Pramana: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
BoH heeft pagina Pramana hernoemd naar Pramana (tijdschrift) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
'''''Pramana''''' is de [[Kennistheorie|kentheorie]] van de [[Indische filosofie]]. Letterlijk wordt het wel vertaald als bewijs of kennismiddel.
Er zijn verschillende manieren om [[kennis]] te vergaren, waarbij zes ''pramana's'' domineren. Dit zijn ''[[pratyaksa]]'' ([[Waarneming (perceptie)|waarneming]]), ''[[anumana]]'' ([[gevolgtrekking]]), ''[[upamana]]'' (vergelijking en analogie), ''[[arthapatti]]'' ([[Afleiding (logica)|afleiding]] uit omstandigheden), ''[[anupalabdhi]]'' (afwezigheid van waarneming/ negatief bewijs) en ''[[sabda]]'' ([[getuigenis]] van expert).
Over welke ''pramana'' werkelijk bijdraagt aan kennis verschillen de diverse scholen en ook daarbinnen zijn er afwijkende opvattingen. Daarnaast wordt in diverse scholen een onderscheid gemaakt tussen een hogere absolute waarheid en een lagere praktische waarheid, waarbij veelal wordt gesteld dat de eerste niet te kennen is via ''pramana'', dit is meestal slecht mogelijk via [[Openbaring (concept)|openbaring]].
{| class="wikitable" style="float:left; margin-right: 1em; margin-bottom: 1em; font-size: 85%; text-align:center;"
|+<big>[[Kennistheorie|Kentheorie]]</big>
! ''[[Pramana]]''
! ''[[Nyaya]]''
! ''[[Vaisheshika]]''
! ''[[Samkhya]]''
! ''[[Yoga]]''
! ''[[Mimamsa]]''
! ''[[Vedanta]]''
! ''[[Charvaka]]''
! [[Boeddhisme]]
! [[Jaïnisme]]
|-
! [[Waarneming (perceptie)|Waarneming]]<br />''[[Pratyaksa]]''
| X
| X
| X
| X
| X
| X
| X
| X
| X
|-
! [[Gevolgtrekking]]<br />''[[Anumana]]''
| X
| X
| X
| X
| X
| X
|
| X
| X
|-
! Vergelijking en analogie<br />''[[Upamana]]''
| X
|
|
|
| X
| X
|
|
|
|-
! [[Afleiding (logica)|Afleiding]] uit omstandigheden<br />''[[Arthapatti]]''
|
|
|
|
| X
| X
|
|
|
|-
! Afwezigheid van waarneming/<br />negatief bewijs<br />''[[Anupalabdhi]]''
|
|
|
|
| X
| X
|
|
|
|-
! [[Getuigenis]] van expert<br />''[[Sabda]]''
| X
|
| X
| X
| X
| X
|
|
| X
|}
{{Clearboth}}
[[Categorie:Kentheorie]]
[[Categorie:Hindoeïstisch concept]]
[[Categorie:Boeddhisme]]
[[Categorie:Jaïnisme]]
| |||