John Curtin: verschil tussen versies

'''John Joseph Curtin''' ([[Creswick]] ([[Victoria (Australië)|Victoria]]), [[8 januari]] [[1885]] - [[Canberra]] ([[Australian Capital Territory]]), [[5 juli]] [[1945]]) was een [[Australië (land)|Australisch]] politicus. Hij was de [[Lijst van ministers-presidenten van Australië|14e premier van Australië]]. ▼

==Levensloop==▼

Curtin was de zoon van een politieagent. Op jonge leeftijd werd hij al actief binnen de [[Australian Labor Party]]. Hij schreef voor verschillende socialistische nieuwsbladen en was fel tegenstander van de dienstplicht. Hij zat zelf enige tijd gevangen toen hij tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] de oproep voor een medische keuring weigerde, hoewel hij wist dat hij vanwege zijn slechte zicht afgekeurd zou worden voor militaire dienst. In 1914 stelde hij zich voor de eerste keer kandidaat voor het parlement, maar verloor de verkiezingen. Drie jaar later verhuisde Curtin naar [[Perth (Australië)|Perth]] om aan de slag te gaan als hoofdredacteur bij de vakbondskrant de ''Australian Worker''. Als vakbondsman zette hij zich ook in voor de rechten van kinderen en vrouwen.▼

Een tweede poging in 1925 om in het parlement gekozen te worden mislukte wederom, maar drie jaar later was het wel raak. Curtin verwachtte een ministerspost in de regering van premier [[James Scullin]], maar door zijn alcoholverslaving zag de premier het niet zitten met hem.De parlementsverkiezingen van 1931 verliepen dramatisch voor de Labor-partij en Curtin verloor zijn zetel. In 1934 nam hij revanche en keerde terug in het parlement. Scullin trad in 1935 af als partijleider. Curtin stelde zich kandidaat om hem op te volgen en versloeg [[Frank Forde]] daarbij met een stem verschil. Hij beloofde te stoppen met drinken en hield zich aan die belofte. Bij de verkiezingen in 1937 boekte de Labor-partij nog weinig vooruitgang, een stuk beter ging het al bij parlementsverkiezingen van 1939. Bij de verkiezingen van 1940 leek het er aanvankelijk op dat Curtin zijn zetel had verloren, maar na hertelling bleek hij met een zeer klein verschil toch herkozen te zijn.▼

Australië was intussen in september 1939 betrokken geraakt in de [[Tweede Wereldoorlog]]. Australië verklaarde [[Duitsland]] na de invasie van [[Polen]] in navolging van [[Groot-Brittannië]] en [[Frankrijk]] de oorlog. Curtin weigerde het aanbod van premier [[Robert Menzies]] om een oorlogskabinet te vormen omdat hij bang was dat de Labor-partij daardoor uit elkaar zou kunnen vallen. Premier Menzies reisde in 1941 naar Groot-Brittannië om de oorlogsstrategie door te nemen. Terwijl hij daar was verloor hij de steun van zijn eigen partij. Partijgenoot [[Arthur Fadden]] volgde hem op. Deze verloor binnen een paar weken de meerderheid in het parlement doordat twee onafhankelijke parlementariërs hun steun opzegden. [[Gouverneur-generaal van Australië|Gouverneur-generaal]] [[Alexander Hore-Ruthven]] was terughoudend met het uitschrijven van nieuwe verkiezingen met het oog op de internationale situatie. Hij riep de twee onafhankelijke parlementsleden bij zich en haalde hen over om John Curtin te steunen als hij hem benoemde tot premier. Zij konden zich daarin vinden en Curtin werd op 7 oktober 1941 ingezworen als premier. ▼

Twee maanden later viel [[Japan]] de [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] marinebasis [[Pearl Harbor (marinebasis)|Pearl Harbor]] aan. Weer drie dagen laten bracht het land van de rijzende zon twee Britse vliegdekschepen tot zinken. Daarmee verdween een groot deel van de Australische bescherming. In een historisch geworden nieuwjaarsspeech sprak Curtin over de Verenigde Staten als Australisch belangrijkste bondgenoot, omdat Groot-Brittannië het druk genoeg had haar eigen hachje te redden. Ook kwam hij in conflict met de Britse premier [[Winston Churchill]]. Deze had beloofd de Australische 6e en 7e divisie te verschepen van [[Noord-Afrika]] naar [[Nederlands-Indië]], een stuk dichter bij huis, maar wilde hen uiteindelijk inzetten in [[Myanmar|Birma]]. Daar ging Curtin niet mee akkoord. Bij de val van [[Singapore]] in januari 1942 kwam bijna de gehele 8e divisie in krijgsgevangenschap terecht.Vanaf februari 1942 begon Japan ook met het bombarderen van [[Darwin (Australië)|Darwin]], de meest noordelijke stad op het Australische vasteland. Pas tegen het einde van 1942 week de vrees voor een Australische invasie.▼

Het Australische parlement nam in 1942 een wet aan die toestond dat dienstplichtige militairen ook in gebieden buiten het Australisch grondgebied konden worden ingezet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog en zelfs het begin van de Tweede Wereldoorlog was Curtin nog tegenstander van de dienstplicht geweest. De maatregel leverde hem veel verzet op uit eigen partij, met name vanuit het linkse kamp onder leiding van [[Arthur Caldwell]]. Het koste de premier veel energie om deze rel te sussen. Tijdens de oorlog voerde de Labor-regering ook veel sociale wetgeving door. Zo kwam er een speciaal pensioenfonds voor in de steek gelaten vrouwen en kregen de [[Aborigines (Australië)|Aboriginals]] toegang tot veel meer uitkeringen. Verder werden de pensioenen uitgebreid. Bij de parlementsverkiezingen van 1943 behaalde Labor haar grootste verkiezingsoverwinning ooit, met 58.2 procent van de stemmen en daarmee twee derde van de zetels in het Huis van Afgevaardigden. ▼

Het vele reizen naar [[Washington D.C.]] en [[Londen]] had Curtin aan het einde van de oorlog uitgeput. Begin 1945 waren er hartproblemen bij de Australische premier geconstateerd. Hij raakte steeds verder vermoeid en overleed op 5 juli 1945 in zijn dienstwoning [[The Lodge]] in de hoofdstad Canberra. Hij werd opgevolgd door Frank Forde en vlak daarna [[Ben Chifley]].▼