Fraseologisme: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
nieuw, overgezet; wordt nog bijgewerkt |
|||
Regel 1:
Een '''fraseologisme''', '''fraseologische eneheid''' of '''vaste verbinding''' is een combinatie van twee of meer afzonderlijke woorden met een specifieke betekenis binnen het grotere geheel van de [[Zin (taalkunde)|zin]] wordt in de fraseologie een ''fraseologisme'' of ''fraseologische eenheid'' genoemd. Een dergelijke verbinding is in het algemeen [[syntaxis (taalkunde)|syntactische]] eenheid die uit 3 tot 5 woroden bestaat maar functioneert in zeker opzicht
==Vorming==
Het zich vormen van een vaste verbinding staat bekend als fraseologisering. Hierbij worden in het algemeen twee fasen doorlopen:
*Vorming van een nieuwe grammaticale en lexicale [[collocatie (taalkunde)|collocatie]].
*Het gebruik van een dergelijke collocatie wordt standaard, waarmee de verbinding tot een echte, vaste eenheid wordt. Men spreekt in dit verband ook wel van idiomatisering.
De betekenis van eenmaal vast geworden woordcombinaties verschilt vaak sterk van de betekenis van elk der samenstellende delen afzonderlijk, wat niet het geval is bij "gewone" grammaticale [[collocatie (taalkunde)|collocaties]] (''in de tuin'', ''wachten op iemand'', enz.).<ref>[http://www.dbnl.org/tekst/_han001199101_01/_han001199101_01_0008.php Colloquium Neerlandicum 11 (1991)]</ref> worden in [[woordenboek]]en afzonderlijk vastgelegd. Voorbeelden van geïdiomatiseerde fraseologismen in het Nederlands zijn ''het zwarte goud'' (in plaats van "olie") en uitdrukkingen als ''de kool en de geit sparen'' en ''eieren voor zijn geld kiezen''. Ook de betekenis van een collocatie als ''de tafel dekken'' is niet helemaal doorzichtig. Dergelijke specifieke betekenissen moet door [[vreemde taal|vreemdetaalverwervers]] – en niet zelden ook door [[moedertaal]]sprekers – van buiten worden geleerd.
Een fraseologische eenheid wordt door sommige taalkundigen zoals [[Kunin A.V.]] wel gedefinieerd als "een vaste woordcombinatie met een geheel of gedeeltelijk [[Overdrachtelijk|overdrachtelijke]] betekenis". Het gebruik van fraseologismen hangt ook nauw samen met de [[beeldspraak]].
==Fraseologisering in historisch perspectief==
In veel [[Europese talen]] - waaronder het Nederlands en Engels - is de trend waar te nemen dat fraseologisering in de loop van eeuwen een steeds belangrijkere rol is gaan spelen. De aldus ontstane vaste woordverbindingen vormen soms een volledige [[constituent (taalkunde)|constituent]], ofwel een zinsdeel met bijvoorbeeld de functie van [[bijwoord]] of [[bijwoordelijke bepaling]] (''naar verluidt'', ''in het algemeen'', ''door dik en dun''). Daarnaast nemen ze de functie over van [[woordsoort]]en, bijvoorbeeld die van [[voorzetsel]] (dit zijn de zogeheten voorzetseluitdrukkingen zoals ''in verband met'', ''aan de hand van'', ''met het oog op''), [[werkwoord]] (''zorg dragen voor'', ''afscheid nemen'') of [[zelfstandig naamwoord]] (''een open deur'', ''van alles en nog wat'')
== Fraseologismen op taaloverstijgend niveau ==
{{Zie ook|Zie ook [[Vertaalequivalent]]}}
Fraseologismen zijn een van de verschijnselen die problemen opleveren bij het [[vertalen]]. Geïdiomatiseerde fraseologismen in de brontaal kunnen meestal niet letterlijk in de doeltaal worden vertaald.
{{Appendix|2=
{{aut|Joop van der Horst}} (2013), '' Taal op drift; lange-termijnontwikkelingen in taal en samenleving'', p. 120-157. Van der Horst vermijdt zelf bij voorkeur de termen collocatie, fraseologie, fraseologisme en fraseologische eenheid.
}}
[[Categorie:lexicologie]]
| |||