Wikipedia

Aardgasbaten: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Maiella (overleg | bijdragen)
Terugdraaiers
93.126 bewerkingen
lf
Redactie en bronnen toegevoegd
Regel 1:
'''Aardgasbaten''' zijn de baten (opbrengsten) die een staat verdient aan de winning van [[aardgas]].
'''Aardgasbaten''' zijn de baten (opbrengsten) die een staat verdient aan de winning van [[aardgas]]. Voor Nederland is met name het [[aardgasveld van Slochteren]] lucratief gebleken. Sinds de ontdekking van dat aardgasveld rond 1960 heeft de [[schatkist (overheid)|schatkist]] van het rijk ruim 211 miljard euro aan aardgasbaten [[aardgaswinning in Nederland|binnengekregen]].<ref>{{citeer web | url = http://vorige.nrc.nl/economie/article2270586.ece/Gasbaten_Slochteren_uitgegeven_aan_sociale_zorg | titel = Gasbaten Slochteren uitgegeven aan sociale zorg | werk = [[NRC Handelsblad|NRC]] | datum = 13 juni 2009}}</ref> Dat is iets minder dan 80% van de totale aardgasbaten van het rijk.<ref>{{citeer web | url = http://aardgas-in-nederland.nl/nederland-aardgasland/aardgas-en-de-economie/ | titel = Aardgas en de economie | werk = Aardgas in Nederland}}</ref>▼
 
==InkomstenBaten==
▲'''Aardgasbaten''' zijn de baten (opbrengsten) die een staat verdient aan de winning van [[aardgas]]. Voor Nederland is met name het [[aardgasveld van Slochteren]] lucratief gebleken. Sinds de ontdekking van dat aardgasveld rond 1960 en het 50 jarig jubileum van het veld heeft de [[schatkist (overheid)|schatkist]] van het rijk ruim 211 miljard euro aan aardgasbaten [[aardgaswinning in Nederland|binnengekregen]].<ref>{{citeer web | url = http://vorige.nrc.nl/economie/article2270586.ece/Gasbaten_Slochteren_uitgegeven_aan_sociale_zorg | titel = Gasbaten Slochteren uitgegeven aan sociale zorg | werk = [[NRC Handelsblad|NRC]] | datum = 13 juni 2009}}</ref> Dat is iets minder dan 80% van de totale aardgasbaten van het rijk.<ref>{{citeer web | url = http://aardgas-in-nederland.nl/nederland-aardgasland/aardgas-en-de-economie/ | titel = Aardgas en de economie | werk = Aardgas in Nederland}}</ref>
In 2009 ontving het Rijk in de orde van 10 miljard euro aan aardgasbaten. De aardgasbaten worden gevormd door:
 
Volgens sommigen heeft Nederland structureel gezien weinig baat gehad aan de extra inkomsten. Toen de gasvoorraden steeds meer geld opleverden werden analoog hieraan de rijksuitgaven opgevoerd. De opbrengstenbaten werdenhadden decenniahoger langkunnen voorzijn eenals verscheidenheidNederland aan doeleinden gebruikt: de verzorgingsstaat, openbaar bestuur, subsidies en infrastructuur. In de ogen van sommigen heeft de Nederlandse overheidniet het grootste gedeelte van de opbrengsten verkwanseld. Daarnaast is veel aardgas voor een relatief lage prijs had verkocht aan andere landen. Tijdens de [[Koude Oorlog]] moestverkocht Nederland, onder druk van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]], gas verkopen aan [[Italië]] voor een prijs die ver beneden de marktprijs lag, omdat Italië anders gedwongen was om gas uit de [[Sovjet-Unie]] tezou importeren. Deze deal uit de Koude Oorlog bestaat tot op de dag van vandaag.<ref>{{citeer web | url = http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Economie/265022/Nederland-en-Italie-ruzien-over-gasprijs.htm | titel = Nederland en Italië ruziën over gasprijs | werk = Elsevier online | datum = 7 mei 2010 }}</ref>▼
 
De jaarlijkse inkomsten uit de winning van aardgas fluctueert sterk vanwege de schommelende gasprijs en de hoeveelheid gas dat wordt gewonnen. Nederland profiteerde sterk van de eerste oliecrisis eind 1973. De [[olieprijs|olieprijzen]] verviervoudigden en de prijs van het Nederlandse aardgas was hieraan gekoppeld. De baten stegen van 0,8 miljard euro in 1973 tot 8,7 miljard euro in 1980.<ref name=NRC50/> In de jaren 90 leverde het Nederlands aardgas de overheid slechts zo'n 2 tot 4 miljard euro per jaar op, terwijl de aardgasbaten vanaf 2006 gemiddeld meer dan 10 miljard per jaar waren. De baten zijn sindsdien verder opgelopen. In 2009 ontving het rijk in de orde van 10 miljard euro aan baten. ▼
 
