfysica: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
1 onbereikbare link(s) gered en 0 gelabeld als onbereikbaar #IABot (v1.5.1)
onnodig gebruik van math
Regel 17:
** [[hadron]]
*** [[baryon]] (bijv. [[proton (deeltje)|proton]] en [[neutron]]) bestaande uit 3 quarks
*** [[meson]] (bijv. [[Pion (natuurkunde)|pion]] en [[kaon]]) bestaande uit 2 quarks, meer bepaald een quark en een antiquark
 
Leptonen en quarks kunnen in [[Generaties van de materie|drie generaties]] voorkomen. Zichtbare materie in het [[heelal]] bestaat vrijwel uitsluitend uit deeltjes van de eerste generatie: up- en downquarks en elektronen. Deeltjes van de tweede en derde generatie zijn instabiel: ze vervallen in een fractie van een seconde in deeltjes van de eerste generatie, maar kunnen wel gegenereerd worden door botsingen van (hoogenergetische) deeltjes van de eerste generatie.
Regel 23:
{| class="wikitable" style="margin:1em auto 1em 0; background-color:white;"
! colspan="2" | Soort
|{{Witte kolom|6}}
! colspan="3" | Eerste generatie
|{{Witte kolom|6}}
! colspan="3" | Tweede generatie
|{{Witte kolom|6}}
! colspan="3" | Derde generatie
|-
Regel 40 ⟶ 43:
|-
| rowspan="2"|Quarks
| +{{Breuk|2|3}}
|<math>+ 2/3</math>
| [[Upquark|Up]]
| align=center| <math>u</math>
| <math>0,003</math>
| [[Charmquark|Charm]]
| align=center| <math>c</math>
| <math>1,3</math>
| [[Topquark|Top (truth)]]
| align=center| <math>t</math>
| <math>174</math>
|-
| -{{Breuk|1|3}}
|<math>- 1/3</math>
| [[Downquark|Down]]
|align=center|<math>d</math>
| <math>0,006</math>
| [[Vreemdheid|Strange]]
| align=center| <math>s</math>
| <math>0,14</math>
| [[Bottomquark|Bottom (beauty)]]
| align=center| <math>b</math>
| <math>4,3</math>
|-
| rowspan="2"|Leptonen
| <math>-1 </math>
| [[Elektron]]
| align=center| e<mathsup>e^-</mathsup>
| 0,000 51
| <math>0,00051</math>
| [[Muon]]
| align=center| <math>\mu^-</math>
| <math>0,106</math>
| [[Tau (lepton)|Tau]]
| align=center| <math>\tau^-</math>
| <math>1,784</math>
|-
| 0
| <math>0</math>
| [[Elektron-neutrino]]
| align=center| <math>\nu_e</math>
| <math>< 15 \times× 10^{<sup>-8}</mathsup>
| [[Muon-neutrino]]
| align=center| <math>\nu_\mu</math>
| <math>< 2,5 \times× 10^{<sup>-4}</mathsup>
| [[Tau-neutrino]]
| align=center| <math>\nu_\tau</math>
| <math>< 3,5 \times× 10^{<sup>-2}</mathsup>
|}
 
== Kwantumvelden ==
De deeltjes van het standaardmodel zijn geen deeltjes uit de klassieke mechanica maar kwantumdeeltjes, of beter: kwantumvelden. Elektronen zijn wel deeltjes met massa en lading, maar in een atoom bijv. zijn het geen kogeltjes die rond de kern draaien volgens de klassieke wetten van Newton en Coulomb, maar golfpatronen rond de kern. Kwantumdeeltjes beschrijven geen banen; het zijn velden met massa en lading waarvoor relativistische kwantumtheorie ontwikkeld wordt, een combinatie van [[elektromagnetisme]] en [[speciale relativiteitstheorie]] met niet-relativistische [[kwantummechanica]]. Het standaardmodel is vooral een [[kwantumveldentheorie]] waarin deeltjes en hun wisselwerking beschreven worden door wiskundige formules (Lagrangianen) met een zeer compacte complexe notatie.<ref>{{aut|W. N. Cottingham, D. A. Greenwood}} (2007) - ''An Introduction to the Standard Model of Particle Physics'', Cambridge Univ Press 2nd ed. Zie ook http://einstein-schrodinger.com/Standard_Model.pdf</ref>
 
Het algemeen geaccepteerde en toegepaste deel van deze theorie is [[Kwantumelektrodynamica]] (QED) dat fotonen, elektronen en '''stabiele''' ongedeelde atoomkernen beschrijft en zo de basis vormt van de [[Scheikunde|chemie]] en [[materiaalkunde]]. Recenter zijn [[Kwantumchromodynamica]] (QCD) en [[Elektrozwakke wisselwerking]] om atoomkerndelen (gluonen, W en Z bosonen, quarks) en neutrino's in de theorie te betrekken om zo ook de eigenschappen van de vele '''instabiele''' deeltjes te verklaren die grote [[deeltjesversneller]]s produceren. Maar in de bekende Course of Theoretical Physics van [[Lev Landau|Landau en Lifshitz]] zijn deze delen van het model nog niet opgenomen.<ref>{{aut|V B Berestetskii, E M Lifshitz, L P Pitaevskii}} (2008) - ''Quantum Electrodynamics'', Butterworth-Heinemann, 2nd ed. In het voorwoord staat dat "de theorie van sterke en zwakke wisselwerking ... verandert zeer snel zodat de tijd voor een consistente uiteenzetting nog niet gekomen is".</ref>
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Standaardmodel_van_de_deeltjesfysica"