|
== Fundamentalistische stromingen binnen de islam ==
Vanaf de [[8e eeuw]] ontstaat onder moslimtheologen een fundamenteel debat over de morele zelfstandigheid/positie van de mens en de toelaatbaarheid van de [[tafsir|interpretatie]] van de [[ethiek]] van de Koran. De drie ideaal-typische posities die zowel in de moderne als in de klassieke periode in dit debat worden ingenomen zijn: modernisme, fundamentalisme en traditionalisme, waarbij de laatste twee groepen (afhankelijk van de definitie) als fundamentalistisch kunnen worden beschouwd.<ref name=huis />
=== Fundamentalisten / Ultra-Orthodoxen ===
Hoewel traditionalisten over het algemeen minder extreem in hun opvattingen zijn dan bijvoorbeeld ultra-orthodoxe salafisten, is het een misvatting om hen te karakteriseren als 'gematigde' moslims in de westerse zin van het woord. Dit omdat vrijwel alle traditionele scholen en politieke exponenten (zoals bijvoorbeeld de [[Moslimbroederschap]]) het principe van [[secularisme]] afwijzen en de [[sharia]] wensen in te voeren.<ref>Nieuwe inleiding tot de islam, Dr. J.J.G. Jansen, Uitgeverij Coutinho, 1998, ISBN 90 6283 129 X CIP, blz 45-6</ref> Als gevolg van dit conflict verklaarde het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] ten aanzien van de [[sharia]] dat deze gezien het gesloten karakter niet verenigbaar is met democratie en de ontwikkeling van vrijheden.<ref name='Refah'>[http://cmiskp.echr.coe.int////tkp197/viewhbkm.asp?action=open&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649&key=24921&sessionId=59119565&skin=hudoc-in-en&attachment=true ''CASE OF REFAH PARTİSİ (THE WELFARE PARTY) AND OTHERS v. TURKEY'', JUDGMENT, STRASBOURG, 13 February 2003]</ref>
== Fundamentalisme en politiek ==
De moslimfundamentalisten vinden, in tegenstelling tot andere [[islamitische stromingen]], dat alles wat in de Koran en de Hadith staat, niet open staat voor eigen [[interpretatie]]. Zij nemen deze teksten letterlijk en zien een terugkeer naar de tijd en leefregels van Mohammed als een ideaal.
Het is niet altijd zo dat alle fundamentalisten politiek actief zijn, sommigen zijn zelfs apolitiek. Ook grijpt een minderheid van de fundamentalisten daadwerkelijk naar geweld. Daarentegen heeft het overgrote deel van de politiek gewelddadige moslimactivisten wel fundamentalistische religieuze gedachten.
== Voedingsbodem ==
De islamitische wereld wordt gedomineerd en geregeerd door veel dictators die elke [[oppositie (politiek)|oppositie]] de grond in stampen. De [[moskee]] is hierbij vaak de enige plaats waar men veilig samen kan komen. Daarnaast worden de [[oelema]] en de [[imam]]s als gerespecteerde machtsbron gezien. Wellicht is het vergelijkbaar met de bloei van het [[katholicisme]] in [[Polen]] gedurende de [[Communisme|communistische]] dictatuur. Ook de enorme armoede en het [[analfabetisme]] maken mensen vatbaarder voor simplistische leuzen van fundamentalisten, waarbij alle schuld bij anderen gelegd wordt. Daarnaast worden islamitische landen gestraft als zij niet voldoen aan de [[Verenigde Naties|VN-resoluties]], terwijl [[Israël]] deze ongestraft negeert.<ref name=luyendijk>''Een tipje van de sluier, islam voor beginners'', Joris Luyendijk, Uitgeverij Podium Amsterdam, negende druk februari 2005, ISBN 90 5759 094 8, blz. 95-97</ref>
Volgens de onderzoekers Ziauddin Sardar en Zafar Abbas Malik is het islamitisch fundamentalisme gegroeid door<ref>''Mohammed, de profeet'', Gabriël Mandel Khan, Uitgeverij Globe/Roularta Books, blz. 131, ISBN 90 5466 790 7</ref>:
* de excessen van enkele modernistische leiders
:- door de mislukking van hun economisch beleid
:- door het voortdurend bespotten van de islamitische levensstijl en het islamitische denken
* door de politiek van de westerse grootmachten
:- door de positie van de islam in de moslimlanden te willen verzwakken door de islamitische leiders te [[demonisering|demoniseren]],
:- door repressieve prowesterse regimes te steunen
:- door de moslimstaten te herleiden tot economisch zwakke maatschappijen met een gigantische schuldenberg.
