Vecht (Utrecht): verschil tussen versies

| naam = Vecht

| afbeelding = Location Utrechtse Vecht.PNG

| onderschrift =

| lengte = circa 42

| hoogte =

| hoogtemonding =

| verhang =

| debiet =

| oppervlakte =

| oorsprong = [[Stadsbuitengracht]] ([[Utrecht (stad)|Utrecht]])

| uitmonding = [[IJsselmeer]]

| stroomgebied =

| stroomtdoor = [[Utrecht (provincie)|Utrecht]], [[Noord-Holland]]

| zijrivieren =

| plaatsen = [[Maarssen]], [[Breukelen (Utrecht)|Breukelen]], [[Loenen aan de Vecht|Loenen]]

| bevaarbaar =

| afbeelding2 = Rivier de Vecht.jpg

| onderschrift2 = Bij Nigtevecht

De '''Vecht''', ter onderscheiding van de [[Overijsselse Vecht]] soms ook als '''Utrechtse Vecht''' aangeduid, is een [[Nederland]]se [[rivier]] die door de provincies [[Utrecht (provincie)|Utrecht]] en [[Noord-Holland]] loopt. De Vecht begint bij de [[Weerdsluis]] in de stad [[Utrecht (stad)|Utrecht]] en mondt zo'n 42 kilometer verder bij [[Muiden]] uit in het [[IJmeer]]. Onderweg stroomt de Vecht onder andere langs de plaatsen [[Maarssen]], [[Breukelen (Utrecht)|Breukelen]], [[Loenen aan de Vecht|Loenen]] en [[Weesp]]. In [[1996]] is het beheer en onderhoud van de Vecht door het Rijk overgedragen aan het [[Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht|Waterschap Amstel, Gooi en Vecht]].

In [[1996]] is het beheer en onderhoud van de Vecht door het Rijk overgedragen aan het [[Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht|Waterschap Amstel, Gooi en Vecht]]. In de Vecht is ten zuiden van [[Muiden]] tussen 2014 en 2016 het [[aquaduct Vechtzicht]] gerealiseerd. Hiermee wordt de rijksweg [[Rijksweg 1|A1]] onder de rivier door geleid.

De Vecht ontstond rond 600 v.Chr. als deel van de [[Rijn]][[Rivierdelta|delta]] en bovenloop van het [[IJ (rivier)|Oer-IJ]].

De rivier was vanaf 866 tot aan [[Muiden]] in eigendom van de [[Dom van Utrecht|Sint-Martinuskerk]] in [[Utrecht (stad)|Utrecht]].<ref name=MERWEDE>’’K.E. Baars’’, Varend vervoeren – 100 jaar Merwedekanaal, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, 1991</ref> De boorden van de Vecht vielen rond dat jaartal voor een aanzienlijk deel in de gouw [[Nifterlake]]. In 1285 veroverde [[Floris V van Holland]] Muiden en [[Weesp]] op [[Sticht Utrecht]]. Het recht van de [[bisschop van Utrecht]] op de Vecht werd beperkt tot [[Hinderdam]], iets ten noorden van de plaats [[Nigtevecht]].<ref name=MERWEDE/>. De rivier stond toen niet meer in open verbinding met de Zuiderzee. Bij [[Breukelen (Utrecht)|Breukelen]] was de Otterspoorsluis aangelegd, zo is gebleken uit een [[schouw (toezicht)|schouw]]brief uit 1323 van bisschop [[Jan van Diest]]. Ten noorden van de Otterspoorsluis hadden de bewoners nog veel last van de Zuiderzee, de dijken moesten worden verhoogd en goed worden onderhouden wat een dure aangelegenheid was.

In 1437 kwamen Utrecht en Holland overeen een nieuwe sluis en dam aan te leggen bij [[Fort Hinderdam]] en de Otterspoorsluis af te breken. Op 13 april 1673 besloot Holland nieuwe zeesluizen aan te leggen bij de monding van de Vecht in de Zuiderzee bij Muiden.<ref name=MERWEDE/>. Al een eeuw was dit een vurige wens van Holland, maar Utrecht stemde hier niet mee in. In 1672-'73 was Utrecht - tijdelijk - bezet door de Fransen en Holland zag de kans om de plannen ten uitvoer te brengen.

In de [[middeleeuwenMiddeleeuwen]] was de Vecht een zeer belangrijke scheepvaartverbinding tussen (de voorloper van) de [[Zuiderzee]], vanwaar Noord-Europa bereikt kon worden, en de [[Rijn]], die onder andere toegang gaf tot wat nu [[Duitsland]] heet. [[Dorestad]] en later de stad Utrecht hadden hier hun economische bloei aan te danken. (Kleine) delen van de Vecht zijn vanaf de middeleeuwenMiddeleeuwen gekanaliseerd en/of doorgestoken.<ref>Zie met name de [[Bemuurde Weerd]] in de stad Utrecht, en [[De Nes (Stichtse Vecht)|De Nes]] bij het dorp [[Vreeland]].</ref>

InVanaf ambachtelijkde en industrieel opzichtMiddeleeuwen verrezen er vanaf de middeleeuwen langs de rivier grote productielocaties van [[baksteen]] en [[aardewerk]]. [[Turf (brandstof)|Turf]] en [[klei]] als grondstoffen waren er eenvoudig beschikbaar. Een vroege productielocatie was de [[Bemuurde Weerd]]. Later verrezen tal van [[steenfabriek]]en langs de rivier en deze vormden menigmaal een geldbelegging gevestigd naast een buitenhuis. De productie werd deels ingezet in de [[Uitleg van Amsterdam in de 17e eeuw|17e-eeuwse uitbreiding van Amsterdam]]. Gaandeweg de 20e eeuw sloot de laatste steenfabriek langs de Vecht. Alleen [[Vecht en Rhijn]] ontkwam aan de sloophamer.

<gallery widths="160" heights="160">

Bestand:Rolpaal gereconstrueerd bij Maarssen langs de Vecht.jpg|Gereconstrueerde [[Rolpaal (scheepvaart)|rolpaal]] langs het [[jaagpad]].

Bestand:Vecht en Rhijn naam.jpg|Voormalige steenfabriek [[Vecht en Rhijn]].

Bestand:Schippergracht2.JPG|De Vecht door de dorpskern van Maarssen.

Bestand:Vechtschleuse Muiden.JPG|Deel van de [[Groote Zeesluis]] bij het [[Muiderslot]].

Ter hoogte van [[Nigtevecht]] wordt gezuiverd rioolwater van de vier installaties die de Vecht vanaf Utrecht telt, in het [[Amsterdam-Rijnkanaal]] geloosd. Het water dat vanuit Muiden komt, geeft op deze plaats de nodige tegendruk.

In opdracht van de gemeente [[Stichtse Vecht]] vaart tussen [[Nigtevecht]] en Nederhorst den Berg ten behoeve van fietsers en voetgangers het motorveer "Kantje boord". (alleen overdag).

DeSinds de aanleg van het [[Merwedekanaal]] in 1892, sinds 1952 [[Amsterdam-Rijnkanaal]], maakt de commerciële scheepvaart maakt gebruik van hetdit Amsterdam-Rijnkanaal,kanaal dat ruwweg parallel loopt aan de Vecht.