Grote stern: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 2A02:A443:53C6:0:E4F4:39F6:3735:4F7F (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Dwergenpaartje |
aanvulling |
||
Regel 24:
De grote stern is te herkennen aan zijn zwarte kuif en snavel met een klein geel puntje.
== Verspreiding en leefgebied ==
Deze soort komt voor van noordelijk [[Europa (werelddeel)|Europa]] tot het mediterrane gebied, de [[Zwarte Zee|Zwarte]]- en [[Kaspische Zee]].
== Voorkomen in Nederland ==
De soort staat als ''niet bedreigd'' op de internationale [[Rode Lijst van de IUCN|rode lijst van de IUCN]],<ref name="IUCN"/> maar valt wel onder het [[AEWA]]-verdrag. Hij staat als ''bedreigd'' op de [[Nederlandse Rode Lijst (vogels)|Nederlandse rode lijst]] omdat de aantallen nog steeds niet op het peil van de jaren 1930 terug zijn en de broedbiotoop voortdurend bedreigd wordt door bijvoorbeeld baggerwerkzaamheden (Westerschelde) of verstoring (Waddengebied). In Vlaanderen staat de grote stern als ''ernstig bedreigd'' op de [[Vlaamse Rode Lijst (broedvogels)|rode lijst]].▼
De grote stern werd één van de “icoonsoorten” van de Waddenzee. De grootste kolonie, op Griend, was sinds 1916 in bezit van [[Natuurmonumenten]].
Toen in 1958 bij Rotterdam een proeffabriek voor het bestrijdingsmiddel Telodrin in gebruik genomen werd, en gechloreerde koolwaterstoffen als afvalstof via de [[Nieuwe Waterweg]] in de Noordzee en de Waddenzee terecht kwamen, bleven er in het hele Nederlandse Waddengebied maar 875 paren grote sterns over, voornamelijk op Griend. Na sluiting van de fabriek zijn de aantallen langzaam hersteld. Behalve op Griend vestigden zich ook voor kortere of langere tijd “satellietkolonies” op [[Rottumeroog]], [[Rottumerplaat]], [[Schiermonnikoog]] en [[Engelsmanplaat]].
Een meer duurzame kolonie vestigde zich op [[Ameland]] na 2000. Het aantal broedparen (op de Feugelpôlle) varieerde daar tussen de 2 en 5.000.<ref name=Ameland>Leopold en Engels 2014, p. 240</ref>
In het Deltagebied waren eerst zandplaten in het [[Grevelingenmeer]] favoriet, daarna vooral de [[Hooge Platen]] in de [[Westerschelde]]. De hele Zeeuws/Vlaamse populatie bedroeg in de jaren negentig van de twintigste eeuw 3.000 tot 5.000 paar.<ref name=byl />
In 2005 bedroeg het totaal aantal broedparen in Nederland 16.350, tussen 1990 en 2005 was de trend licht stijgend.<ref name="SOVON">[http://www.sovon.nl/nl/soort/6110 SOVON] Verspreiding en aantalsontwikkeling van de grote stern in Nederland</ref>
▲De soort staat als ''niet bedreigd'' op de internationale [[Rode Lijst van de IUCN|rode lijst van de IUCN]],<ref name="IUCN"/> maar valt wel onder het [[AEWA]]-verdrag. Hij staat als ''bedreigd'' op de [[Nederlandse Rode Lijst (vogels)|Nederlandse rode lijst]] omdat de aantallen nog steeds niet op het peil van de jaren 1930 terug zijn en de broedbiotoop voortdurend bedreigd wordt door bijvoorbeeld baggerwerkzaamheden (Westerschelde) of verstoring (Waddengebied)
=== Texel ===
In de eerste jaren van WOII groeide de kolonie van de grote stern op De Schorren tot 10-15.000 paren. Maar omdat de eieren in opdracht van de bezetter massaal werden geraapt, verdween de kolonie later in de oorlog. Na de oorlog herstelde de kolonie zich. In 1956-1957 broedden er opnieuw 10-15.000 paren.<ref name=Ameland />
Grote sterns zijn echte “zeesterns”: meestal broeden ze in gebieden met een grote natuurlijke dynamiek. Maar dat houdt ook in dat ze een grote kans lopen door natuurlijke oorzaken, zoals stormvloeden tijdens het broedseizoen, verstoord te worden.<ref name=zeestern>Leopold en Engels 2014, p. 239</ref>
In 1997 vestigde de grote stern zich in de [[Mokbaai]] op Texel, op het terrein van de [[Joost Dourleinkazerne]]. Die kolonie hield geen stand, maar de sterns vestigden zich vanaf 2004 aan de overkant van de Mokbaai, in [[De Petten]]. Het grote voordeel van deze vestiging was de nabijheid van fourageergebied. Grote sterns vangen hun vis vooral op de Noordzee. De aantallen broedende vogels namen toe tot maximaal 2.900 paartjes (deels in het naastgelegen gebied 't Stoar). Ook deze kolonie verdween (in 2013).
In 2012 gingen er ook grote sterns in [[Ottersaat]] broeden. Daar waren – net zoals in De Petten – schelpeneilandjes aangelegd voor de “kleinere sterns” ([[visdief|visdieven]] en [[noordse stern]]s) en voor [[kluut|kluten]]. Al meteen in het eerste jaar van vestiging brachten ongeveer 1.000 paar een aantal van ca. 1.000 vliegvlugge jongen groot. 2012 was voor Griend (met 2.796 paar en een broedsucces van nagenoeg nul) een erg slecht jaar.
In 2013 groeide de kolonie in Ottersaat tot 1.600 paar en vestigde de grote stern zich ook met 400 paar in het [[Wagejot]], en met 1.200 paar in [[Utopia (Texel)|Utopia]]. In dit eerste jaar konden de jongen in Utopia niet worden geteld. In 2015 broedden er in het gebied al 6.000 paar.<ref name=grotest2015>[https://www.natuurmonumenten.nl/nieuws/nieuw-record-7000-paar-grote-sterns-broeden-op-texel Nieuws] op de website van Natuurmonumenten</ref>
== Voorkomen in België ==
In Vlaanderen staat de grote stern als ''ernstig bedreigd'' op de [[Vlaamse Rode Lijst (broedvogels)|rode lijst]].
<gallery>
▲Bestand:Thalasseus sandvicensis Cape Town.jpg|Winter verenkleed
</gallery>
{{Appendix||2=
== Voetnoten ==
{{references}}
'''Externe links'''▼
== Literatuur ==
* {{nl}}{{Aut| Bijlsma, R.G., F. Hustings & C.J. Camphuysen}} (2001) - ''Avifauna van Nederland 2: Algemene en schaarse vogels van Nederland.'' Haarlem / Utrecht : GMB / KNNV-uitgeverij. ISBN 90 74345 21 2
* {{nl}}{{Aut|Leopold, Mardik en Bas Engels}} (2014) – 'De grote stern : een 'zeestern' gaat binnendijks.' In: {{Aut|Groen, Nico (tekstred.) en Jacques de Raad (eindred.)}} (2014) - ''Texel is anders.'' ['s-Graveland / Driebergen] : Natuurmonumenten / Staatsbosbeheer. ISBN 978 90 7099 55 8. p. 239-247.
* [http://www.soortenbank.nl/soorten.php?soortengroep=vogels&record=Sterna+sandvicensis SoortenBank.nl] beschrijving, afbeeldingen en geluid
* [http://www.natuurpunt.be/sternen/ natuurpunt.be/sternen - Webcam op sterneneiland]
| |||