Slag bij Austerlitz: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 28:
==Achtergronden==
In 1804 begon de Britse premier [[William Pitt de Jongere]], die een Franse invasie van [[Groot-Brittannië]] vreesde, de Derde Coalitie te smeden tegen de [[hegemonie]] op het Europese continent van de Franse [[eerste consul]], weldra keizer, Napoleon. Eerst lukte het hem om een anti-Frans verdrag te sluiten met Zweden, daarna met Rusland en uiteindelijk met het Oostenrijkse keizerrijk dat op 8 september 1805 met zestigduizend man het [[Koninkrijk Beieren]] binnenviel om een Franse opmars naar het oosten te blokkeren. In de zomer van 1805 zag Napoleon in dat als de Oostenrijkse en Russische legers zich zouden kunnen verenigen, het [[Koninkrijk Pruisen]] zich daar vermoedelijk bij zou aansluiten wat een mogelijke overmacht aan vijandelijke troepen zou kunnen opleveren. Hij besloot Oostenrijk in een bliksemcampagne op de knieën te dwingen voordat de terughoudende [[Frederik Willem III van Pruisen]] zijn neutraliteit zou opgeven. Daarbij werd hij geholpen door de Oostenrijkse fout het grootste deel van hun leger in Italië in te zetten. In september 1805 zond Napoleon 194.000 troepen van zijn ''[[Grande Armée]]'' van 350.000 man die hij bij [[Boulogne-sur-Mer|Boulogne]] voor de invasie geconcentreerd had, de [[Rijn]] over. In een grote omsingelende beweging omvatten de Fransen de Oostenrijkse troepen en dreven ze samen bij [[Ulm (Baden-Württemberg)|Ulm]]. Op 20 oktober gaf het garnizoen van Ulm zich vrijwel zonder slag of stoot over en lag de weg open voor een snelle Franse opmars, geleid door Napoleon zelf, naar Wenen dat op 13 november zonder noemenswaardige strijd viel.
Ondertussen was een Russisch expeditieleger onder [[Michail Koetoezov]] aangekomen in Oostenrijk. Eerst voorwendend dat hij samen met de restanten van de Oostenrijkse strijdmacht, elfduizend man, Wenen zou verdedigen, trok Koetoezov op 11 november zijn troepen ver naar het noordoosten terug in [[Moravië (regio)|Moravië]], gevolgd door Napoleon die op 23 november [[Brno]] bereikte. De toestand van het Franse leger was op dat moment niet onverdeeld gunstig. De snelle opmars was alleen mogelijk geweest door een beperkte strijdmacht in te zetten en gebruik te maken van de nieuwe oogst die in de landstreken waar de invasiemacht doorheen trok net binnengehaald werd. Het voedsel begon nu echter op te raken. Daarbij dreigde voor Frankrijk als geheel een nationaal bankroet wegens de hoge oorlogskosten. Napoleon wilde daarom een snelle overwinning afdwingen. Die leek echter niet voor de hand te liggen. Koetoezov had met een numerieke overmacht een sterke verdedigende positie ingenomen ten oosten van het riviertje de [[Litava (rivier)|Litava]] en ten westen van het plaatsje Austerlitz dat de Fransen weer hadden moeten ontruimen. Daarbij was hij van plan om, mochten de Fransen echt in staat zijn de Russische stellingen te bedreigen, steeds verder terug te trekken, eerst over het [[Tatragebergte]] en desnoods tot in [[Galicië (Centraal-Europa)|Galicië]]. Aan gebrek aan bevoorrading zou het Franse leger dan in de winter ten gronde gaan.
