Dante Alighieri: verschil tussen versies

Dante stamde uit een [[Florence (stad)|Florentijnse]] familie. Zijn vader was Alighiero di Bellincione behorend tot de [[Welfen|welfischeWelfische]] lagere adel<ref name=silv>Silvia Diacciati, Dante: relazioni sociali e vita pubblica, Reti Medievali Rivista, 15, 2 (2014), p.245.</ref><ref name=jr45>Jay Ruud, Critical Companion to Dante, Infobase Publishing 2008, pp. 4-5.</ref> en zijn moeder Bella (Gabriella) degli Abati, van een familie van rijke landeigenaars van [[GhibelijnenGhibellijnen|ghibellijnseGhibellijnse]] strekking. De ouders woonden in het kwartier van S. Martino del Vescovo, in de buurt van de torre della Castagna, die men vandaag nog kan bewonderen in het historische centrum van Florence.<ref>Het zogenaamde 'huis van Dante' waarin het Dante Museum is gevestigd, lag wel in de buurt maar is niet het echte huis van Alighiero.</ref>

[[Italië]] was verdeeld in [[Stadstaat|stadstaten]], die regelmatig in strijd met elkaar waren. Bovendien heerste er een onderlinge verscheurdheid tussen de [[ghibellijnenGhibellijnen]] en de [[welfenWelfen]]. Sedert het verbod op de lekeninvestituur door [[Paus Gregorius VII]], de vroegere bisschop Hildebrandt van Florence, ontstond het conflict tussen de koningen en [[Keizer#Rooms-Duitse keizers (962-1806)|keizers]] van het [[Heilige Roomse Rijk]] en de [[paus]] van Rome, de zogenaamde [[Investituurstrijd]]. Hieruit ontstond in de late middeleeuwen de politieke stroming van de ghibellijnenGhibellijnen, die zich tegen de wereldlijke macht van de paus keerden. De ghibellijnenGhibellijnen waren aanhangers van de Rooms-Duitse keizer en de gezworen tegenstanders van de welfenWelfen, een stroming die ontstaan was rondom de tegenkeizer [[Otto IV van Brunswijk|Otto IV]], uit de familie der Welfen, die door [[paus Innocentius III]] was aangesteld als vervanger van [[Frederik II van Hohenstaufen|Frederik II]]. De rijke steden Florence en [[Lucca (stad)|Lucca]] kozen voor de welfenWelfen. Hun eeuwige rivalen, [[Siena (stad)|Siena]], [[Pisa (stad)|Pisa]] en [[Pistoia (stad)|Pistoia]], kozen voor de ghibellijnenGhibellijnen.<ref> Deze namen kwamen pas in zwang ten tijde van Frederik II, 1220-1250. Ze zijn afgeleid, enerzijds, van de naam van de familie van Frederiks opponent, Otto IV, en anderzijds van "Waiblingen", de naam van een kasteel van de Hohenstaufen, die gebruikt werd als strijdkreet. zie: D.P. Waley, The Italian City Republics, Londen 1978, p. 116.</ref> Binnen deze steden was het meestal afhankelijk van afkomst of je welfWelf of ghibellijnGhibellijn was.

In 1289 waren de ghibellijnenGhibellijnen in Florence definitief verslagen en hadden de welfenWelfen de politieke macht gegrepen. Door de nieuwe verordeningen van Giano della Bella van 1295 werd de oude landadel uitgesloten van politieke ambten in de [[Florentijnse Republiek|Republiek Florence]]. Daardoor konden de middenklassen deelnemen aan het bestuur, mits zij ingeschreven stonden bij een gilde (''Arte''). Dante koos het gilde van de artsen en apothekers (''Arte dei Medici e Speziali''), waarbij ook veel kunstenaars zich aansloten.

De welfenWelfen in Florence splitsen zich na de slag bij Campaldino in 1289 in twee facties, de witte en de zwarte welfenWelfen. De oorsprong van deze splitsing was een vete tussen twee Florentijnse families, de zwarten steunden de aristocraat Corso Donati, de witten de bankier Vieri dei Cherci.<ref>Guy P. Raffa The complete Danteworlds: A Reader’s Guide to the Divine Comedy, The University of Chicago Press, 2009, p. 34.</ref> De witte welfenWelfen leunden aan bij het volk, Dante zelf behoorde tot de witte welfenWelfen, de zwarte welfenWelfen kwamen uit de opperklasse van aristocratie, rijke handelaars en financiers hoewel die achtergrond zeer snel minder belangrijk werd. Uiteindelijk was vooral de steun aan de paus en aan het Angevijnse huis het belangrijkste ideologische twistpunt.

Op 27 januari 1302 werd Dante door de zwarte welfenWelfen, nadat zij de macht gegrepen hadden, bij verstek veroordeeld tot verbanning uit Florence. Hij was op dat ogenblik in Rome en maakte deel uit van een delegatie die in de herfst van 1301 [[paus Bonifatius VIII]] ertoe wou bewegen [[Karel van Valois (1270-1325)|Karel van Valois]] van een inval in Florence te doen afzien,<ref name=raf280>Guy P. Raffa, 2009, p. 280.</ref> blijkbaar zonder er rekening mee te houden dat het Bonifatius geweest was die de machtsgreep van de zwarte tegen de witte welfenWelfen in 1301 georganiseerd had.<ref>Herman De Ley, [http://www.cie.ugent.be/antenor/3commune.htm#n1 Kerk en staat in de middeleeuwen: Een historische inleiding bij Marsilius van Padua's Defensor Pacis].</ref> Inmiddels was Karel van Valois op 1 november Florence binnengetrokken en zeer warm onthaald door de zwarte welfenWelfen. Twee van de drie delegatieleden mochten terugkeren naar Florence, maar Dante moest in Rome blijven. Men is niet zeker of hij nog in Rome was of op terugweg naar huis op het ogenblik dat zijn veroordeling werd uitgesproken,<ref name=raf280/> geen van zijn tijdgenoten gaf hierop een duidelijk antwoord.<ref>Giorgio Petrocchi, 1997, p. 49.</ref>

In de westerse ideeëngeschiedenis geldt Dante als groot samenvatter van het middeleeuwse wereldbeeld en als overgangsfiguur tussen middeleeuwen en Renaissance. Maar waar zijn poëzie groot aanzien geniet, was zijn filosofie weinig vernieuwend. [[Bertrand Russell|Russell]] merkte op dat Dantes staatkundig denken, dat ghibellijnsGhibellijns aandoet, een eeuw eerder meer op zijn plek zou zijn geweest<ref>[https://archive.org/stream/westernphilosoph035502mbp#page/n491/mode/2up/search/Dante Russell, p. 492].</ref> en in zijn vroomheid was Dante "de laatste van het oude type, [[Giovanni Boccaccio|Boccaccio]] de eerste van het nieuwe" (namelijk van de renaissancistische vrijdenker).<ref>[https://archive.org/stream/westernphilosoph035502mbp#page/n453 Russell, p. 455].</ref>