Kookpunt: verschil tussen versies

Het '''kookpunt''' van een zuivere stof is de maximum[[temperatuur]], voordatwaarbij een vloeistof gasbellen gaat vormen bij een bepaalde omgevingsdruk. Het atmosferisch kookpunt is de temperatuur waarbij de [[dampdruk]] van de vloeistof gelijk is aan de atmosferische druk.

Het proces waarbij de [[aggregatietoestand|vloeistoffase]] overgaat naar de [[aggregatietoestand|gasfase]] noemt men verdamping. Wanneer dit gepaard gaat met de vorming van gasbellen wordt dit koken genoemd. Omdat de dichtheid van het gas lichter is dan dat van de vloeistof, zal bij koken als gevolg van de [[Wet_van_Archimedes|opwaartse kracht]] de dampbellen naar boven bewegen.

In een open vat, bijvoorbeeld een pan met water, zal toevoegen van energie leiden tot temperatuurstijging van de vloeistof. AlsWanneer het kookpunt is bereikt neemt de temperatuur van de vloeistof niet meer toe; de maximumtemperatuur is bereikt. Voor water is deze temperatuur bij 1 atmosfeer 100°C. De plaatselijke atmosferische druk is afhankelijk van het weer en de hoogte t.o.v. de zeespiegel. Op de [[Mount Everest]], bij een omgevingsluchtdruk van ongeveer 0,31 bar, is het kookpunt van water slechts 69 [[Celsius|°C]]. Daarentegen zal in een [[hogedrukpan]] bij verwarming de temperatuur van de vloeistof toenemen tot het ventiel opengaat bij een ingestelde druk. Deze ligt hoger dan de atmosferische druk. Zodra er stoom uit de snelkookpan verdwijnt, kookt in de pan de vloeistof. Bij een ingestelde druk van 1 of 2 bar overdruk is de kooktemperatuur ongeveer 120 respectievelijk 130 °C.

De vloeistof damplijnvloeistofdamplijn die de [[dampdruk]] uitzet tegen de temperatuur laat zien bij welke druk welke kooktemperatuur hoort. Hieronder is de damplijn voor [[water]] logaritmisch weergegeven:

De vloeistof damplijnvloeistofdamplijn loopt van het [[tripelpunt]] tot het [[Kritisch punt (thermodynamica)|kritisch punt]]. Onder het tripelpunt, wanneer de stof niet onderkoeld is, zal zijhij vast zijn en verdampt zijhij door sublimatie. Boven het kritisch punt bestaat er geen overgang meer tussen vloeistof en gas en bestaat er derhalve geen kookpunt meer. In dat geval zal het toevoeren van energie leiden tot expansie van gas als de druk gelijk wordt gehouden, of tot toename van de druk als het volume gelijk blijft. Voor water ligt het tripelpunt bij 0.01°C en dehet kritisch punt bij 373.946°C.

In de keuken wordt koken gebruikt om gerechten, zoals groenten, te garen. Bij het garen vinden chemische reacties plaats waardoor het gerecht beter van smaak en zachter wordt. De gaartijd hangt af van de temperatuur; zo zal in een [[hogedrukpan]] voedsel sneller garen door de hogere temperatuur die mogelijk is door de hogere druk (en niet door de hogere druk zelf).