Noord-Ndebele (volk): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
gesplitst |
mag helaas niet zo |
||
Regel 1:
{{Infobox volk
| groep=Ndebele
| afbeelding=Ndebele-women-loopspruit.jpg
| onderschrift=Zuid-Ndebelevrouwen te [[Loopspruit]], [[Mpumalanga]]
| bevolking='''Noord''': 1.818.000<ref>{{en}} [http://joshuaproject.net/people_groups/13275 Joshua Project - Ndebele]</ref><br />'''Zuid''': 711.000<ref>{{en}} [http://joshuaproject.net/people_groups/15054/ Joshua Project - Ndebele, Southern in South Afrika]</ref>
| verspreiding={{ZW}}<br />{{BW}}<br />{{ZA}}
| taal=[[Noord-Ndebele (taal)|Ndebele]]
| geloof=[[Christendom]]
| verwant=[[Zoeloes]]
| afbeelding2=South Africa 2011 Ndebele speakers proportion map.svg
| onderschrift2=Verspreiding van Zuid-Ndebele-sprekers in Zuid-Afrika
}}
De '''Ndebele''' zijn twee gelijkaardige stammen in [[Zuidelijk Afrika]] die zich enkele eeuwen geleden afsplitsten van de [[Zoeloes]]. De '''Noord-Ndebele''' (vroeger '''Matabele''') wonen voornamelijk in [[Botswana]] en [[Zimbabwe]]; de '''Zuid-Ndebele''' in [[Zuid-Afrika]]. Zij spreken respectievelijk [[Noord-Ndebele]] en [[Zuid-Ndebele]] als moedertaal.
== Zuid-Ndebele ==
De Zuid-Ndebele stammen af van de Zoeloeprins Musi en zijn volgelingen die in de 17e eeuw van het tegenwoordige [[KwaZoeloe-Natal]] naar het gebied rond [[Pretoria]] vertrokken. Ten tijde van de [[apartheid]] leefden de Zuid-Ndebele in de [[bantoestan]] [[KwaNdebele]]; tegenwoordig leven ze vooral in de provincies [[Gauteng]] en [[Mpumalanga]].
Zuid-Ndebelevrouwen staan bekend om hun ambachtelijke vaardigheden, waaronder hun kralenwerk en kleurrijke geometrische huisschilderingen.
[[Bestand:Matabeleland.gif|thumb|left|Het [[Koninkrijk Mthwakazi]] rond 1887]]
== Noord-Ndebele ==
De [[Khumalo]], afkomstig uit het noorden van [[Zoeloekoninkrijk|Zoeloeland]], ondernamen onder leiding van [[Mzilikazi]] (ca. 1790-1868) een 800 kilometer lange reis van Zoeloeland naar een gebied in het zuiden van het huidige Zimbabwe en Botswana. Tijdens deze reis toonde Mzilikazi een groot politiek inzicht en de vele volken die hij overwon smeedde samen hij tot een etnisch divers, maar centraal geleid koninkrijk. Zij vestigden zich in [[Zuid-Afrikaansche Republiek|Transvaal]] ten zuiden van de [[Limpopo (rivier)|Limpopo]]. In 1837-38 werden ze echter door de [[Voortrekkers]] naar het gebied ten noorden van de Limpopo verdreven en stichtten het [[Koninkrijk Mthwakazi]], een gebied dat nu bekendstaat als [[Matabeleland]] en tegenwoordig in Zimbabwe ligt. Zij stichtten daar ook hun hoofdstad [[Bulawayo]]. Mzilikazi werd opgevolgd door zijn zoon [[Lobengula]] (ca. 1845 - 1894) die het rijk na de [[Eerste Matabele-oorlog]] verloor aan de [[British South Africa Company]] van [[Cecil Rhodes]].
=== Hoorn ===
Toen de Noord-Ndebelekrijgers in de 19de eeuw strijd voerden tegen de [[Verenigd Koninkrijk|Britse]] troepen bleken ze contact met elkaar te kunnen hebben over grote afstanden. Na een tijdje werd duidelijk dat ze hiervoor een ver dragende hoorn gebruikte, een [[koedoe]]hoorn genaamd. Ze bliezen de signalen in een code door die de Britten niet begrepen. De strijdhoorn bracht klanken voort door met trillende lippen in een gat aan de zijkant te blazen.
== Afbeeldingen ==
<gallery widths="150" heights="120">
Ndebele skanzen.jpg|Ndebelehuis
Maison Ndébélés.jpg|Ndebelehuis
NdebeleWoman.jpg|Ndebelevrouw
Ndebele women-1.jpg|Ndebelevrouwen
</gallery>
{{Appendix||2=
== Voetnoten ==
{{references||2}}
== Bronnen ==
*{{en}} [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/407332/Ndebele Encyclopædia Britannica - Ndebele]
}}
{{commonscat|Ndebele}}
{{Navigatie etnische groepen Zuid-Afrika}}
[[Categorie:Volk in Afrika]]
[[Categorie:Volk in Botswana]]
[[Categorie:Volk in Zimbabwe]]
[[Categorie:Volk in Zuid-Afrika]]
| |||