Nicolaus Cruquius: verschil tussen versies

'''Nicolaus Samuelis Cruquius''' ([[West-Vlieland]], [[2 december]] [[1678]] - [[Spaarndam]], [[5 februari]] [[1754]]) was een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]s [[landmeter]], [[waterbouwkunde|waterbouwkundig]] plannenmaker en [[cartograaf]] en [[astronoom]], die tevens als een van grondleggers van de [[meteorologie]] geldt.

[[Bestand:Cruquius-Diagram-eclipse-1732.jpg||thumb|250px|''"Loop, Plaats en Distantiën der Planeten uit den Aartbol voor het jaar 1732"'' Zowel de [[maansverduistering]] van 1 december als de [[zonsverduistering]] van 17 december dat jaar zijn schematisch afgebeeld.]]Cruquius werd vermoedelijk geboren als Nicolaas Kruik en gedoopt in de [[Hervormde Gemeente|hervormde gemeente]] van [[West-Vlieland]]. Kort na zijn geboorte verhuisde het gezin naar [[Delft (hoofdbetekenis)|Delft]], waar zijn vader Samuel in diverse hoedanigheden, waaronder koster, schoolmeester, wiskundige en examinator voor de [[Verenigde Oost-Indische Compagnie]] ging werken. Hij had twee broers, Jacob en Dirk, en twee zusters, Lucia and Aafjen. Aangezien zijn beide broers reeds op jeugdige leeftijd stierven en zijn moeder, Veronica van der Meer, op zeker moment vanwege psychische problemen thuis verpleegd moest worden, was het Nicolaas' taak om na de dood van zijn vader, waarschijnlijk omstreeks 1722, financieel voor het gezin te zorgen.

Op 28 maart 1716 schreef hij zich in aan de Hoge School te [[Leiden (hoofdbetekenis)|Leiden]] als "Krukius, student in de medicijnen, geboren te Delft, 1678". Dat was dus onjuist, want hij was geboren op Vlieland. In 1717 ging Cruquius in [[Universiteit van Leiden|Leiden]] [[geneeskunde]] studeren bij [[Herman Boerhaave|Boerhaave]]. Via hem werd hij lid van de Britse [[Royal Society]]. Nicolaas Kruik verhuisde in deze zelfde periode naar [[Rijnsburg]] en [[latinisering|latiniseerde]], zoals veel tijdgenoten, zijn achternaam tot Cruquius (varianten: Kruchius, Kruikius en Krukius). In een opsomming van huizen in Rijnsburg uit 1733 staat bij de "Huijsen op de Oude Vliet": "Samuel Cruquius erven met een bouwoninge en tuijn"

Cruquius bleef ongehuwd en had geen kinderen. Zijn laatste jaren bracht hij grotendeels alleen door in het grote Gemeenschapshuis van [[Hoogheemraadschap van Rijnland|Rijnland]] in [[Spaarndam]]. Hij was toen bijna blind. Hij was teleurgesteld in zijn prestaties, omdat zijn grote ideeën niet tot uitvoering waren gebracht. Noch de [[uitwateringssluis|sluis]] bij [[Katwijk (Zuid-Holland)|Katwijk]], ook niet de doorgraving van de [[duin]]en bij [[Hoek van Holland]] om [[Rotterdam (hoofdbetekenis)|Rotterdam]] een verbinding met [[Noordzee|zee]] te geven, en ook niet de droogmaking van de [[Haarlemmermeer]]. Deze projecten werden pas een (halve) eeuw later uitgevoerd.

In 1720 kreeg hij opdracht van de burgemeester van Leiden, [[Johan van de Bergh]] om een oplossing te vinden voor de slechte toestand van de [[gracht]]en in die stad. Cruquius bedacht dat een [[uitwateringssluis]] bij [[Katwijk (Zuid-Holland)|Katwijk]] een oplossing zou kunnen zijn, met als resultaat een sterkere spoeling door de grachten. Deze sluis zou ook kunnen dienen voor een eventuele droogmaking van de [[Haarlemmermeer]]. Maar op het [[droogmakerij|droogmalen]] van de Haarlemmermeer rustte in die tijd een taboe. [[Haarlem (hoofdbetekenis)|Haarlem]] en [[Leiden (hoofdbetekenis)|Leiden]] waren bang dat hun scheepvaartbelangen in de knel zouden komen bij zo een droogmaking.

Op 19 december 1705 begon Cruquius als opziener van Delfland in [[Delft (hoofdbetekenis)|Delft]] meestal enkele keren per dag met aflezingen van [[temperatuur]], [[luchtdruk]], [[luchtvochtigheid|vocht]] en [[neerslag (atmosfeer)|neerslag]]. Hij maakte gebruik van primitieve instrumenten, zoals een opvangbak voor de [[regen (neerslag)|regen]] en een [[gasthermometer|luchtthermometer]]. Dit instrument bestond uit een afgesloten U-vormige buis, waarvan een uiteinde uitmondde in een met lucht gevulde bol. Bij verwarming zette de lucht uit en werd de vloeistof in de buis omlaag gedrukt.