Wikipedia

Diatomeeën: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Label: Misbruikfilter: Leeghalen
Regel 1:
{{Taxobox
| naam = Kiezelwieren
| type = Eukaryota
| afbeelding = Haeckel Diatomea.jpg
| afbeeldingtekst = Verschillende diatomeeën (plaat van [[Ernst Haeckel|Haeckel]], 1904)
| domein = [[Eukaryota]]
| clade1 = [[Bikonta]]
| clade2 = [[Corticata]]
| clade3 = [[Chromalveolata]]
| w-naam = Bacillariophyceae
| taxon = [[Stam (biologie)|Stam]]
| auteur =
| datum =
}}
[[Bestand:Diatoms through the microscope.jpg|thumb|Kiezelwieren onder de microscoop]]
[[Bestand:Odontella aurita cells.jpg|thumb|''[[Odontella aurita]]'' onder de microscoop]]
'''Diatomeeën''' ('''''Bacillariophyta''''') of '''kiezelwieren''', ook wel '''diatomen''' genoemd, vormen een [[stam (biologie)|stam]] binnen de [[supergroep (biologie)|supergroep]] [[Chromalveolata]] van [[eencellig]]e [[algen|wieren]] met een extern skelet van kiezel ([[siliciumdioxide]], SiO<sub>2</sub>). Ze behoren tot de [[Eukaryoten|eukaryote]] [[algen]] of tot het [[fytoplankton]].
 
De klasse telt ongeveer 10.000 soorten. De meeste diatomeeën variëren in grootte van 10 tot 100 [[micrometer (eenheid)|micrometer]]. Kiezelwieren leveren ongeveer de helft van de primaire voedselproductie ter zee.
 
De kiezelwieren hebben een extern kiezelskelet dat uit twee helften bestaat, die als doos en deksel in elkaar passen. Een van de helften heeft een spleet, waardoor het kiezelwier stoffen uit zijn milieu opneemt of afscheidt.
 
De voortplanting geschiedt vooral langs [[vegetatief|vegetatieve]] weg, door [[Mitose|celdeling]]. De skelethelft afkomstig van de moedercel is daarbij altijd de buitenste schil. Dit heeft tot gevolg dat de cel die uit de grootste skelethelft is ontstaan uiteindelijk even groot zal worden als de moedercel, maar dat de cel die uit de kleinere schil ontstaat iets kleiner zal blijven. Op den duur zouden sommige cellen daardoor kleiner en kleiner worden, maar dat wordt voorkomen doordat af en toe een fase van [[geslachtelijke voortplanting]] wordt ingelast, waarbij de daaruit voortkomende cellen weer de maximale grootte kunnen bereiken.
 
Diatomeeën hebben een enigszins bruinachtige kleur omdat de groene kleur van het [[chlorofyl]] door andere kleurstoffen wordt gemaskeerd. Een groot deel van het [[zoöplankton]] leeft van hen.
 
Zodra er voldoende [[nutriënt]]en in het water aanwezig zijn, kunnen diatomeeën zich explosief gaan vermenigvuldigen. Er wordt dan van diatomeeënbloei gesproken.
 
Fossiele overblijfselen tonen aan dat diatomeeën sinds het [[Jura (tijdvak)|Jura]]-tijdperk overvloedig aanwezig zijn. Mogelijkerwijs is de [[Perm-Trias-massa-extinctie|uitstervingscatastrofe]] aan het eind van het [[Perm (tijdvak)|Perm]]-tijdperk een belangrijke factor geweest bij de opkomst van deze groep [[autotroof|autotrofe]], [[eukaryoot|eukaryote]] eencelligen.
 
Onder gunstige omstandigheden kunnen de skeletten van kiezelwieren zich ophopen tot diatomeeënslik. Dit slik kan zowel in zee als in het zoete water worden afgezet. Diatomeeënslik is ook uit de [[diepzee]] bekend. Boven de [[grondwaterspiegel]] kan door ontwatering en compactie [[diatomeeënaarde]] ontstaan.
 
== Toepassingen in de geologie ==
Omdat diatomeeën goede [[milieu]]-indicatoren zijn en snel reageren op milieuveranderingen worden fossiele diatomeeën veel gebruikt voor [[paleoecologie|paleoecologisch]] onderzoek. Er bestaat hiervan in Nederland een lange onderzoekstraditie. Veel van de milieureconstructies van [[Holoceen|holocene]] en [[Laat Pleistoceen|laat pleistocene]] [[sediment|afzettingen]] die gebruikt zijn voor het maken van de [[geologische kaart]] van Nederland, zijn gebaseerd op diatomeeënonderzoek.
 
== Mogelijke toepassingen in de scheikunde ==
Sinds enige tijd staan diatomeeën ook in de belangstelling bij chemici. Diatomeeën bouwen hun siliciumhoudende skelet mede met behulp van [[enzym]]en en andere eiwitten, op een manier die veel nauwkeuriger gereguleerd is dan de huidige chemische processen om siliciumhoudende organische materialen (met name [[silicoon|siliconen]]) te produceren. Ook vinden de reacties plaats bij omstandigheden die veel "normaler" zijn, waar conventionele methoden vaak gebruik moeten maken van hoge temperaturen, hoge drukken, en zeer hoge of lage [[pH-waarde]]n. Scheikundigen hopen dan ook het soort processen dat diatomeeën gebruiken, te reproduceren in het lab.<ref>{{aut|Rovner S.L.}} ''Emulating nature's silicon skills'' (2009) Chemical & Engineering News, 14 september 2009, [[American Chemical Society|ACS Publications]], Washington, DC.</ref>
 
== Toepassingen in de gerechtelijke geneeskunde ==
Ook in de forensische geneeskunde worden ze gebruikt om een verdrinkingsdood te kunnen vast stellen: In dit geval bevinden er zich diatomeeën in de luchtwegen.
 
==Zie ook ==
* [[Diatomeeënaarde]]
 
{{Appendix}}
{{Navigatie algen}}
{{Wikispecies|Bacillariophyta}}
{{Commonscat|Diatoms}}
 
[[Categorie:Alg]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Diatomeeën"