Ureterp: verschil tussen versies

Ureterp is een [[lintdorp|wegdorp]], samen met [[Selmien]] aan de westzijde en [[Siegerswoude (Opsterland)|Siegerswoude]] aan de oostkant. De langgerekte vorm is een gevolg van de ligging op de [[dekzandrug]] tussen de riviertjes de [[Drait]] (tegenwoordig grotendeels [[kanaliseren|gekanaliseerd]]) en het [[Boorne|Koningsdiep]]. De eerste bewoning van deze zandrug is mogelijk al duizend jaar oud. Ureterp wordt voor het eerst genoemd op de kapellenlijst van 1315 als ''Urathorp''.{{feit}} De naam is verklaarbaar in samenhang met die van ''Utrathorp'', het huidige [[Olterterp]]. Er bestaat hier namelijk een tegenstelling tussen de [[Oudfries]]e woorden ''ura'', dat ‘boven’ betekent, en ''uter'', dat ‘buiten’ of ‘lager’ aanduidt. In dit geval dus een tegenstelling tussen het [[bovenstrooms|stroomopwaarts]], van het Koningsdiep, gelegen Ureterp en het [[benedenstrooms|stroomafwaarts]] gelegen Olterterp.<ref>[http://www.rug.nl/research/kenniscentrumlandschap/mscripties/agrarische_veenontginningen_in_oostelijk_opsterland_d_worst.pdf Agrarische veenontginningen in oostelijk Opsterland], ''RUG.nl'', geraadpleegd op 21 maart 2014</ref> Het achtervoegsel ''-terp'' is in deze twee [[toponiem]]en [[etymologie|etymologisch]] afgeleid van het Oudfriese woord ''thorp'', wat dorp betekent<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=ONW&id=ID1034 THORP volgens De Geïntegreerde Taalbank], ''GTB.INL.nl'', geraadpleegd op 21 maart 2014</ref>, en dus niet naar de [[terp]]en.

In 1959 werd begonnen met het ruilverkavelingsplan[[ruilverkaveling]]splan ‘Het Koningsdiep’. Dit hield in dat onder andere de vaart gedempt werd. Om de waterhuishouding in de hand te houden, werd ten noorden van de oude vaart een nieuw afwateringskanaal gegraven, vanaf [[Frieschepalen]] tot aan Buitenstvallaat. Op de gedempte vaart werd in 1964 de asfaltweg De Feart aangelegd van Ureterp Vallaat tot Frieschepalen. In 1982 werd het naastgelegen fietspad aangelegd.

Ureterp kent weinig monumenten. Het was een arme streek en de kwaliteit van het gebouwde was doorgaans niet hoog. Verreweg de meeste huizen stammen dan ook uit de twintigste20e eeuw. Het oudste gebouw in Ureterp is de in de 13e eeuw gebouwde [[Sint-Petruskerk (Ureterp)|Sint-Pieterkerk]]. Op de begraafplaats rondom de kerk staat een [[klokkenstoelen in Friesland|klokkenstoel]] met twee luidklokken.

VerderEr is er in Ureterp nog één ander [[rijksmonument]]: heteen aan alle kanten schevescheef huis uit 1801 naast de [[Coop (Nederlandse supermarkt)|Coop-supermarkt]] op de Weibuorren 60/62 met de kleine raampjes. VerderUreterp kende Ureterp nog een ander rijksmonument: het woonhuis de [[Paapsche Leer|Paapse Leere]] aan De Feart 2. Het was een eenlaagspand met zadeldak en in de nokanker de datering 1766. In de muur zaten twee kopjes en een gevelsteen uit 1630 die van elders afkomstig waren.<ref>[http://rijksmonumenten.nl/monument/31868/de+feart+2+ureterp/ureterp/ Rijksmonument De Feart 2 te Ureterp], ''[http://rijksmonumenten.nl Rijksmonumenten.nl]'', geraadpleegd op 30 april 2014.</ref> Het huis werd in 1962 gerestaureerd maar rondRond 1999{{feit|wanneer}} is er een nieuw huis in de plaats gekomen. De kopjes en de gevelsteen zijn nog te bezichtigen in Museum Opsterlân. Daarnaast staan er aan het Selmien nog een tweetal boerderijen die uit het eind van de 19e eeuw stammen en een pastoriewoning uit het eind van de 18e eeuw.