Deze aardgasbaten worden gevormd door:
*[[Meeropbrengstregeling Groningen]] (MOR)
*uitkeringen van [[Energie Beheer Nederland]] (EBN)
Regel 11 ⟶ 17:
*dividenduitkering van [[Nederlandse Gasunie]]
 
De opbrengsten van de aardgasbaten worden in de [[miljoenennota]] onder het kopje niet-belastingmiddelen opgenomen. Datzelfde geldt voor de uitkeringen uit de [[Fonds Economische Structuurversterking]]. ▼
▲De jaarlijkse inkomsten uit de winning van aardgas fluctueert sterk vanwege de schommelende gasprijs. In de jaren 90 leverde het Nederlands aardgas de overheid slechts zo'n 2 tot 4 miljard euro per jaar op, terwijl de aardgasbaten vanaf 2006 gemiddeld meer dan 10 miljard per jaar waren.
 
==Besteding==
SindsIn 1960de periode 1959 tot 2009 is ruim85 procent van de aardgasbaten gebruikt voor sociale uitkeringen, rente op staatsschuld en uitgaven voor zorg, onderwijs en bestuur.<ref name=NRC50>{{citeer web| url = http://vorige.nrc.nl/article2270065.ece | titel = Feest: 50 jaar boven onze stand geleefd dankzij Slochteren| werk = NRC Handelsblad| datum = 12 juni 2009}}</ref> Ruim 52 miljard euro, of bijna een kwart van de totale aardgasbatenbaten, is besteed aan de [[sociale zekerheid]] besteed. Op de tweede plaats komen openbaar bestuur en veiligheid. Slechts 15 procent van de gasinkomsten, zo'n 30 miljard euro is gebruikt voor investeringen in de [[infrastructuur]].{{bron?||2015|09|20}}<ref name=NRC50/> De Kam schrijft dat politici dankzij de aardgasbaten een ruimhartige verzorgingsstaat hebben kunnen opbouwen.: “Zonder de gasbaten hadden de burgers in de loop van de jaren 211 miljard euro meer aan belastingen en sociale premies moeten opbrengen om de gedane collectieve uitgaven te kunnen financieren”, zegt De Kam.<ref Hetname=NRC50/> isHij volgens hem de vraagtwijfelt of de burgers zo’n grote lastenverzwaring hadden geaccepteerd.{{bron?||2015|09|20}}<ref name=NRC50/>
 
Men denkt vrij algemeen{{bron?||2015|09|20}} dat de aardgasbaten vooral in de jaren zeventig hebben bijgedragen aan de zogenaamde [[Hollandse ziekte (economie)|Dutch disease]].
 
=== Investeringsfonds ===
▲Volgens sommigen heeft Nederland structureel gezien weinig baat gehad aan de extra inkomsten. Toen de gasvoorraden steeds meer geld opleverden werden analoog hieraan de rijksuitgaven opgevoerd. De opbrengsten werden decennia lang voor een verscheidenheid aan doeleinden gebruikt: de verzorgingsstaat, openbaar bestuur, subsidies en infrastructuur. In de ogen van sommigen heeft de Nederlandse overheid het grootste gedeelte van de opbrengsten verkwanseld. Daarnaast is veel aardgas voor een relatief lage prijs verkocht aan andere landen. Tijdens de [[Koude Oorlog]] moest Nederland onder druk van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] gas verkopen aan [[Italië]] voor een prijs die ver beneden de marktprijs lag, omdat Italië anders gedwongen was om gas uit de [[Sovjet-Unie]] te importeren. Deze deal uit de Koude Oorlog bestaat tot op de dag van vandaag.<ref>{{citeer web | url = http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Economie/265022/Nederland-en-Italie-ruzien-over-gasprijs.htm | titel = Nederland en Italië ruziën over gasprijs | werk = Elsevier online | datum = 7 mei 2010 }}</ref>
 
Om een 'verkwanseling' van grondstoffenbaten te voorkomen hebben landen als [[Noorwegen]], [[Chili]] en [[Rusland]] een investeringsfonds opgericht waarin ze de opbrengsten van hun fossiele brandstoffen storten, door dit geld te investeren profiteren zij jaarlijks én structureel van hun aardgas- en oliebaten.
 