Het lukte Napoleon echter om de geallieerde troepen zo te manipuleren dat ze tot een aanval overgingen. Koetoezov had namelijk geen vrijheid van handelen: zijn leger werd begeleid door [[Keizer Frans II|Frans II]], de keizer van het [[Heilige Roomse Rijk]], en [[Alexander I van Rusland|Tsaar Alexander I]]. Frans II, die de oorlog eigenlijk al verloren achtte, wilde zo snel mogelijk een regeling met Frankrijk, in de hoop de schade beperkt te houden. Alexander I, daarin gesteund door het grootste deel van het Oostenrijkse officierenkorps, wilde de kans niet laten liggen om Napoleon een nederlaag toe brengen nu hij zo zwak scheen. Napoleon speelde daar op 25 november handig op in door generaal [[Anne Jean Marie René Savary]] naar het geallieerde hoofdkwartier te sturen met het aanbod om een wapenstilstand te sluiten. Frans II ging daar op 27 november gretig op in. Alexander I zag zich hierdoor bevestigd in zijn oordeel dat Napoleon in het nauw gebracht was. Op 28 november zond hij generaal-adjudant [[Pjotr Dolgoroekov]] naar het kamp van Napoleon met de eis dat Frankrijk al het Oostenrijkse grondgebied zou ontruimen en heel Italië opgeven. Hoewel de Franse keizer haast van woede explodeerde, lukte het hem zijn uiterlijke kalmte te bewaren en een verslagen indruk te maken. Hierop liet Napoleon de hoogten van [[Prace]] of ''Prätzen'' ontruimen, de heuvelrug die ten westen van de Litava ligt, waarbij de troepen moesten voorwenden dat ze in paniek geraakt waren door de zich verzamelende vijand. Tijdens een geallieerde krijgsraad op 1 december kreeg tsaar Alexander de overhand en men besloot een plan van generaal-majoor [[Franz von Weyrother]] uit te voeren om zelf de hoogten van Prace te bezetten en daarna een veldslag aan te gaan waarbij men met 59.300 man, oprukkend in vijf elkaar volgende colonnes, de zwakkere Franse rechterflank zou doorbreken. Men meende daarbij zeer goede vooruitzichten te hebben op een overwinning gezien een algeheel numeriek overwicht van ongeveer negentigduizend tegenover vijftigduizend man en 278 tegenover 139 stukken geschut.
Regel 40:
==De slag==
[[File:Willewalde - Czar's Guard capture 4th line regiment's standard at Austerlitz.jpg|{{largethumb}}|De Russen veroveren hun enige buitgemaakte vaandel]]
Tegen 07:00, 2 december, begonnen de Russische troepen van hun positie op de hoogten van Prace af naar het zuidwesten op te rukken en rond 08:00 vielen ze de Franse rechterflank aan bij [[Telnice (okres Brno-venkov)|Telnice]]. Na eerste successen door de Russische voorhoede, bleken de Fransen veel meer weerstand te kunnen bieden dan verwacht door het arriveren van een versterkend IIIe Korps van achtduizend man onder maarschalk [[Louis Nicolas Davout]] dat in drie geforceerde dagmarsen van Wenen uit naar het noorden was opgerukt. Om de weerstand te breken bewogen de geallieerden steeds meer troepen naar deze sector. Dat gebeurde echter relatief langzaam omdat de verschillende eenheden gedesorganiseerd raakten. De geallieerde overmacht kon hierdoor niet effectief worden uitgebuit en het lukte ze niet de Franse defensieve lijn langs de [[Goldbach-Altenbach|Goldbach]] te breken.
[[File:Battle of Austerlitz - Situation at 0900, 2 December 1805.png|left|{{largethumb}}|De hoofdmanoeuvres tijdens de slag]]
Rond 09:00, toen tot zijn teleurstelling duidelijk was geworden dat de geallieerden sterke eenheden tegenover de Franse linkerflank en centrum bleven handhaven, gaf Napoleon bevel om de hoogten van Prace van het noordwesten uit te bestormen met drieëntwintigduizend man van het IVe Korps onder maarschalk [[Nicolas Jean-de-Dieu Soult]]. De Franse aanval werd gedekt door een ochtendmist. Toen de nevel optrok, en de ''beau soleil d'Austerlitz'' doorbrak, werden de zwakke Russische troepen die de heuvelkam nog hielden verrast door het onverwachte arriveren van een Franse overmacht.
| |||