Hoewel Ureterp nu geen molens meer heeft, heeft het vroeger in totaal 8acht molens gekend waarvan de Bruinvisch het bekendst is. Klik in onderstaande lijst op ''weergeven'' voor meer informatie.<ref>Database van Verdwenen Molens in Nederland, ''[http://www.molendatabase.org/ Molendatabase.org]'', geraadpleegd op 30 april 2014.</ref>

| rowspan="8" style="text-align:left;width:48%;" | ''De Bruinvisch'', in de volksmond bekend als ''De Moune'' begon haar bestaan in 1842 als houtzaagmolen ''De Zwarte Bruinvisch'' te [[Zaandam (hoofdbetekenis)|Zaandam]] als opvolger van de daar afgebrande gelijknamige molen. In 1872 werd de molen naar Ureterp verhuisd, waar hethij verderginggebruikt werd als korenmolen. In 1911 werd naast de molen een molenaarswoning gebouwd. In 1925 brak een [[Roedenroeden|roede]] af. Hierop werd de molen ontdaan van haar wieken en werd nog enige tijd verder gemalen op motorkracht. De ijzeren bovenas werd verkocht en hergebruikt in de poldermolen [[De Eolus]] te [[Aduard]]. In 1939 is de molenromp tot aan ongeveer de [[Stelling (stellingmolen)|omloop]] afgebroken. Ondanks dat Stichting Behoud Ureterp aan een grootscheepse fondswervingsactie was begonnen voor het herstel van de molen in 2001 is het molenrestant (en de molenaarswoning ernaast) in de zomer van 2007 dan toch gesloopt. Eerst zou het achtkant nog worden gebruikt bij de nieuw te vormen woonvorm voor gehandicapten waarbij er appartementen in zouden komen. Er is echter nieuwbouw voor in de plaats gekomen en ook het gebruik ervan veranderde naar overbruggings- en crisisopvang. Op de plek waar het achtkant stond is een nieuwe achtkant opgetrokken met een plaquette op de muur en een molensteen deels verzonken in de grond.

Daarnaast heeft Ureterp ook een aantal [[windmotor]]en gekend. Windmotoren kwamen in de [[1920-1929|jaren twintig]] van de [[20e eeuw]] ter vervanging van de [[Windmolen|traditionele windmolens]]. Deze windmotoren raakten echter na een paar decennia alweer in onbruik door de opkomst van elektrische [[Gemaalgemaal (waterbouw)|gemalen]], zo ook in Ureterp. Onderstaand kaartje geeft een overzicht van waar vroeger windmotoren hebben gestaan.<ref>''[http://www.windmotoren.nl/ windmotoren.nl]'', geraadpleegd op 2 mei 2014.</ref> [[Bestand:201405-Ureterp-windmotoren-400px.jpg|thumb|left|Windmotoren in Ureterp]]

Jaarlijks organiseert de Wielerstichting Ureterp een wielerronde voor amateurs. Begin 2011 organiseerden ze voor het eerst een veldrit.{{feit}}

* Op 4 mei vindt de jaarlijkse [[Nationale Dodenherdenking]] plaats. De 3 basisscholen van Ureterp hebben de Nationale dodenherdenking, met een kranslegging bij het monument aan de Weibuorren, geadopteerd. Eén keer in de vijf jaar organiseert Plaatselijk Belang Ureterp ook een herdenking voor de gevallenen in Ureterp, met een kranslegging op het kerkhof van de [[Sint-Petruskerk (Ureterp)|Sint-Petruskerk]].

* Op [[Koningsdag (Nederland)|Koningsdag]] wordt er een optocht door het dorp georganiseerd, waaraan kinderen mee kunnen doen. Ook is er een kleine rommelmarkt en andere activiteiten in [[De Lijte]].

* De Sinterklaasintocht wordt meestal een week na de [[Intocht van Sinterklaas|landelijke intocht van Sinterklaas]] in november gehouden. [[Sinterklaas]] en zijn gevolg rijden een rondje door de hoofdstraat, waarna ze zich verplaatsen naar het Lijteplein en daar de kinderen toespreken.

* Het oudejaarsfeest wordt gehouden in het [[MFC De Wier]].