Wikipedia

Marnixplein (Amsterdam): verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Woningen verhuisd naar Marnixplein 2C-8M en Marnixplein 10-12; Beeld naar Volksvrouw, oorlogsmon. naar Bevrijdingslinde
verhuizing naar aparte artikelen
Regel 1:
{{Infobox straat
[[Bestand:Marnixplein.jpg|thumb|Arbeiderswoningen aan het Marnixplein 2-8 van de Remonstrantsche Gemeente uit 1875]]
| straatnaam = Marnixplein
Het '''Marnixplein''' is een plein, in de jaren 70 van de [[19e eeuw]] aangelegd op de oude [[17e eeuw|zeventiende-eeuwse]] [[stadswal|stadswallen]] van [[Amsterdam]]. Het ligt aan de [[Marnixstraat]] ten zuiden van huisnummer 213, nabij het westelijke einde van de [[Westerstraat (Amsterdam)|Westerstraat]], op de grens van de [[Jordaan (Amsterdam)|Jordaan]] en stadsdeel [[Amsterdam-West]]. Evenals de [[Marnixplantsoenen]], de aangrenzende [[Marnixkade (Amsterdam)|Marnixkade]] en de Marnixstraat is het plein vernoemd naar [[Filips van Marnix van Sint-Aldegonde]] (1540-1598), schrijver, politicus en vertrouweling van [[Willem van Oranje]].
| afbeelding = Marnixplein.jpg
| onderschrift= Marnixplein 2C-8M (vrnl 2011)
| locatie = [[Amsterdam-Centrum]]
| stadsdeel =
| wijk =
| begin = [[Marnixstraat]]
| eind = [[Singelgracht (Amsterdam)|Singelgracht]]
| lengte =
| breedte =
| postcode =
| bouwjaar = circa 1875
| genoemdnaar = [[Marnix van Sint Aldegonde]]
| naamsinds = 1878
| bestrating = asfalt
| geentoegang =
| ov =
| bebouwing =
| opvallend = lantaarn midden op kruising<br/>arbeiderswoningen<br/>nieuwbouw 1939<br/>Het Marnix
| overig =
| detailkaart =
| detailkaartbijschrift=
| portaal =
}}
 
Het '''Marnixplein''' is een plein in [[Amsterdam-Centrum]]. De aanduiding plein staat hier alleen voor open ruimte. Het heeft de vorm van een dubbele [[T-kruising]]. Het plein is net als [[Marnixkade (Amsterdam)|kade]] en [[Marnixstraat|straat]] vernoemd naar [[Filips van Marnix van Sint-Aldegonde]] (1540-1598), schrijver, politicus en vertrouweling van [[Willem van Oranje]]. Het plein kent in 2017 slechts één gebouw met een oneven huisnummer ([[Het Marnix]] op nummer 1), dat de even huisnummering (tussen 104 en 106) van de Marnixstraat onderbreekt. De even huisnummering (2-8) onderbreekt de oneven huisnummering (tussen 213 en 215) van de straat. Ze vormt een oost-westverbinding tussen de oostelijk gelegen [[Westerstraat (Amsterdam)|Westerstraat]] en het westelijk gelegen [[Frederik Hendrikplantsoen]]. Beide verbindingen komen tot stand via bruggen, naar het westen de [[Zaagpoortbrug]] (brug 161) over de [[Singelgracht (Amsterdam)|Singelgracht]] en naar het oosten de anonieme [[brug 128]] over de [[Lijnbaansgracht]].
[[Bestand:Amsterdam_-_Marnixplein_Zomers_Buiten.JPG|thumb|Stadsvernieuwing uit de jaren 60 van [[Zomers Buiten]]]]
 
