Baule (volk): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k diverse kleine wijzigingen |
|||
Regel 3:
==Geschiedenis==
Net als de andere volkeren in [[West-Afrika]] kennen de Baule slechts een geschiedenis door mondelinge overlevering. Deze geschiedenis begint met koningin Abla Pokou (ca. 1730-1750). Onder leiding van deze koningin hebben de Baule het huidige [[Ghana]] verlaten en zijn ze westwaarts gemigreerd. Dit was het gevolg van de machtsvergroting van de Ashanti in Ghana en de militaire agressie die daarmee gepaard ging. Koningin Abla Pokou was het nichtje van de Ashantikoning Osei Kofi Tutu I (ca. 1660-1717), een van de grondleggers van het machtige Ashantirijk. Het Ashantirijk was een federatie en veelvuldig verwikkeld in een factiestrijd. Na de dood van de koning ontstond er een machtstrijd tussen twee neefjes: Opoku Ware en Dakon, de broer van Abla Pokou. Dakon dolf het onderspit en Abla Pokou leidde haar volk weg uit de oorlog naar het huidige Ivoorkust. Ze moesten daarbij de rivier de Komoe oversteken. De zieners van de koningin vertelden haar dat ze het dierbaarste moest offeren dat ze bezat. Ze offerde vervolgens haar pasgeboren zoontje in de rivier. Ze schreeuwde vervolgens in groot verdriet "Ba ouli" ofwel "Het kind is dood". Van deze hartenkreet is de naam Baule afgeleid. Na het offer doken er verschillende nijlpaarden op uit de rivier die een brug vormden, waarover de Baule veilig konden oversteken. In een andere versie boog een grote boom over de rivier, waarop de Baule konden oversteken. Toen de achtervolgende Ashanti aankwamen boog de boom terug. Het verhaal van de exodus van de Baule is ongetwijfeld legendarisch, in meer of mindere mate een mythe. Mogelijk zijn de Baule in verschillende golfbewegingen, verdrongen door de Ashanti, geëmigreerd.▼
▲Net als de andere volkeren in West-Afrika kennen de Baule slechts een geschiedenis door mondelinge overlevering. Deze geschiedenis begint met koningin Abla Pokou (ca. 1730-1750). Onder leiding van deze koningin hebben de Baule het huidige [[Ghana]] verlaten en zijn ze westwaarts gemigreerd. Dit was het gevolg van de machtsvergroting van de Ashanti in Ghana en de militaire agressie die daarmee gepaard ging. Koningin Abla Pokou was het nichtje van de Ashantikoning Osei Kofi Tutu I (ca. 1660-1717), een van de grondleggers van het machtige Ashantirijk. Het Ashantirijk was een federatie en veelvuldig verwikkeld in een factiestrijd. Na de dood van de koning ontstond er een machtstrijd tussen twee neefjes: Opoku Ware en Dakon, de broer van Abla Pokou. Dakon dolf het onderspit en Abla Pokou leidde haar volk weg uit de oorlog naar het huidige Ivoorkust. Ze moesten daarbij de rivier de Komoe oversteken. De zieners van de koningin vertelden haar dat ze het dierbaarste moest offeren dat ze bezat. Ze offerde vervolgens haar pasgeboren zoontje in de rivier. Ze schreeuwde vervolgens in groot verdriet "Ba ouli" ofwel "Het kind is dood". Van deze hartenkreet is de naam Baule afgeleid. Na het offer doken er verschillende nijlpaarden op uit de rivier die een brug vormden, waarover de Baule veilig konden oversteken. In een andere versie boog een grote boom over de rivier, waarop de Baule konden oversteken. Toen de achtervolgende Ashanti aankwamen boog de boom terug. Het verhaal van de exodus van de Baule is ongetwijfeld legendarisch, in meer of mindere mate een mythe. Mogelijk zijn de Baule in verschillende golfbewegingen, verdrongen door de Ashanti, geëmigreerd.
== Sociale structuur ==
Regel 15 ⟶ 14:
Voorouders spelen in de samenleving en religie van de Baule een hele belangrijke rol. De Baule geloven in een parallelle wereld die ''Blolo'' wordt genoemd. De geesten van overleden mensen, maar ook de geesten van mensen die nog geboren moeten worden, verblijven in Blolo. Blolo en de wereld van de levenden zijn in het geloof van de Baule onlosmakelijk met elkaar verbonden.
