Marc Chagall: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Wikipedia:Stemlokaal/Modificatie Amsterdamconstructies, replaced: bijbel → Bijbel (3), FransFrans (5), jaartallen ontlinkt per WP:LINK, POV eruit met AWB
Regel 12:
}}
 
'''Marc Chagall''', geboren als '''Movsja Zacharovitsj Sjagal''' ([[Russisch]]: Мовша Захарович Шагал, [[Jiddisch]]: סג"ל of משה שאַגאַל) ([[Vitebsk]], [[7 juli]] [[1887]] – [[Saint-Paul-de-Vence]], [[28 maart]] [[1985]]) was een [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frans]] [[kunstschilder]] van [[Joden|Joods]]-[[Wit-Rusland|Wit-Russische]] afkomst.
 
== Levensloop ==
Chagall werd geboren in het deel van het [[Keizerrijk Rusland]] dat tegenwoordig Wit-Rusland is. Later verdraaide hij zijn naam naar het meer Franse Marc Chagall. Hij was de zoon van een eenvoudige haringhandelaar en de oudste van negen kinderen. Het gezin was [[chassidisch jodendom|chassidisch joods]]. Deze arme maar gelukkige periode in Chagalls leven keert talloze malen terug in zijn werk.
 
Nadat hij op de basisschool kennis maakte met tekenen kreeg hij vanaf [[1906]] schilderlessen van de lokale kunstenaar [[Joeri Pen]]. Zijn moeder stimuleerde zijn kunstzinnige ambities en een paar maanden later, in [[1907]], vertrok hij naar [[Sint-Petersburg]] om daar te studeren aan de kunstacademie onder leiding van [[Nikolaj Rjorich|Nikolai Roerich]]. Van [[1908]] tot [[1910]] studeerde hij onder leiding van [[Léon Bakst]] aan de Zvantsevas kunstacademie. Bakst stond toen aan het begin van een geweldige carrière als decorontwerper.
 
Dit was een moeilijke periode voor Chagall. Joodse burgers konden alleen in Sint-Petersburg wonen met een vergunning en hij bracht korte tijd in de gevangenis door. Toch bleef hij in Sint-Petersburg tot 1910, al bezocht hij Vitebsk met grote regelmaat. Daar ontmoette hij in 1909 zijn toekomstige vrouw [[Bella Rosenfeld]].
 
[[Bestand:1993. Stamp of Belarus 0037.jpg|thumb|links|'De wandeling', 1917, op Wit-Russische postzegel]]
In [[1910]] verhuisde Chagall naar [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]], het toenmalige middelpunt van het culturele leven. Na anderhalf jaar door te hebben gebracht in kamers in [[Montparnasse]] verhuisde hij naar "[[La Ruche]]" een gebied aan de rand van de stad waar de kunstenaars woonden. Hij raakte bevriend met een aantal avant-gardistische dichters en jonge kunstenaars waaronder [[Guillaume Apollinaire]], [[Robert Delaunay]] en [[Fernand Léger]]. Deze periode wordt vaak zijn beste periode genoemd met werken als "I and the Village" ("Ik en het dorp"), dat tegenwoordig in het Museum of Modern Art hangt. Dit werk is qua vorm een mengelmoes van [[expressionisme]] en [[kubisme]]. <ref>[https://kunstvensters.com/2012/03/23/canon-van-de-moderne-kunst-chagall/], Canon van de Moderne Kunst</ref>
 
Marc Chagall nam deel aan de tentoonstelling van de Salon des Indépendants en de Salon d'Automne. Zijn eerste belangrijke solo-tentoonstelling vond plaats in Der Sturm Galerie te [[Berlijn (hoofdbetekenis)|Berlijn]] in 1914. Na de uitbraak van de [[Eerste Wereldoorlog]] keerde Marc Chagall terug naar Rusland, waar hij deelnam aan exposities in Sint-Petersburg en Moskou. Door de oorlog kon hij pas weer in vredestijd naar zijn atelier in Parijs terugkeren, dat hij bij aankomst geplunderd en in verval aantrof. Een jaar later trouwde hij zijn verloofde, Bella en in [[1916]] kreeg Chagall een dochter, Ida.
 
