Wikipedia

Hooihuis: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 2:
[[Bestand:Aan bocht van een weg gelegen houten boerderij met rieten dak, vrijstaande kleine schuur en houten hooihuis met rieten dak - Groot-Schermer - 20398851 - RCE.jpg|thumb|Hooihuis te Groot Schermer (omstreeks 1800).]]
{{Gesproken Wikipedia klein|Nl-Hooihuis-article.ogg|12574798}}
Een '''hooihuis''', '''kaakberg''' of '''koeberg''' is een regionale versievariant van de [[hooiberg (landbouw)|hooibergstolpboerderij]], die zijnzich oorsprongkenmerkt heeftdoor het weglaten van de zijbeuken of een deel daarvan. Hij komt vooral voor in [het [Waterland (regio)|Waterland]], de [[BeemsterZaanstreek]] en de [[ZaanstreekBeemster]]. Ook de term ''blokschuur'' wordt hiervoor gebruikt.
 
Een hooihuis bestaat uit een vierkant[[houtskeletbouw|houtskelet]] van twee [[gebint]]en, verbonden door dwarsplaten. Het geheel is betimmerd met planken en voorzien van een [[tentdak]]. Dubbele [[schoor (bouwkunde)|dwars- en lengteschoren]] stabiliseren de constructie. De betimmering bestaat gewoonlijk uit [[potdekselen|gepotdekselde]] (overlappende) en zwart geteerde planken.
Het hooihuis is een geheel afgetimmerde [[hooiberg (landbouw)|hooiberg]] met een [[tentdak]] en in de regel vastgebouwd aan het woonhuis<ref>[http://web.archive.org/web/20051220202119/http://www.hooiberg.info/werkindex/index.htm Hooiberg.info - pagina over types hooibergen]</ref>. Het geheel noemt men ook wel een ''hooihuisboerderij''. De grondvorm van het hooihuis is vierkant en rust op een [[houtskeletbouw|houtskelet]] van twee [[gebint]]en, gestabiliseerd door een dubbele dwars- en lengteschoring. Het geheel werd vervolgens afgetimmerd<ref name="pannenhooihuis">[http://web.archive.org/web/20060204010235/http://www.hooiberg.info/regios/noordholland/pannenhooihuis.htm Hooiberg.info - passage ontnomen aan een artikel uit het tijdschrift MONUMENTEN nr. 1/2, jan/feb. 2003]</ref>, in de regel [[potdekselen|gepotdekseld]] (d.i. schuin op elkaar timmeren van elkaar enigszins overlappende planken<ref>[http://www.joostdevree.nl/bouwkunde2/gepotdekseld_voorbeelden.htm webpagina over potdekselen]</ref>). Op deze gebintconstructie wordt vervolgens een tentdak geplaatst. Deze simpele constructie is dezelfde als vanaf de [[zeventiende eeuw]] in de bekende Noord-Hollandse [[stolpboerderij]] werd toegepast. In zekere zin is het hooihuis dus de voorloper van de stolp<ref name="pannenhooihuis" />.
 
In de regel in het hooihuis aangebouwd aan het woongedeelte en de koeienstal van de boerderij; soms is het gebouw vrijstaand. Het geheel noemt men ook wel een '''hooihuisboerderij'''.
 
Het hooihuis moet niet verward worden met de [[hooiberg (landbouw)|hooiberg]], die doorgaans een verstelbare kap heeft, terwijl de betimmering en de schoren ontbreken. Een hooihuis zonder betimmering heet een '''kapberg'''.
 
Boerderijen-onderzoekers meenden lange tijd dat het hooihuis een fase in de ontwikkeling van hooiberg naar stolpboerderij vertegenwoordigde. Die opvatting is achterhaald. De stolpboerderij heeft zich waarschijnlijk ontwikkeld uit de middeleeuwse schuur. Het hooihuis is een variant daarvan, die als een 'gereduceerde stolp' (dus zonder uitkubbingen) beschreven kan worden.
 
Hooihuizen komen al kort na het midden van de zestiende eeuw op kaarten voor; de term ''hoyhuys'' wordt in 1552 in Westzaan gebruikt; het betrof hier vwaarschijnlijk een kleine stolpboerderij met een aangebouwd woongedeelte. Een synoniem was vermoedelijk ''berchhuus'', dat in de statuten van Haarlem uit 1503 voorkomt; dit ter onderscheiding van de eigenlijke hooiberg of ''berch''.<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=03321 MNW: berchhuus.]</ref>
 
== Pannenhooihuis ==
Een zeldzaam wordende variant van het gepotdekselde hooihuis is het zogenoemde '''pannenhooihuis''', DIt is een hooihuis waarvan ook de wanden volledig bekleed zijn met dakpannen. Hiervanof zijnandere ervormen invan dedakbedekking. Zaanstreek,Hiervan Waterlandzijn en de Beemsterer nog een stuk of tien tebewaard. bezichtigen<ref name="pannenhooihuis" />.
 
== Bedreigde monumenten ==
HetNet hooihuisals inandere zijntraditionele algemeenheidbouwvormen leidtwordt netook alshet allehooihuis hooiopslagvormenin zijn eenvoortbestaan bedreigd bestaan. Nieuwe methodestechnieken vanzoals dehet opslaggebruik van hooi, zoals het [[kuilvoer|inkuilen]] en buitenopslagde opslag van hooi in geplastificeerde balen, verdringen de traditionele hooibergenhooiberg. VeleVeel hooihuizen zijn in recente jaren omgebouwd tot (extra) woonruimte of met de grond gelijk gemaakt.
 
==Externe links==
*[http://www.hooiberg.info/?page=themas/regiokenmerken Het Nederlands Hooiberg Museum: hooibergen en regio's]
 
==Literatuur==
*L. Brandts Buys, ''De landelijke bouwkunst in Hollands Noorderkwartier'', Arnhem 1974.
**[https://www.amsterdam.nl/publish/pages/463706/monumentale_boerderijen_amsterdam.pdf ''Monumentale boerderijen in Amsterdam. Een cultuurhistorische rapportage''] [tekst en onderzoek: J.J.W. Goudeau, F.J.T. Grovestins, P.J. van Cruyningen], Amsterdam 2003.
*D. de Roon, ‘Pannenhooihuizen’, in: ''Monumenten'' 24 (2003), afl. 1-2, p. 15-17.
 
 
(Abb. 11; Mellink 1980, 168.
170; Schnackenburg 1981, Bd. 1: 291. Abb. 99; Boschma-
Aarnoudse 2003, 255-256; Hekker 1944, 47; de Jong 1988,
27; Brands Buys 1974, 134-207. 213-217).
{{Appendix|2=
{{References}}
Regel 20 ⟶ 41:
[[Categorie:Boerderij]]
[[Categorie:Schuur]]
 
(Zantkuyl 1964, Sp. 73-78; 1968; Brandts Buys 1974, 312;
van Olst 1991, Bd. 2: 208-209. 398-401; Szałygin 2004). In
der Wilstermarsch hat man in den 1560er-Jahren sogar einige
Hallenhäuser gebaut, die ausnahmsweise mit einer Hochrähmzimmerung
versehen worden sind. (Bedal 1977, 313-
314; Scheer u. Mathieu 1995, 92; Saeftel 1930, 50;).
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Hooihuis"