== Moslimfundamentalisme en terrorisme ==
De meeste terroristische aanslagen worden niet in of tegen het Westen gepleegd, maar worden tegen [[Secularisme|seculiere]] regimes of rivaliserende islamtische sekten of stromingen in [[islamitische landen]] uitgevoerd. Een opvallend fenomeen zijn de verschillende [[zelfmoordaanslag]]en.De Amerikaanse terrorisme-deskundige [[Jessica Stern]] stelt dat moslim[[terroristen]] zichzelf (of hun geloof) vaak miskend en vernederd voelen. Uit diverse interviews die zij met terroristen of terroristische organisaties hield, bleek dat vrijwel allen hierdoor gedreven werden tot hun acties.
Een opvallend fenomeen zijn de verschillende [[zelfmoordaanslag]]en. Met name binnen het [[sjiisme]] neemt de [[martelaar]] historisch een bijzondere plaats in. [[Jihadi]]'s (''sjahids'') zijn bereid hun leven te offeren voor de strijd tegen de onderdrukking door wat zij zien onrechtvaardige of [[Dictatuur (regeringsvorm)|dictatoriale]] heersers. Seculiere bevrijdingsorganisaties zoals de [[Front de Libération Nationale|FLN]] en de PLO maakten gebruik van de revolutionaire connotaties van het begrip 'martelaar'<ref>''Islam, Personen en begrippen van A tot Z'', Inge Arends e.a., Uitgeverij Het Spectrum B.V., 2000, blz. 35, ISBN 90 274 6529 0</ref> .
Sinds de [[terroristische aanslagen van 11 september 2001]] werd voor de westerse wereld duidelijk dat een aantal moslims agressief staat tegenover de waarden van (een deel van) deze westerse wereld. De aanslagen werden opgeëist door de organisatie [[Al Qaida]] ("de basis"), een [[moslimextremistisch]]e beweging met haar wortels in [[Saoedi-Arabië]].
De Amerikaanse terrorismedeskundige [[Jessica Stern]] stelt dat moslim[[terroristen]] zichzelf (of hun geloof) vaak miskend en vernederd voelen. Uit diverse interviews die zij met terroristen of terroristische organisaties hield, bleek dat vrijwel allen hierdoor gedreven werden tot hun acties.
=== Veroordeling terrorisme door moslims ===
Na de terroristische aanslagen van 11 september 2001 en de [[moord op Theo van Gogh]] en [[terroristische aanslagen in Londen van 7 juli 2005]] verklaarden moslims dat zij het niet eens zijn met de acties van deze terroristen. De hoogste geestelijken in zowel Saoedi-Arabië als Iran veroordeelden de aanslagen als niet-islamitisch. Vaak worden deze aanslagen toegeschreven aan volgelingen van de [[takfirieen|Takfiristroming]].
== Conflicten met de seculiere democratische staatsvorm ==
Islamitisch fundamentalisme komt steeds meer in conflict met de seculiere, [[democratie|democratische]] staatsvorm, gebaseerd op de breed gedragen Universele Rechten (zoals in de [[Universele verklaring van de rechten van de mens|Universele Verklaring van de Rechten van de Mens]] (UVRM)). Dit conflict uit zich vooral in de volgende kwesties:
* acceptatie (zoals voorgeschreven door de UVRM) of verwerping van de plaatsing van universele rechten en burgerlijke wetten boven de rechten van religieuze groepen en -wetten, en specifieker
* acceptatie (UVRM), of verwerping van de gelijkheid van man en vrouw;
* de scheiding van kerk en staat (UVRM), sterk afgewezen door het islamisme;
* acceptatie van religieuze rechten, zoals het recht voor iemand, moslim of niet, om de religie waarin hij was geboren te verlaten.
Als gevolg van dit conflict twijfelen velen of de islam verenigbaar is met een modern, seculier en democratisch land. Het onzorgvuldig gebruik van de woorden [[islam]] en [[islamisme]] speelt daarin een rol. Het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] heeft ten aanzien van de [[sharia]] verklaard dat deze gezien het gesloten karakter niet verenigbaar is met democratie en de ontwikkeling van vrijheden (Refah vs Turkije, 13-02-2003)<ref name='Refah'>[http://cmiskp.echr.coe.int////tkp197/viewhbkm.asp?action=open&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649&key=24921&sessionId=59119565&skin=hudoc-in-en&attachment=true ''CASE OF REFAH PARTİSİ (THE WELFARE PARTY) AND OTHERS v. TURKEY'', JUDGMENT, STRASBOURG, 13 February 2003]</ref>
== Zie ook ==
| 