Samuel Sarphati: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Johnd12 (overleg | bijdragen)
Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website
Johnd12 (overleg | bijdragen)
Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website
Regel 30:
[[Afbeelding:Paleis_voor_Volksvlijt.jpg|thumb|left|450px|Het Paleis voor Volksvlijt vanaf de Weteringschans. Foto [[Jacob Olie]], [[1892]].]]
 
Hij promoveerde op 27 juni [[1839]] aan de [[Universiteit Leiden]] en vestigde zich als [[huisarts]] in Amsterdam. Zijn praktijk confronteerde hem met de povere levensomstandigheden: acht procent van de bevolking leefde in kelders, de helft van de kinderen zat op een armenschool en de bevolkingsstatistieken leken op die van een derde wereldstadderdewereldstad: veel geboorten en veel sterfte en daarbovenop de stank van zwavel, mest en vuilnis.<ref>Stadsbeschrijvingen, geciteerd in: Daniël Schipper, ''Een kleine stadsgids. Wandelingen door het Amsterdam van Geert Mak'', Atlas, Amsterdam, 2009, p. 236.</ref> Vele van Sarphati's activiteiten kwamen de levenskwaliteit ten goede: hij ontwierp een uitbreidingsplan voor Amsterdam, hij zorgde voor een abattoir, hij richtte de Nederlandse maatschappij ter bevordering der Pharmacie in 1842 op, richtte de eerste broodfabriek (in Nederland) op aan de [[Vijzelgracht (Amsterdam)|Vijzelgracht]] met een wekelijkse productie van 9000 goedkope broden. Voor de opkomende industrie stichtte hij de bank het Crediet Mobilier. In [[1842]] richtte hij een particuliere [[hogereburgerschool|Handelsacademie]] in Amsterdam mee op. Vooral vanaf midden jaren veertig ontplooide hij zijn organisatorisch talent.
 
In [[1847]] kreeg hij een vergunning om [[afval (vuilnis)|afval]] te verzamelen en stichtte hij de Maatschappij tot bevordering van Landbouw en Landontginning. In [[1852]] richtte hij de Vereeniging voor Volksvlijt op en in [[1855]] de Maatschappij voor Meel- en Broodfabrieken die [[brood]] aanbood dertig procent onder de bakkersprijs. Dit soort inspanningen resulteerde rond 1870 in een stijging van de gemiddelde levensverwachting in Amsterdam.<ref>Fanta Voogd, ''Fabrieksbrood'', De Ingenieur, 19 januari 2007.</ref> Hiernaast beïnvloedde hij de stadsuitbreiding en -verfraaiing met projecten zoals het [[Paleis voor Volksvlijt]] en het [[Amstel Hotel]]. Zijn ambitieuze plannen namen decennia in beslag en bezorgden hem de bijnaam de 'Amsterdamsche [[Georges-Eugène Haussmann|Haussmann]]'. Sarphati zou de realisatie van vele van zijn plannen niet meemaken. Wat hij wel meemaakte was de realisatie van het monumentale en moderne [[Paleis voor Volksvlijt]] op het [[Frederiksplein (Amsterdam)|Frederiksplein]] (nu [[de Nederlandsche Bank]]). Bestaande uit vooral ijzer en glas leek dit nijverheids- en expositiegebouw op het Palais de l'Industrie uit Parijs of het [[Crystal Palace (gebouw)|Crystal Palace]] uit Londen.