==Zaagpoort Geschiedenis ==
Het Marnixpleinplein, ismeer aangelegdeen langsbrede weg, ontstond in de voormaligejaren stadswal[[1870-1879|zeventig]] aanvan de [[19e eeuw]] als afsluiting van het padvierde datblok men(aan even zijde) arbeiderswoninkjes aan ''de [[Schans (verdedigingswerk)|Schans]]''. noemdeDie Schans, ietstoen tenook zuidenstraatnaam, die deel uitmaakte van hetde zesdetoen [[Bolwerkvoormalige (bouwwerk)|bolwerk]],stadswal datten dezuiden naamvan [[Bolwerk Karthuizen]] droeg.<ref>[http://www.centrum.amsterdam.nl/wonen_en/monumenten_en/bolwerken_van/bolwerken/6/ Karthuizerbolwerk op de website van Stadsdeel Centrum]</ref> Hierwerd stondtoen devolgebouwd korenmolenmet De Katrevolutiebouw, diegoedkope inkleine 1869woningen werdvoor gesloopt.een Ten westen van de aangrenzendeoverbevolkte [[SingelgrachtJordaan (Amsterdam)|Singelgracht]] in de huidige [[Frederik Hendrikbuurt]] stond tussen de 17e eeuw en eind 19e eeuw een grote groep [[zaagmolen|zaagmolensJordaan]]. IetsDe tenwoningen noordenwerden van(om hetruimte huidigete Marnixpleinbesparen) tervrijwel hoogte van de Nieuwerug-aan-rug Gietersstraatgebouwd, stonddat dewil inzeggen 1857zonder gesloopteveel ''Zaagpoort''.(soms Hiergeen) lagruimte ooktussen de ''Zaagbarrière'',achtergevels. die bestond uit een hekTegelijkertijd met twee [[commies|commiezenhuisjes]] waar, tot de afschaffingwoningen inmoesten 1866,er [[Accijns|stadsaccijnzen]]scholen werdengebouwd geïnd.worden Alsen plaatsaanduidingzo bleefkwam deop naamdeze ''Zaagpoort'' nog lang nakop de afbraak in gebruik. De [[ZaagpoortbrugMarnixplein 10-12|Zaagpoortschool]] (brug nr. 161)Ten overzuiden de Singelgracht verbindt het plein envan de [[Marnixkadewestelijke (Amsterdam)|Marnixkade]]tak, metdus hettegenover [[Frederikdat Hendrikplantsoen]]schoolcomplex en dekwam [[NassaukadeOpenbare (Amsterdam)|Nassaukade]]. De ''Anjeliersbrug'' (brugspeeltuin nr. 128) overspant de [[Lijnbaansgracht2]] ente vormtliggen, devoordat verbindingmen metweer deverder [[Westerstraatging (Amsterdam)|Westerstraat]]met (de in 1861 gedempte [[Anjeliersgracht]])volbouwen.
 
==Baden, wassen en zwemmen==
[[Bestand:Arnold Jan d'Ailly.png|thumb|left|Burgemeester D'Ailly]]
[[Bestand:Amsterdam - Marnixbad.jpg|thumb|Sportcomplex ''Het Marnix'']]
Sinds 2006 staat aan aan het Marnixplein / hoek Marnixstraat: ''Het Marnix'', een sportcomplex met onder meer twee zwembaden, een sportzaal en een fitnesscentrum.
 
Van 1955 tot 2004 stond hier het ''Marnixbad'', waarvan het hoofdgebouw werd gebouwd als gemeentelijke was-, bad- en zweminrichting. Op 11 augustus 1953 werd de eerste paal voor dit gebouw geslagen. Op 3 september 1955 opende burgemeester [[Arnold Jan d'Ailly]] de inrichting. Bij de sloop in 2004 was het Marnixbad inmiddels een paar keer uitgebreid: in 1974 kwam er een lagere langgerekte aanbouw bij aan de noordzijde en in 1990 een lage westelijke uitbreiding daarvan.
 
==Tweede speeltuin van Amsterdam==
Op de huidige plek van ''Het Marnix'' was van 1881 tot in de eerste helft van de 20ste eeuw de Openbare Speeltuin No. 2 gevestigd. Deze tweede speeltuin van Amsterdam werd op woensdag 24 augustus 1881 geopend door de heer M. Brandt Corstius van de Vereeniging tot Vereedeling van het Volksvermaak. De speeltuin was opgericht door filantropische ondernemers die hoopten op deze manier de Jordaanjeugd te weerhouden van baldadigheid en “het ellendige dobbelen op straat en andere ongezonde en onbeschaafde straatvermaken”.<ref>[http://www.oneindignoordholland.nl/#!/verhalen/Amsterdams_tweede_openbare_speeltuin ''Amsterdams 2e openbare speeltuin'' uit Oneindig Noord-Holland]</ref>
 
De initiatiefnemer van beide projecten was Nicolaas Tetterode, directeur-eigenaar van [[Tetterode|N.V. Lettergieterij Amsterdam]] aan de [[Bloemgracht (Amsterdam)|Bloemgracht]]. Tetterode was een drijvende kracht achter de Vereeniging tot Vereedeling van het Volksvermaak. De eerste speeltuin op het Tweede Weteringplantsoen, die in 1880 was opengegaan, was zo’n succes, dat al na enkele maanden besloten werd een tweede te beginnen, op een gemeenteterrein ‘buiten de Zaagpoort’. Een van de jonge bezoekers was de latere schrijver/onderwijzer [[Theo Thijssen]].
 
