Wikipedia

Binomiale nomenclatuur: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
→‎Voorgeschiedenis van binomiale namen: honder vijftig > honderdvijftig
samengevoegd
Label: Nieuwe doorverwijzing
Regel 1:
{{Samenvoegennaar|#DOORVERWIJZING[[Binominale nomenclatuur|Beide artikelen behandelen exact hetzelfde begrip}}]]
[[Bestand:Carolus Linnaeus.jpg|thumb|Linnaeus, met in zijn hand, rustend op de ''Species Plantarum'', een Linnaeusklokje (''Linnaea borealis'' L.)]]
De '''binomiale nomenclatuur''' voor levende wezens is populair gemaakt door [[Carolus Linnaeus]]. De eigenlijke term (bi-nomiaal - twee termen) heeft betrekking op namen voor soorten: elke soort heeft een tweedelige naam: de ''[[Geslacht (biologie)|genusnaam]]'' (genus, mv. genera) of geslachtsnaam en een aanduiding voor de soort: bijvoorbeeld ''Linnaea borealis'' voor het [[Linnaeusklokje]]. Linnaeus kende zulke tweedelige namen toe aan stenen, planten en dieren.
 
Voor die tijd had elke soort een lange naam die tegelijkertijd een beschrijving was. Door de naam te reduceren tot twee delen werd de naam enkel een handvat, een etiket. Zo werd correcte nomenclatuur grotendeels onafhankelijk van [[taxonomie]]: dit is de grote verdienste van Linnaeus.
 
== Voorgeschiedenis van binomiale namen ==
[[Bestand:Bauhin Pinax 1623 p291.jpg|thumb|left|pagina 291 van Caspar Bauhin (1623), Pinax Theatri Botanici, met een aantal soorten van het geslacht ''Tithymalus'' (nu ''Euphorbia''). Bauhin gebruikte al tweedelige (binomiale) namen maar niet stelselmatig voor alle soorten in het hele werk. Image courtesy Missouri Botanical Garden.<ref>http://www.botanicus.org</ref>]]
 
Linnaeus was niet de eerste die tweedelige namen gebruikte. De gebroeders [[Johann Bauhin|Johann]] en [[Gaspard Bauhin]] bijvoorbeeld, gebruikten ruim honderdvijftig jaar eerder<ref>[http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Binomial_nomenclature Mededeling zonder bron in de New World Encyclopedia]. De tekst daar zegt "bijna tweehonderd jaar" maar de oudste publicaties van de Bauhins dateren van na 1590.</ref> ook al tweedelige namen om een deel van de door hen beschreven soorten aan te duiden.<ref>in Caspar Bauhin, ''Pinax Theatri Botanici'' (Basel, 1623), zijn veel tweedelige namen te vinden.</ref> Ook wanneer een geslacht uit maar één soort bestond gaven zij die soort een tweedelige naam; tot dan toe hadden natuurvorsers in zo'n geval volstaan met het geven van een naam van één woord: de geslachtsnaam.
 
Linnaeus was dus niet de eerste die tweedelige (binomiale) namen voor soorten gebruikte, maar hij was wel de eerste die deze methode van naamgeving systematisch toepaste voor alle soorten door zijn hele werk. Het eerste werk waarin Linnaeus deze methode stelselmatig (voor alle behandelde soorten) toepaste was de eerste druk van ''[[Species Plantarum]]'' van 1753, die alleen over planten handelt. Niet veel later, in de tiende druk van ''[[Systema Naturae]]'', waarvan het eerste deel, de zoölogie, in 1758 verscheen, paste hij de methode ook stelselmatig toe op alle namen van diersoorten.
 
== Linnaeus ==
Linnaeus zette het tweede deel van zijn tweedelige namen in de kantlijn van zijn boeken, als middel om zijn soorten makkelijk te kunnen vinden. Dit was een verbetering ten opzichte van zijn eerdere werk waar hij (alleen) nummers gebruikte, immers "''Euphorbia helioscopia''"<ref>Voor de pagina in ''Species Plantarum'' met ''Euphorbia helioscopia'' zie [http://biodiversitylibrary.org/page/358478 hier]</ref> is makkelijker in het gebruik en makkelijker te onthouden dan "''Euphorbia'' nummer veertig". Linnaeus zelf noemde deze tweede delen van zijn tweedelige namen, geplaatst in de kantlijn, ''nomina trivialia'', om onderscheid te maken met wat hij nog steeds beschouwde als de "echte" namen, de ''nomina specifica legitima'',<ref>voor ''Euphorbia helioscopia'' is dit "nomen specificum legitimum" in ''Species Plantarum'': "EUPHORBIA umbella quinquefida trifida dichotoma involucellis obovatis foliis cuneiformibus serratis", zie [http://biodiversitylibrary.org/page/358478 hier]</ref><ref>W.T. Stearn, Nomenclatural Importance of the ''Species Plantarum'', in: Ray Society (1957), ''Species Plantarum, a facsimile of the first edition'', vol. 1: 1-5.</ref> te weten de lange, beschrijvende namen, die tegenwoordig als beschrijving gelden.
 
== Algemeen ==
In de praktijk wordt met de term binomiale nomenclatuur niet alleen gedoeld op namen voor soorten, maar op het principe dat is ingebouwd in de diverse stelsels van nomenclatuur, vastgelegd in de diverse [[nomenclatuur Codes]], zoals die voor dieren, die voor 'planten' (algen, planten en schimmels) en die voor prokaryoten. Er zijn dus geen regels voor binomiale nomenclatuur in het algemeen. Wat wel bestaat zijn diverse wetboeken (Codes) die binomiale nomenclatuur als centraal principe omarmd hebben, en elk van deze wetboeken heeft (uiteraard) zijn eigen, onderscheiden regels voor namen.
 
=== Taxonomie ===
Nomenclatuur moet niet verward worden met [[taxonomie]]. Taxonomie is een wetenschap die ernaar streeft organismes in te delen in taxonomische groeperingen, de zogeheten "''[[taxa]]''" (enkelvoud ''taxon''). Nomenclatuur is geen wetenschap, maar enkel een set van regels die aangeeft welke naam wanneer voor een taxon gebruikt moet of mag worden. De meeste veranderingen in wetenschappelijke namen zijn het gevolg van veranderingen in taxonomie, zoals het toewijzen van een soort aan een ander geslacht, het splitsen van een geslacht, etc.
 
=== Zoologie ===
Merk op dat binomiale nomenclatuur ook niet verward moet worden met [[binominale nomenclatuur]]. Binominale nomenclatuur (twee namen) heeft betrekking op namen voor dierensoorten en is een vorm van binomiale nomenclatuur (bi-nomiaal - twee termen): het omgekeerde is uiteraard niet het geval.
 
== Noten en referenties ==
{{References}}
 
[[Categorie:Botanische nomenclatuur]]
[[Categorie:Biologische nomenclatuur]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Binomiale_nomenclatuur"