Chagall was eerst enthousiast over de [[Russische Revolutie (1917)|Russische Revolutie]] van [[1917]] en werd politiek actief. Het [[Sovjet-Unie|Sovjet]]-ministerie van cultuur maakte hem commissaris van kunst in de regio Vitebsk, waar hij ambitieuze plannen maakte voor een kunstacademie en een museum. Maar na tweeënhalf jaar werd hij moe van de onenigheid en discussie in het politieke en culturele klimaat en verhuisde naar [[Moskou]]. Van 1919 tot 1922 was hij artdirector van het Joods Staatstheater in Moskou. Hier maakte hij verschillende muurschilderingen voor de lobby alsmede decors voor de voorstellingen.
 
In [[1922]] verlieten Chagall en zijn familie Rusland voorgoed. Eerst gingen ze naar Berlijn maar ze reisden spoedig door naar Parijs, waar hij zich in [[1923]] weer - &nbsp;dit keer met zijn familie &nbsp;- vestigde.
In [[1927]] illustreerde hij de fabelbundel van [[Jean de la Fontaine]], waarvan in 2003 een heruitgave in boekvorm is verschenen. Hij maakte reizen naar Palestina (1931) en Polen (1935) en werkte tot de [[Tweede Wereldoorlog]] aan zijn bijbelillustratiesBijbelillustraties.
In [[1937]] verwierf Chagall het Franse staatsburgerschap. Vanwege de Duitse bezetting van Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog en de vervolging van Joden, vluchtte Chagall. De Amerikaanse journalist [[Varian Fry]] hielp hem ontsnappen uit Frankrijk. Via Spanje en Portugal kwam Chagall met zijn familie in 1941 aan in de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten van Amerika]] waar hij zich vestigde in [[New York (stad)|New York]].
 
Op 2 september 1944 stierf zijn vrouw Bella na een ziekte. Twee jaar later in 1946 keerde Chagall terug naar Europa. In Europa werd de kunstenaar geëerd met tentoonstellingen in Parijs, Londen en Amsterdam. In 1950 vestigde hij zich in Saint-Paul-de-Vence.
In 1952 hertrouwde Chagall met Valentina Brodsky. Hij reisde verscheidene malen naar Griekenland en in 1957 naar Israël. Hier maakte hij in 1960 een serie ramen voor de synagoge van het Hadassah Universitair Medisch Centrum in Jeruzalem alsmede een serie muurschilderingen voor het nieuwe parlement in 1966.
In 1973 opende het Musée National Message Biblique Marc Chagall in Nice, Frankrijk, om honderden van zijn bijbelseBijbelse scènes te huisvesten.
Het museum in Vitebsk, naar hem vernoemd, opende in 1997 in het huis waar hij met zijn familie leefde, in de Pokrovskaiastraat op nummer 29. Wrang genoeg was hij tot zijn dood, voor de val van de Sovjet-Unie, een [[persona non grata]] in zijn vaderland.
Chagall stierf op 97-jarige leeftijd in Saint-Paul-de-Vence, Frankrijk.
Regel 41:
[[Bestand:Chagall art orpheus.jpg|thumb|280px|Orpheus]]
Zijn werk wordt vaak geassocieerd met het [[surrealisme]]. Maar eigenlijk valt zijn werk onder verschillende stromingen al maakt het nergens helemaal deel van uit. Chagall heeft een hele eigen stijl die dromerig aan doet.
Hij haalde zijn inspiratie uit de Russische volkskunst en het volksleven, zijn herinneringen aan zijn jeugd en de rol van het [[Jodendom]] hierin. Hij combineerde elementen hiervan met onder andere de kleur van de moderne stijlen die hij in Parijs ontmoette. Zijn werk laat sporen van het [[expressionisme]], [[kubisme]] en [[fauvisme]] zien. Tevens beeldde hij met grote regelmaat bijbelscènesBijbelscènes af.
 
Zijn jeugd is een terugkerend thema in zijn werk. De rabbi’s, geitjes en muzikanten die in zijn schilderijen figureren, vinden daar hun oorsprong. Chagalls werk is zeer uitbundig van kleur. Picasso zei eens over hem 'de enige kunstenaar die nog weet wat kleur is'.
Regel 63:
[[Bestand:UN-Chagall window-1967.jpg|thumb|280px|Glas-in-lood door Chagall]]
== Bekende werken ==
* ''Devant la maison au toit jaune'' 1911-1912, [[Museum de Fundatie]], [[Zwolle (hoofdbetekenis)|Zwolle]]
*''Au-dessus de Vitebsk'', 1914
*''De witte kruisiging''