De Baule geloven dat ieder mens een partner heeft in Blolo. Een spirituele echtgenote heet ''Blolo bla'', een spirituele echtgenoot ''Blolo blan''. Wanneer er in het persoonlijk leven van een Baule iets mis is, dan wordt dit door een [[ziener]] vaak toegeschreven aan deze spirituele partner die blijkbaar ontstemd is. Een [[remedie]] voor de problemen ligt vervolgens vaak in het maken van een beeld voor de Blolo bla of Blolo blan. De ziener en [[beeldhouwer]] gaan vervolgens op zoek naar de geest in kwestie. In hun dromen reizen zij naar Blolo om de geest te ontmoeten. Zij kunnen er zo achter komen wat de geest wil. Het beeld dat vervolgens door de beeldhouwer wordt gemaakt krijgt een plaats in het huishouden van de persoon die het beeld heeft besteld. Deze opdrachtgever zal vervolgens aan zijn spirituele partner offeren, tijd met hem of haar doorbrengen en voor hem of haar zorgen zoals van een goede echtgenoot of echtgenote verwacht wordt.
==Maskerdans==
Net als verschillende andere volkeren in Ivoorkust speelt in de religie van de Baule de maskerdans een belangrijke rol. De maskers worden uitsluitend gedanst door mannen. Deze mannen hebben vanaf hun puberteit een heel traject van initiatierituelen doorlopen, waarin hen kennis over de maskers is bijgebracht. Ze geloven dat maskers machtige instrumenten zijn om voorouders en natuurgeesten op te roepen. Tijdens de dans zouden de geesten bezit nemen van de danser, die vervolgens boodschappen of de wil van de geest in kwestie kan openbaren. De Baule kennen vier verschillende maskerdansen: Gba Gba, Mblo, Bono Amuen en Goli.
Regel 30 ⟶ 28:
==Zieners==
Zieners ofwel ''komien'' spelen een belangrijke rol in de religie van de Baule. De ziener zou uitverkoren zijn door natuurgeesten ofwel Asye usu. Hij wordt geacht een belangrijke schakel te vormen tussen de mensen en de geesten die vooral resideren in het oerwoud. In verschillende rituelen zou de ziener geesten oproepen en hen inzetten om vragen te beantwoorden, mensen te genezen en heel veel meer. De komien gebruikt hierbij een aantal instrumenten. Aan het begin van het ritueel trekt hij zich terug in een heiligdom en slaat met een lawle (slagstok) op een bel. Met het geluid van deze gongachtige bel probeert hij de geesten te lokken. De komien verschijnt vervolgens aan de mensen en begint met het publieke deel van het ritueel. Hij gebruikt daarbij kostbare houten beelden. Dit kan een enkel beeld zijn, maar ook twee beelden van een man en een vrouw. Dit voldoet aan het dualistische beeld dat de Baule van de schepping hebben. De geesten zouden zich tijdens het ritueel in de beelden manifesteren. Om de geesten te verleiden zijn de beelden zo mooi mogelijk: prachtige lichamen, geraffineerde kapsels en schitterende juwelen. Voelt de komien dat de aanwezigheid van de geest tijdens het ritueel afneemt, dan kan hij met de lawle en bel de geest terugroepen. Publiek is bij een ritueel belangrijk. Hoe enthousiaster het publiek, hoe enthousiaster de geest zelf. Het is voor de komien dan ook belangrijk van het ritueel een wervelend en meeslepend optreden te maken.<ref>LaGamma, A., Art and oracle: African art and rituals of divination (2000), p.23 & 50.</ref>▼
▲Zieners ofwel komien spelen een belangrijke rol in de religie van de Baule. De ziener zou uitverkoren zijn door natuurgeesten ofwel Asye usu. Hij wordt geacht een belangrijke schakel te vormen tussen de mensen en de geesten die vooral resideren in het oerwoud. In verschillende rituelen zou de ziener geesten oproepen en hen inzetten om vragen te beantwoorden, mensen te genezen en heel veel meer. De komien gebruikt hierbij een aantal instrumenten. Aan het begin van het ritueel trekt hij zich terug in een heiligdom en slaat met een lawle (slagstok) op een bel. Met het geluid van deze gongachtige bel probeert hij de geesten te lokken. De komien verschijnt vervolgens aan de mensen en begint met het publieke deel van het ritueel. Hij gebruikt daarbij kostbare houten beelden. Dit kan een enkel beeld