Versie van 3 mei 2016 20:04 bewerken Magere Hein (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 67.686 bewerkingen k Wijzigingen door 81.82.148.75 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Itsme ← Oudere bewerking		Versie van 1 jun 2016 14:31 bewerken ongedaan maken De Wikischim (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Uitgezonderden van IP-adresblokkades, Terugdraaiers 161.940 bewerkingen Voorlopig even zo Nieuwere bewerking →
Regel 1: {{zieook\|Zie [[Nederlandse grammatica#Wederkerende voornaamwoorden]] voor een gedetailleerde bespreking van het wederkerend voornaamwoord in het Nederlands.}} Het '''wederkerend voornaamwoord''' (~~het~~[[Latijn]] ''reflexief pronomen'') is in veel talen het [[voornaamwoord]] dat verwijst naar het [[onderwerp (taalkunde)\|onderwerp]] van dedezelfde zin ~~zelf~~. Dit kan voorkomen als ~~een~~de beschreven handeling ~~slaat~~rechtstreeks betrekking heeft op het onderwerp, of als het [[werkwoord]] zelf ~~wederkerend (een zg.~~ [[wederkerend werkwoord\|wederkerend]]) is. In het [[Nederlands]] zijn ''me'', ''je'', ''ons'' en ''[[zich]]'' de meest voorkomende wederkerende voornaamwoorden. Hij wast zich. (vgl: Hij wast de kat). Hij bemoeit zich met de buren. (vgl. de onjuiste zin: <s>Hij bemoeit de kat met de buren</s>.) ~~==Vormen==~~ 1e persoon enkelvoud: me (mezelf), mij (mijzelf) 2e persoon enkelvoud: je (jezelf), u (uzelf), zich (zichzelf) *''U'' is de beleefdheidsvorm. 3e persoon enkelvoud: [[zich]] (zichzelf) 1e persoon meervoud: ons (onszelf) 2e persoon meervoud: je, (jezelf), u (uzelf), zich (zichzelf) 3e persoon meervoud: zich (zichzelf) ~~De ''zelf''-vorm wordt soms gebruikt bij niet-wederkerende werkwoorden, meestal om wat nadruk te geven.~~ Hij wast ''zich''. Hij wast ''zichzelf''. ~~In sommige gevallen is de ''zelf''-vorm echter de enige toegestane:~~ Hij sloeg de hand aan zichzelf. (vgl. de onjuiste zin: <s>Hij sloeg de hand aan zich</s>.) ~~==Alternatieven==~~ Naast ''zich'' zijn of waren er in het Nederlands nog enkele andere wederkerende voornaamwoorden. In sommige [[dialect]]en kan ''zich'' in alle personen worden vervangen door de constructie "[[bezittelijk voornaamwoord]] + eigen": Ik was ''mijn/ m'n eigen''. Hij wast ''zijn/ z'n eigen''. De [[verbuiging\|voorwerpsvorm]] van het [[persoonlijk voornaamwoord]] vervulde in het [[Middelnederlands]] de functie van wederkerend voornaamwoord: ''hem'' (mannelijk en onzijdig), ''hare'' (vrouwelijk) en ''hen'' (meervoud). Voorbeeld: ''hij wast hem''. Ook in het West-Vlaams dialect komt deze constructie nog voor: "Je wast 'em". ~~==Met en zonder==~~ ~~Enkele werkwoorden kunnen zowel met als zonder wederkerend voornaamwoord worden vervoegd, zoals:~~ * bedenken = "verzinnen" : ''Ik bedenk een verhaal.'' ''zich'' bedenken = "terugkomen op een eerder genomen besluit" : ''Ik wilde het doen, maar ik bedenk me nu.'' In de betekenis van "een idee hebben/krijgen" kan ''bedenken'' zowel wederkerend als niet-wederkerend worden vervoegd, waarbij de wederkerende vorm als feitelijke fout wordt gezien, maar nauwelijks nog als zodanig ervaren: ''Ik bedenk (me) net dat het gas nog aanstaat.'' * ''Ik bedenk (me) net dat het goed is om hier iets over te schrijven.'' ==Zie ook== [[~~wederkerig~~Wederkerig voornaamwoord]] [[zich]] {{Navigatie woordsoorten}}

Wederkerend voornaamwoord: verschil tussen versies