IJzertijd: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
die bovenklasse was al in de bronstijd nadrukkelijk aanwezig |
|||
Regel 18:
In [[België]] en het zuiden van [[Nederland]] werden ijzeren voorwerpen gangbaar omstreeks [[700 v.Chr.]],<ref>J.H.F Bloemers & T. van Dorp: ''Pre-& Protohistorie van de Lage Landen'', p.243 'IJzer in opkomst'</ref> terwijl [[Noord-Nederland]] achterbleef: daar waren ijzeren speerpunten en paardenbitten in een graf uit de [[6e eeuw v.Chr.]] in [[Havelte|Havelte-Darp]] de vroegste sporen.<ref>Kooi P.B. 1983 in ''Oudheidkundige mededelingen uit het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, 64, p.197-208</ref> De ijzertijd eindigde hier toen de [[Romeins leger|Romeinen]] naar de Lage Landen kwamen (circa het begin van onze jaartelling).
==Materiële cultuur==
De naam ijzertijd duidt op het veelvuldig gebruik van [[IJzer (element)|ijzer]] bij het maken van metalen voorwerpen. IJzer heeft diverse voordelen ten opzichte van [[brons]]. Brons is harder, dus beter geschikt voor wapens en gereedschap, maar:
* ijzer is makkelijker te bewerken
Regel 27 ⟶ 28:
De voordelen zorgden ervoor dat bij voorkeur ijzer werd gebruikt voor allerlei wapens (vooral het [[zwaard (wapen)|zwaard]]) en gereedschap. Brons bleef echter belangrijk voor sieraden en siervoorwerpen (vooral armbanden en paardentuig).
Typische elementen uit de ijzertijd die in mindere mate of helemaal niet voorkwamen in de [[bronstijd]] zijn:
* ijzeren voorwerpen zoals bijlen, wapens, gereedschap, zagen
* bronzen munten
* bronzen [[Situla (emmer)|situlae]] (zie hieronder)
* slingerkogels
* ijzerwinning uit de natuur ([[klappersteen|klapperstenen]] uit de Veluwe, [[moerasijzererts]] in het noorden, [[ijzeroer]] uit Brabant en Oost-Nederland)
Via handel kwamen er nog andere voorwerpen naar Nederland. Opvallend zijn de zogenaamde bronzen ''situlae'' (emmers) die in Centraal-Europa werden gemaakt om wijn te mengen met water (een typisch Romeins/Grieks gebruik). Er zijn in Nederland negen exemplaren gevonden.
| |||