Openbare Speeltuin No. 2. was geopend voor jongens en meisjes van zeven tot twaalf jaar, van mei tot en met september, tussen vijf uur 's middags en acht uur 's avonds. In 1884 kwamen er gemiddeld 1400 bezoekers per speeldag. De speeltuin bleef vele decennia in gebruik, totdat in 1953 werd besloten om op deze plek een gemeentelijke was- bad- en zweminrichting te bouwen. Het noordelijk deel van de voormalige speelplaats werd in de jaren zestig en het begin van de jaren zeventig nog wel gebruikt als rolschaatsbaan. In 1974 moest ook de rolschaatsbaan wijken voor de aanleg van het moderne 25-meterbad.<ref>[http://www.bma.amsterdam.nl/publish/pages/261810/bmachermarnixdef.pdf Cultuurhistorische verkenning Gemeente Amsterdam, Bureau Monumentenzorg en Archeologie]</ref>
 
Het plein moest steeds aangepast worden aan nieuwe inzichten inzake verkeersstromen, zo werd ook de bebouwing steeds gemoderniseerd. Een grove tijdtabel:
*1858 aanleg brug 161 met zaagbarrière
*1862 aanleg brug 128 van de toen net gedempte Anjeliersgracht over de Lijnbaansgracht
*1866 afschaffen zaagbarrière
*1875 aanleg
*1875 bouw [[Marnixplein 10-12|Zaagpoortschool]]
*1876 bouw woninxcomplex [[Marnixplein 2C-8M]] (gemeentelijk monument sinds 2004)
*1881 opening [[Openbare speeltuin nr. 2]]
*1891 opening wijkgebouw [[Marnixplein 2-2B]] (gemeentelijk monument sinds 2004)
*1907 versterking brug 161
*1913 vernieuwing brug 161
*1928 verbreding brug 161
*1939 sluiting Zaagpoortschool en nieuwbouw
*1946 plaatsing oorlogsmonument ''[[Bevrijdingslinde van de Jordaankinderen]]''
*1953-1955 bouw [[Marnixbad]]
*1967 onthulling beeld ''[[Volksvrouw]]'' van [[Henk Henriët]]
*2004 renovatie brug 161
*2004 sloop Marnixbad
*2004 bouw [[Het Marnix]]
*2009 herinrichting plein in verband met verkeersveiligheid
*2013 nieuwe herinrichting plein in verband met blijvende verkeersonveiligheid
 
==Verkeer en vervoer==
BijHet deMarnixplein kruisingis metin de Marnixstraat[[21e liggeneeuw]] halteseen voordrukke deverkeersader. Over het plein komen trams en een aantal tramlijnenstadsbussen: [[Tramlijn 3 (Amsterdam)|3]] en [[Tramlijn 10 (Amsterdam)|10]], de buslijnen 18 en 21 en de nachtbuslijnen 348 en 353.▼
[[Bestand:Amsterdam - Marnixplein Bockting.jpg|thumb|Het voormalige ''Marnixhuis'' met het beeld ''Volksvrouw'' van Henk Henriët]]
Het Marnixplein is een drukke verkeersader. Over het plein komenbleef trams en een aantal stadsbussen. Het Marnixplein vormt een korte onderbreking vanna de Marnixstraat en bestaat eigenlijk uit een T-splitsing. Het pleindiverse staatherinrichtingen bekend als ''[[verkeersonveilige locatie|black spot]]''. De verkeerssituatie wordt gezien als onveilig en onoverzichtelijk. Er zijn herhaaldelijk ongelukken gebeurd, waarvan in juni 2009 één met dodelijke afloop, toen een twaalfjarige jongen op zijn fiets werd geschept door een vrachtwagen. De bewoners van het plein en de Marnixstraat hielden uit protest een stille tocht en schilderden zonder toestemming van de gemeente een [[zebrapad]] op het plein. Er vinden volgens hen te veel (bijna-)ongelukken plaats. Na de protesten zijn er verkeersdrempels, een extra zebrapad en een fietspad aangelegd.
 
▲Bij de kruising met de Marnixstraat liggen haltes voor de tramlijnen [[Tramlijn 3 (Amsterdam)|3]] en [[Tramlijn 10 (Amsterdam)|10]], de buslijnen 18 en 21 en de nachtbuslijnen 348 en 353.
 
 
{{Appendix}}
 
{{Commonscat|Marnixplein, Amsterdam}}
{{Navigatie pleinen Amsterdam}}
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Marnixplein_(Amsterdam)"