Olie-voor-voedselprogramma: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Addbot (overleg | bijdragen)
k Robot: Verplaatsing van 19 interwikilinks. Deze staan nu op Wikidata onder d:q296745
k Hoofdletter(s) lijken me onnodig, sowieso was het gebruik hier inconsequent (Wikipedia lijkt wat betreft hoofdletters/kleine letters geregeld een volkomen eigen spelling te hanteren). Schrijfwijze met kleine letters is ook elders geattesteerd
Regel 1:
Het '''Olieolie-voor-voedselprogramma''' was een door de [[Verenigde Naties]] opgestart programma om de bevolking van [[Irak]] te voorzien in [[voedsel]] en [[geneesmiddel]]en nadat het land in chaos verzeild was na de [[Golfoorlog (1990-1991)|Golfoorlog]].
 
Volgens het programma mocht Irak [[aardolie]] verkopen op de internationale markt in ruil voor voedsel, geneesmiddelen en andere basisproducten. Op die manier kon het Iraakse regime van [[Saddam Hoessein]] zijn in de oorlog verwoeste militaire installaties niet heropbouwen.
 
Het Olieolie-voor-voedselprogramma werd in [[1995]] opgericht bij [[Resolutie 986 Veiligheidsraad Verenigde Naties|Resolutie 986]] van de [[Veiligheidsraad van de Verenigde Naties|VN-Veiligheidsraad]] en eindigde in [[2003]], volgend op de [[Irakoorlog]]. Vervolgens kwamen grootschalige [[corruptie]]schandalen met het programma aan het licht.
 
== Achtergrond ==
Regel 13:
 
== De resolutie ==
Op [[14 april]] [[1995]] nam de Veiligheidsraad Resolutie 986 aan waarmee het ''Olieolie-voor-voedselprogramma'' werd opgericht. Het was een tijdelijke maatregel om de humanitaire noden van de Iraakse bevolking tot het land zou voldoen aan [[Resolutie 687 Veiligheidsraad Verenigde Naties|resoluties 687]] uit [[1991]]. Die resolutie herhaalde de eerder ingestelde economische sancties en nam Iraks olievoorraden onder controle.
 
Pas een jaar later ging de Iraakse overheid akkoord en op [[20 mei]] [[1996]] werd een [[memorandum van overeenstemming]] getekend tussen Irak en de VN. Vervolgens werd in december dat jaar de eerste olie in het kader van het programma geëxporteerd. In maart [[1997]] kwamen de eerste voedselvoorraden in ruil aan.
Regel 27:
Het totaalbedrag van de inkomsten beliep meer dan US$65 miljard. In ruil werd tot [[28 mei]] [[2003]] voor US$28 miljard aan goederen geleverd aan Irak, inclusief US$1,6 miljard aan uitrusting voor de olie-industrie. Na 28 mei tot het einde van het programma werd nog eens voor zo'n US$10 miljard geleverd.
 
Naar schatting 60% van de toen 26 miljoen Irakezen waren afhankelijk van het Olieolie-voor-voedselprogramma om te overleven.
 
In [[2002]] werd [[Resolutie 1409 Veiligheidsraad Verenigde Naties|Resolutie 1409]] goedgekeurd door de VN-Veiligheidsraad. Deze introduceerde nieuwe procedures onder welke de contracten van de humanitaire leveringen gecontroleerd en verwerkt werden. De Veiligheidsraad breidde het programma ook uit naar andere sectoren in verband met de [[infrastructuur]] van Irak zoals [[elektriciteit]], [[water]] en [[telecommunicatie]].
Regel 34:
Op [[17 maart]] [[2003]] kondigde de [[Secretaris-generaal van de Verenigde Naties]] de evacuatie van al het VN-personeel in Irak aan, volgend op waarschuwingen van het [[Verenigd Koninkrijk]] en de [[Verenigde Staten]] over een mogelijke nieuwe oorlog. Die [[Irakoorlog]] begon twee dagen later, op [[19 maart]]. Op [[28 maart]] werd met [[Resolutie 1472 Veiligheidsraad Verenigde Naties|Resolutie 1472]] het programma aangepast aan de nieuwe situatie.
 
[[Resolutie 1483 Veiligheidsraad Verenigde Naties|Resolutie 1483]] van [[22 mei]] hief alle civiele sancties tegen Irak op en nam een aanzet naar de wederopbouw van het land. Ook werd de beëindiging van het Olieolie-voor-voedselprogramma binnen de zes maanden voorzien. De verantwoordelijkheid over de activiteiten van het programma werden aan de bezetters van Irak overgedragen.
 
Na een periode van uitfasering werd het Olieolie-voor-voedselprogramma officieel stopgezet op [[11 november]] [[2003]]. De activiteiten werden hierna overgenomen door de [[Coalition Provisional Authority|Voorlopige Autoriteit onder de Coalitie]] die Irak sinds het einde van de Irakoorlog bestuurde.
 
== Betrokkenen ==
Het Olieolie-voor-voedselprogramma werd gecoördineerd door het Kantoor van het Irak-programma en opereerde onafhankelijk van de andere bij de economische sancties betrokken VN-agentschappen.
 
Er waren negen VN-agentschappen en andere organisaties betrokken bij het programma.
Regel 58:
 
== Corruptie ==
[[Bestand:Al-Mada-Map-World.png|thumb|250px|Landen waarin geprofiteerd werd van de corruptie met het Olieolie-voor-voedselprogramma.]]
Hoewel het Olieolie-voor-voedselprogramma altijd aanleiding tot kritiek was geweest, kwam pas na de opheffing ervan de grootschalige corruptie binnen het programma boven water. Miljoenen dollars van de olie-opbrengst verdwenen in de zakken van Iraakse en VN-functionarissen<ref name="listenbedrog">[http://listenbedrog.web-log.nl/listenbedrog/2005/08/vnbenon_sevan.html listenbedrog.web-log.nl - VN/Benon Sevan, 08 aug 2005]</ref>.
De corruptie zou volgens een Amerikaans onderzoek zo'n US$21 miljard waard geweest zijn<ref name="nieuwsblad">[http://www.nieuwsblad.be/Article/PrintArticle.aspx?ArticleID=gatdm8kt nieuwsblad.be - VN-baas niet corrupt, wel te laks, 30 mrt 2005]</ref>.