zijn, maar ook twee beelden van een man en een vrouw. Dit voldoet aan het dualistische beeld dat de Baule van de schepping hebben. De geesten zouden zich tijdens het ritueel in de beelden manifesteren. Om de geesten te verleiden zijn de beelden zo mooi mogelijk: prachtige lichamen, geraffineerde kapsels en schitterende juwelen. Voelt de komien dat de aanwezigheid van de geest tijdens het ritueel afneemt, dan kan hij met de lawle en bel de geest terugroepen. Publiek is bij een ritueel belangrijk. Hoe enthousiaster het publiek, hoe enthousiaster de geest zelf. Het is voor de komien dan ook belangrijk van het ritueel een wervelend en meeslepend optreden te maken.<ref>LaGamma, A., Art and oracle: African art and rituals of divination (2000), p.23 & 50.</ref>
==Muisorakel==
Een bijzondere manier om de hulp van geesten of wel Asye usu in te roepen is het muisorakel. Muizen konden volgens de Baule vroeger spreken, maar op een zeker moment hebben ze dit vermogen verloren. De muizen woonden vroeger bij de geesten in het oerwoud, maar zijn vervolgens bij de mensen in de dorpen komen wonen. Muizen tunnelen in de aarde en staan zo heel dicht bij de geesten. Zij zouden verborgen kennis hebben. Een specifieke groep zieners is getraind om de boodschappen van de muizen te achterhalen. Ze gebruiken hiervoor een Gbekre ofwel muisorakel. De Gbekre is een aardewerk pot waarin een houten cilinder zit. Deze houten cilinder bestaat uit twee boven elkaar gelegen compartimenten met een opening tussen beide. De muizen zitten in het onderste compartiment en de opening is aanvankelijk afgesloten. In het bovenste compartiment liggen 10 stokjes. Deze stokjes zijn ingewreven met meel. De muizen hebben voor het orakel gevast en worden tijdens het orakel losgelaten in het bovenste compartiment. Zij likken het meel van de stokjes en verplaatsen daarbij de stokjes. Aan de positie van de stokjes kan de ziener de boodschap van de muizen aflezen en antwoord geven op de vragen van de persoon die hem consulteert.<ref>LaGamma, A., Art and oracle: African art and rituals of divination (2000), p.40-41.</ref>
==Slavernij==
Net als andere Akanvolkeren hielden de Baule [[slavernij|slaven]]. De omvang van slavernij in de Baule samenleving was veel kleiner dan bij de [[Ashanti (volk)|Ashanti]]. De slaven werden tijdens aanvallen op naburige volkeren gevangen genomen of van islamitische slavenhandelaren uit het noorden gekocht. De slaven bewerkten veelal samen met de Baule de velden. Ze werden opgenomen in het huishouden van de eigenaar en gingen uiteindelijk op in de Baule. Slaven deelden in de opbrengst van het land en konden tijdens hun leven bezit verzamelen. Na hun dood verviel dit bezit echter aan de eigenaar of aan de verwantschap (awlo). Voor de Baule was slavernij mogelijk een manier om de eigen aantallen te vergroten en hun positie in het gebied veilig te stellen.<ref>Lovejoy, Paul E., Transformations in slavery: A history of slavery in Africa (2011), p.170.</ref><ref>Potash, B., Widows in African societies: Choices and constraints (1986), p.246</ref>▼
▲Net als andere Akanvolkeren hielden de Baule slaven. De omvang van slavernij in de Baule samenleving was veel kleiner dan bij de Ashanti. De slaven werden tijdens aanvallen op naburige volkeren gevangen genomen of van islamitische slavenhandelaren uit het noorden gekocht. De slaven bewerkten veelal samen met de Baule de velden. Ze werden opgenomen in het huishouden van de eigenaar en gingen uiteindelijk op in de Baule. Slaven deelden in de opbrengst van het land en konden tijdens hun leven bezit verzamelen. Na hun dood verviel dit bezit echter aan de eigenaar of aan de verwantschap (awlo). Voor de Baule was slavernij mogelijk een manier om de eigen aantallen te vergroten en hun positie in het gebied veilig te stellen.<ref>Lovejoy, Paul E., Transformations in slavery: A history of slavery in Africa (2011), p.170.</ref><ref>Potash, B., Widows in African societies: Choices and constraints (1986), p.246</ref>
{{appendix}}
| |||