Versie van 15 sep 2016 13:51 bewerken Tulp8 (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 177.568 bewerkingen refs ← Oudere bewerking		Versie van 10 jan 2017 15:08 bewerken ongedaan maken 90.145.41.161 (overleg) veel Labels: Visuele tekstverwerker Misbruikfilter: Experimenteren Nieuwere bewerking →
Regel 1: D De '''ozonlaag''' is een laag in de [[stratosfeer]], tussen ongeveer 15 en 50 [[kilometer]] hoogte,<ref>{{en}} [http://www.ozonelayer.noaa.gov/science/basics.htm Ozone Basics], ozonelayer.noaa.gov</ref> waarin relatief veel [[Ozon (stof)\|ozon]] aanwezig is. Het ozon in de stratosfeer ontstaat doordat [[Dizuurstof\|zuurstofmoleculen]] splitsen onder invloed van [[ultraviolet]]te straling. De splitsingsproducten worden [[radicaal (scheikunde)\|zuurstofradicalenofradicalen]] genoemd. Deze radicalen reageren weer met een ander zuurstofmolecuul en vormen zo ozon. Dit ozon absorbeert weer heel makkelijk ultraviolette straling en vormt dan weer zuurstof en een vrij zuurstofradicaal. Het radicaal reageert weer met zuurstof en produceert een nieuw ozonmolecuul. Zodoende blijft dit instabiele molecuul toch in aanzienlijke concentraties aanwezig. De concentratie van het ozon in de stratosfeer is maximaal 10 [[parts per million\|ppm]]. Dat is honderd keer zo veel ozon als in inademingslucht aanvaardbaar wordt gevonden.▼ De aardatmosfeer beschermt het leven op aarde door een gedeelte van de schadelijke straling die afkomstig is van de zon tegen te houden. Zo wordt het schadelijkste deel van de ultraviolette straling uit zonlicht tegengehouden door de ozonlaag. ▲Het ozon in de stratosfeer ontstaat doordat [[Dizuurstof\|zuurstofmoleculen]] splitsen onder invloed van [[ultraviolet]]te straling. De splitsingsproducten worden [[radicaal (scheikunde)\|zuurstofradicalen]] genoemd. Deze radicalen reageren weer met een ander zuurstofmolecuul en vormen zo ozon. Dit ozon absorbeert weer heel makkelijk ultraviolette straling en vormt dan weer zuurstof en een vrij zuurstofradicaal. Het radicaal reageert weer met zuurstof en produceert een nieuw ozonmolecuul. Zodoende blijft dit instabiele molecuul toch in aanzienlijke concentraties aanwezig. De concentratie van het ozon in de stratosfeer is maximaal 10 [[parts per million\|ppm]]. Dat is honderd keer zo veel ozon als in inademingslucht aanvaardbaar wordt gevonden. De blauwe kleur van de ozonlaag is zichtbaar in de schemering, omdat ozon een blauw gas is (geel en oranje licht wordt geabsorbeerd). Tijdens de schemering legt de zonnestraling namelijk een lange weg door de ozonlaag af door de zeer geringe invalshoek. Regel 22 ⟶ 20: Op 1 januari 1989 werd het [[Montrealprotocol]] van kracht dat het gebruik van ozonafbrekende stoffen wereldwijd aan banden moet leggen. Die maatregelen lijken effect te hebben gehad: waarnemingen tonen aan dat de hoeveelheid ozonafbrekende stoffen in de atmosfeer aan het afnemen is en in 2006 leek de ozonlaag zich langzaam te herstellen. Vermoedelijk duurt het tot de tweede helft van de [[21e eeuw]] vóór de ozonlaag volledig hersteld is. Ook dan zijn we nog niet uit de problemen, want de toegenomen ultravioletstraling op aarde, ontstaan doordat de dunnere ozonlaag minder straling tegenhoudt, heeft pas veel later zijn uitwerking. Er wordt verwacht dat de ultravioletstraling op het noordelijke halfrond rond 2020 zijn maximum bereikt, en de eerst helft van de 21e eeuw het aantal gevallen van [[huidkanker]] en [[zonnebrand]] als gevolg van de ozonafname zal toenemen.<ref name="who">[http://www.who.int/globalchange/summary/en/index7.html Climate change and human health - risks and responses. Summary.]</ref> <ref name="unep">[http://www.gcrio.org/UNEP2002/7unep2002Health.pdf Environmental effects of ozone depletion and its interactions with climate change, 2002 Assessment, UNITED NATIONS ENVIRONMENT PROGRAMME, Health effects from ~~stratospheric ozone depletion and interactions with climate change, blz 9]</ref>~~stratospher De laatste tien jaren (gerekend vanaf 1999) is het aantal gevallen van [[huidkanker]] toegenomen. Die toename lijkt voornamelijk toe te schrijven aan het UV-blootstellingsgedrag, zoals een toename in zonvakanties. ~~[[Bestand:Uars ozone waves.jpg\|thumb\|350px\|center\|Afname van ozonlaag tussen 1984~~84 en 1997 <small>(bron: [[National Aeronautics and Space Administration\|NASA]])</small>]] Met het [[ozone monitoring instrument]] wordt de dikte van de ozonlaag vanaf 2004 gemeten vanuit de [[Ruimte (astronomie)\|ruimte]].

Ozonlaag: verschil tussen versies