Poolse Veldtocht: verschil tussen versies

| place='''[[Europa (werelddeel)|Europa]]:''' [[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]]

| territory=[[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]] bezet door [[nazi-Duitsland]], de [[Sovjet-Unie]] en de [[Eerste Slowaakse Republiek]]

De '''Poolse veldtocht''' was de [[invasie]] van [[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]] door [[nazi-Duitsland]]. De inval wordt gezien als het begin van de [[Tweede Wereldoorlog]].

De invasie begon op [[1 september]] [[1939]] met de [[Slag om Westerplatte]]. De Duitsers veroverden binnen vier weken het westelijk deel van Polen met een nieuwe tactiek, de ''[[Blitzkriegblitzkrieg]]'' oftewel "bliksemoorlog".

In 1919 was te [[Versailles (hoofdbetekenis)|Versailles]] een deel van Duitsland aan Polen toegewezen. Polen kreeg via de [[Poolse Corridor|Corridor]] een toegang tot de zee bij de havenstad [[Gdynia]]. Ingeklemd tussen deze Corridor en de Duitse [[exclave]] [[Oost-Pruisen]] lag de stad Danzig (het huidige [[Gdańsk]]), die als [[Vrije Stad Danzig (1920-1939)|Vrije Stad Danzig]] tot onafhankelijke stadstaat was uitgeroepen. Deze stond wel onder toezicht van de [[Volkenbond]] en de stad had geen echte leider. Veel Duitsers leefden in het gebied dat was afgestaan aan Polen, zoals een stuk van Oost-Pruisen en de stad Danzig. Ondanks alle ontevredenheid brak er geen oorlog uit tussen Duitsland en Polen, terwijl dat wel gebeurde tussen Polen en de Sovjet-Unie. In deze [[Pools-Russische Oorlog]] wisten de Polen grote delen van Wit-Rusland en de Oekraïne (waaronder [[Kiev]]) te bezetten, werden teruggedreven tot Warschau, maar wisten het initiatief te herwinnen en opnieuw ver naar het oosten op te rukken. Hierdoor was de Poolse onderhandelingspositie gunstig en konden de Polen bij de uiteindelijke vrede met de Sovjet-Unie een flinke oostwaartse gebiedsuitbreiding realiseren. De gebiedsafstanden door Duitsland en de Sovjet-Unie zetten kwaad bloed bij beide landen. Ze meenden nog een flinke appel met Polen te hebben te schillen en wachtten op een kans op wraak. De Duitsers die in Pools gebied en Danzig kwamen te wonen (Volksduitsers) waren ontevreden en voelden zich achtergesteld. Al vrij vroeg kwamen ze, evenals de bewoners van het nog wel Duitse Oost-Pruisen, onder invloed van het nationaalsocialisme en werden lokale afdelingen van de NSDAP opgericht.

Toen Hitler aan de macht kwam, ging hij zich eerst bezighouden met de binnenlandse politiek, om alle antinazi elementen uit de samenleving te verwijderen. Duitsland was geisoleerdgeïsoleerd en kon het zich niet permitteren om aan beide zijden vijandige buren te hebben. De Duitse buitenlandse politiek hield zich dan ook deze eerste jaren met succes bezig met het doorbreken van het diplomatieke isolement van Duitsland. In 1935 sloot Hitler zelfs een non-agressie pact met Polen om de oostgrens veilig te houden. Hierdoor kon hij ongestoord zijn gang gaan in Duitsland. Na de herbewapening en de ''[[Anschluss]]'' van Oostenrijk werd de druk geleidelijk opgevoerd. Voordat [[Sudetenland]] was toegewezen aan Duitsland, bestond de kans dat dit ook met Polen gebeurde.

Na de aaneensluiting van Tsjechië en de verandering van dit gebied in het [[Protectoraat Bohemen en Moravië]], werd de aandacht gevestigd op Polen. Begin 1939 zegde Duitsland het non-agressiepact op: het paste niet meer in de 'gewijzigde omstandigheden'. Vanaf maart 1939, toen het land een aanbod van Hitler voor veel nauwere samenwerking onder Duitse leiding afwees, had Duitsland echter de druk op Polen steeds verder opgevoerd. De eisen werden steeds zwaarder: eerst eiste men de aanleg van een snel- en spoorweg op Poolse kosten door de Corridor, later eiste men het hele gebied inclusief Danzig op. Polen wilde het gebied dat tot 1919 van Duitsland was geweest echter niet aan Duitsland teruggeven. Polen werd hierin door Brits-Franse garanties gesteund en gaf niet toe. Bovendien had Polen, op dat moment geregeerd door een militaire dictatuur, op papier ééneen van de sterkste legers van Europa.