In het begin van de gaswinning is nog wel gediscussieerd over de oprichting van een apart investeringsfonds. Oud-minister van Financiën [[Piet Lieftinck]] was een groot voorstander.<ref name=NRC50/> In de jaren 1962-1963 was de oud-[[minister van Financiën (Nederland)|minister van Financiën]] [[Jelle Zijlstra]] hierop tegen, immers de inkomsten waren te gering om er een speciaal fonds voor op te richten en hij vreesde dat het geld toch voor extra overheidsuitgaven zou worden gebruikt.<ref name=NRC50/>
==Fonds Economische Structuurversterking==▼
Sinds 1995 wordt van de aardgasbaten 40 procent gestoken in het [[Fonds Economische Structuurversterking]]. Dit fonds investeert in [[infrastructuur]], onderwijs en [[innovatie]]ve projecten. In het noorden vindt men dat te weinig van de aardgasbaten ten goede zijn gekomen aan de noordelijke provincies. Daarbij wordt het percentage van 1% aangehouden. Hierbij gaat het alleen over de bestedingen uit het FES (westen 88%, zuiden 9%, oosten 2%, noorden 1%), niet over de totale aardgasbaten. Ter verdediging voert men aan dat de FES was bedoeld voor de oplossing van knelpunten, waarvan de meeste zich nu eenmaal in het westen van het land voordoen. In 2011 is het FES opgeheven en vloeien alle aardgasbaten weer in de algemene middelen.▼
 
▲==== Fonds Economische Structuurversterking ====
==Begrotingstechniek==
Onder leiding van minister van Economische Zaken [[Koos Andriessen]] werd vanaf 1995 40 procent van de aardgasbaten gestoken in het [[Fonds Economische Structuurversterking]] (FES). Dit fonds investeert in [[infrastructuur]], onderwijs en [[innovatie]]ve projecten. Met het geld van het fonds is tot en met 2009 zo'n 26,5 miljard euro geïnvesteerd in projecten als de [[Betuweroute]] en de [[Hogesnelheidslijn]].<ref name=NRC50/>
▲De opbrengsten van de aardgasbaten worden in de [[miljoenennota]] onder het kopje niet-belastingmiddelen opgenomen. Datzelfde geldt voor de uitkeringen uit de [[Fonds Economische Structuurversterking]].
 
▲Sinds 1995 wordt van de aardgasbaten 40 procent gestoken in het [[Fonds Economische Structuurversterking]]. Dit fonds investeert in [[infrastructuur]], onderwijs en [[innovatie]]ve projecten. In het noorden vindt men dat te weinig van de aardgasbaten ten goede zijn gekomen aan de noordelijke provincies. Daarbij wordt het percentage van 1% aangehouden. Hierbij gaat het alleen over de bestedingen uit het FES (westen 88%, zuiden 9%, oosten 2%, noorden 1%), niet over de totale aardgasbaten. Ter verdediging voert men aan dat de FES was bedoeld voor de oplossing van knelpunten, waarvan de meeste zich nu eenmaal in het westen van het land voordoen. In 2011 is het FES opgeheven en vloeien alle aardgasbaten weer in de algemene middelen.
==Voorstel voor een sovereign wealth fonds==
Sinds 1994 heeft men steeds de keuze gemaakt om een groot deel van de aardgasbaten via de begroting te laten lopen. Volgens de [[De Nederlandsche Bank]] ging dat in de periode 1994-2006 gemiddeld om 70 procent. Dit zorgde keer op keer voor meevallers, iets wat eigenlijk een scheef beeld geeft en problemen zou kunnen geven in geval van tegenvallers.{{bron?||2015|09|20}}
 
In 2011 is het FES opgeheven en vloeien alle aardgasbaten weer in de algemene middelen.
In de jaren 1962-1963 heeft de toenmalige [[minister van Financiën (Nederland)|minister van Financiën]] [[Jelle Zijlstra]] er bewust voor gekozen geen [[sovereign wealth fund]]s (staatsvermogenfonds) op te richten. Hij had hiervoor twee argumenten: hij verwachtte dat de opbrengsten te laag waren, en mocht dat niet zo zijn dan zou het geld toch worden uitgegeven.
 
==Voetnoten==
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Aardgasbaten"