Bosporus (zeestraat): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Etymologie: Ossendrecht erbij - ik dacht niet dat ze als godin gold
k Neutraler geformuleerd
Regel 17:
De '''Bosporus''' ([[Turks]]: ''Boğaziçi'', ''Karadeniz Boğazi'') is een [[zeestraat]] in [[Turkije]] die de [[Zee van Marmara]] verbindt met de [[Zwarte Zee]]. Aan weerszijden van het zuiden van de zeestraat ligt de stad [[Istanboel]]. Op zijn smalst meet de Bosporus 698 meter. De lengte bedraagt 32 kilometer. De diepte varieert van 36 tot 124 meter.
 
BijIn uitbreidingruime zin wordt de hele verbinding tussen de [[Middellandse Zee]] en de Zwarte Zee wel Bosporus genoemd,. Dat is dus inclusief de Zee van Marmara en de [[Dardanellen]]. De totale afstand tussen beide zeeën is 164 [[zeemijl]] ofwel circa 304 kilometer.
 
Het gebied aan de westkant van de Bosporus ligt in Europa, de oostelijke kant in Azië. Daardoor heeft de Bosporus een symbolische betekenis.
Regel 39:
De Perzische koning [[Darius I]] stak de Bosporus over, in een poging om de Scythische ruiters te onderwerpen, en trok verder naar de [[Donau]]. Darius stak de zeestraat over met een brug die bestond uit onderling verbonden boten. Later construeerde ook [[Xerxes I]] een soortgelijke brug over de Dardanellen.
 
De strategische betekenis van de Bosporus was een van de factoren bij het besluit van de Romeinse keizer [[Constantijn de Grote|Constantijn]] om hier zijn nieuwe hoofdstad, Constantinopel, te bouwen in 330 n.chrna Christus. Op 29 mei 1453 werd deze stad door het Ottomaanse rijk veroverd. De nieuwe heersers, de Ottomaanse Turken, bouwden fortificaties aan elke zijde van de zeestraat, [[Anadoluhisarı]] uit 1393 en [[Kasteel van Roemelië|Rumelihisarı]] uit 1451.
 
In de 16e tot de 18e eeuw gebruikte het Ottomaanse Rijk de Bosporus om hun macht uit te breiden. Hun ambitie was om volledige controle te verwerven over de Zwarte Zee, die zij zagen als een 'Ottomaanse zee'. Deze opeising was één van de aanleidingen voor de Russisch-Turkse Oorlog in de 19e eeuw.
 
Vijandigheden bij de Bosporus hebben sindsdien plaatsgevonden tijdens de [[Russisch-Turkse Oorlog (1877-1878)]], en tijdens de aanval van de geallieerden op Turkije tijdens de [[Slag om Gallipoli]] in 1915. Tijdens de Eerste Wereldoorlog koos het Ottomaanse rijkRijk immers de kant van de centralecentralen samen met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
 
Bij het [[Verdrag van Sèvres|vredesverdrag van Sèvres]] werd de hele zeestraat met de beide oevers tot internationaal territorium verklaard en onder toezicht van de Volkenbond geplaatst. Het gezag kwam in handen van een internationale commissie, waarin alle grote mogendheden waren vertegenwoordigd, evenals Griekenland en de landen van de Zwarte Zee. Turkije kreeg pas een vertegenwoordiger in de commissie toen het in 1932 tot de Volkenbond werd toegelaten. In 1936 werd het [[Verdrag van Montreux]] gesloten, waarbij Turkije de soevereiniteit over het gebied terugkreeg in ruil voor een gegarandeerde vrije doorvaart.
Regel 49:
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Turkije neutraal. De Dardanellen werden gesloten voor schepen die aan het conflict meededen. [[Joseph Stalin]] eiste echter op verschillende momenten een concessie om militaire bases te kunnen bouwen. Dit was een van de aanleidingen voor Turkije om uiteindelijk een kant te kiezen en Duitsland de oorlog te verklaren in februari 1945.
 
TegenwoordigSindsdien is de Bosporus nog steeds van strategisch belang, vooral voor het transport van Russische olie, die vanuit de haven van onder andere [[Novorossiejsk]], wordt geëxporteerd naar West-Europa en de VS.
 
==Bruggen en tunnels==
Er zijn tegenwoordig drie bruggen over de Bosporus: de 1590  m lange [[Bosporusbrug]] uit 1973, de 1510  m lange [[Fatih Sultan Mehmetbrug]] uit 1988 en de 2164  m lange [[Yavuz Sultan Selimbrug]] uit 2016.
 
InTussen mei 2004 werden begonnenoktober met2013 de bouw vanis een spoortunnel gebouwd, de [[Marmaray]], die sinds de opening in oktober 2013 het Europese en het Aziatische deel van de stad Istanboel met elkaar verbindt. De totale lengte van de tunnel bedraagt 13,7  km, waarvan 1,4  km onder water ligt. Om de drukbevaren scheepvaartroute niet te belemmeren, ligt de tunnel op een diepte van minimaal 55 meter.
 
InNa 2009 werd bekend dat er naast een spoortunnel ookeveneens gebouwd aan een autotunnel onder de Bosporus zou worden aangelegd: een consortium van het Turkse Yapi Merkezi en de [[Zuid-Korea]]anse bedrijven Samwhan Corporation en Hanshin maaktemaakten op 1 oktober dat jaar2009 bekend op zoek te zijn naar financiers voor het project.<ref>[http://in.reuters.com/article/fundsNews/idINL158774620091001 Bosphorus tunnel venture seeks investors -sources] (Reuters, 1 oktober 2009)</ref> De [[Euraziëtunnel]] ging op 22 december 2016 open voor verkeer.<ref>[http://www.hurriyetdailynews.com/eurasia-tunnel-opens-partially-to-service-on-dec-22-107637 Eurasia Tunnel opens partially to service on Dec 22] (Geraadpleegd op 2018-02-27)</ref>
 
==Scheepvaartverkeer==