Op het strategische niveau was de operatie een enorme vernietigingsslag, een ''Kesselschlacht'' volgens de klassieke 19e-eeuwse methode van [[Helmuth Karl Bernhard von Moltke|von Moltke]] en [[Alfred von Schlieffen|von Schlieffen]]. Het Poolse leger werd verpletterd waarbij [[Oost-Pruisen]] als "aambeeld" diende en de Duitse hoofdmacht, in rechte lijn over een breed front uit [[Silezië]] oprukkend, als "hamer". Hoewel er weinig verrassends was aan deze manoeuvre, speelden de Polen hem in de kaart door een belangrijk deel van hun troepen in [[Posen (provincie)|Posen]] te concentreren om zelf een verrassingsaanval richting [[Berlijn (hoofdbetekenis)|Berlijn]] uit te voeren. Dit plan had alleen kans van slagen als het Duitse offensief zou vastlopen. Toen dit niet gebeurde viel de Poolse aanvalsmacht de linkerflank van de Duitse hoofdmacht aan. Dit vertraagde de Duitse operaties enkele dagen totdat alle krachten waren verbruikt.

Op 2 september deed [[Benito Mussolini|Mussolini]] een voorstel voor een conferentie zoals in München. Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië zouden deelnemen. Mussolini was bang in een oorlog verzeild te raken, en wilde graag nog een paar jaar vrede. Het mocht niet baten: het [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Verenigd Koninkrijk]] en [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] eisten onmiddellijke terugtrekking.

In de eerste week gelukte het het Duitse leger om in het noorden door de Corridor op te rukken naar [[Oost-Pruisen]] en [[Vrije Stad Danzig (1920-1939)|Danzig]] te bezetten. In het zuiden voltooide de hoofdmacht de opmars vanuit [[Silezië]] en [[Eerste Slowaakse Republiek|Slowakije]] naar [[Warschau (hoofdbetekenis)|Warschau]]. De Poolse tegenaanval door hun omgedraaide centrum vanuit [[Poznań (stad)|Posen]] vertraagde echter de aanval op de hoofdstad. Echter, op 8 september was een van [[Walter von Reichenau]]'s gemotoriseerde divisies in een buitenwijk van Warschau gekomen. De Duitsers waren dus in een week tijd 225 kilometer opgerukt.

Waarschijnlijk was Stalin bang voor een eventuele vergeldingsactie afkomstig van [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]]. Japan behoorde immers tot een van de drie asmogendheden, was een buurland van Rusland, en zou wellicht de situatie kunnen aangrijpen om een stuk van [[Siberië (hoofdbetekenis)|Siberië]] te bezetten. Anderzijds was Rusland heel blij met deze gemakkelijke gebiedsuitbreiding. In Stalins ogen betrof het slechts gebied dat Polen in de [[Pools-Russische Oorlog (1919-1921)|Pools-Russische Oorlog]] van de Sovjet-Unie had afgenomen, gebruikmakend van de zwakheid en chaos ten gevolge van de [[Russische burgeroorlog]] en [[Russische revolutie (hoofdbetekenis)|Russische revolutie]]. Het was in zijn ogen niets anders dan een correctie. Dat dit gebeurde door Polen in de rug aan te vallen deed niet ter zake, want Polen had het gebied immers destijds eveneens veroverd toen Rusland zwak was.

De Duitsers en Sovjets bezetten samen het land. Op [[27 september]] gaf Warschau, murw gebeukt door onophoudelijke bombardementen, zich over, op [[6 oktober]] werd de laatste verzetshaard opgeheven. De nieuwe Duits-Sovjet grens werd getrokken. Een deel van Polen werd bij Duitsland gevoegd, en rond Warschau werd een [[Generaal-Gouvernement (hoofdbetekenis)|Generaal-Gouvernement]] gevormd, waar [[Hans Frank]] gouverneur werd. Duitse generaals waren niet op de hoogte van de Duits-Russische afspraak over de verdeling van Polen en moesten zich tot hun grote woede terugtrekken uit gebieden die ze hadden veroverd maar aan de Sovjet-Unie waren toegewezen. Een aantal correcties werd tevens doorgevoerd. Zo lieten de Duitsers de Sovjet-Unie de vrije hand in [[Litouwen]] in ruil voor een gebied in Midden-Polen.

De Poolse regering week, samen met een deel van de zuidelijke legers, uit naar [[Roemenië]] en vervolgens naar [[Londen (hoofdbetekenis)|Londen]]. De Polen zouden opnieuw een leger vormen in Frankrijk en na [[Fall Gelb]] in Engeland. Stalin die eerst veel Polen liet vermoorden of als slavenarbeider gebruiken, zou later in de oorlog toestaan dat sommigen naar het westen vertrokken en daarna ook zelf een Pools leger oprichten dat de kern zou vormen van de strijdmacht van de naoorlogse volksrepubliek. Na de oorlog zou de Sovjet-Unie het grootste deel van [[Oost-Polen]] niet meer teruggeven, en Polen compenseren met een deel van Duitsland.