Kapsiki: verschil tussen versies

'''Kapsiki''' is een volk dat leeft aan beide zijden van de grens tussen [[Kameroen|Noord-Kameroen]] en [[Nigeria|Noordoost Nigeria]]. In Kameroen heten ze Kapsiki, in Nigeria Higi. Bij elkaar tellen ze ongeveer 120.000 mensen. Hun taal, Psekiye of Kamwe, bestaat uit elf dialecten en behoort tot de Chadic-taalfamilie. In Kameroen wonen de Kapsiki op een plateau in het centrum van de [[Mandara]]-bergen, in Nigeria leven de Higi op de hellingen van de bergen en de westelijke vlakte. De Kapsiki wonen al vijf eeuwen in dit gebied, lang voor de grote slavenjachten van de 19e eeuw, maar hebben zich door hun habitat wel tegen de [[Fulbe]] kunnen handhaven. Dat geldt ook voor de andere volken van het Mandaragebied, zoals de Mafa, Mofu, [[Podoko]] Guisiga, of Daba; het berggebied kent een kaleidoscoop aan lokale culturen. De Kapsiki wonen in dorpen van 2000-6000 mensen, en leven van veeteelt, landbouw en - in het dorp Rumsiki met name - van toerisme.

 

==Geschiedenis==

De Mandara-bergen zijn al sinds het Afrikaanse [[neolithicum]] bewoond; het vulkanische gebergte is vruchtbaar, is natter dan de vlakte en zeer geschikt voor haklandbouw, maar maakt ook verdediging makkelijk. Elk huidig Kapsiki-dorp stamt van een oorspronkelijk bergtop op of om de hoogvlakte, een verdedigbare veste. Slavenjachten en onderlinge oorlogen tussen de dorpen kenmerken de geschiedenis, waarbij vooral in de 19e eeuw de vorming van de Moslim rijken [[Bornum]], [[Sokoto]] en het kleinere emiraat van Wandala net ten Noorden van de bergen,

een grote vraag naar slaven genereerden. Rond de eeuwwisseling, was het gebied erg onveilig, en de koloniale pacificatie vanaf 1920 was welkom voor de Kapsiki en Higi. De kolonisatie betekende wel dat de groep werd verdeeld over twee landen, Kameroen en Nigeria, en de grens tussen beide is tot 2005 inzet van geschillen gebleven, ook die in het Kapsiki gebied. In 1960 werden beide landen onafhankelijk, en viel het Higi-deel onder de Republiek Nigeria, de Kapsiki onder wat nu de République du Cameroun heet (in 1960 nog de Federale Republiek Kameroen). Tijdens de [[Biafra oorlog]] speelde de grens een grote rol, en verdienden de Kapsiki en Higi veel met smokkel.

 

==Sociaal-politieke structuur==

Gezien de aanzienlijke bruidsprijs is het huwelijk bij de Kapsiki verrassend instabiel; de norm is dat elke vrouw enkele malen een andere partner opzoekt, zij het altijd in een ander dorp. Zo'n secundair huwelijk kent weinig ritueel, en een bruidsprijs wordt pas betaald als er kinderen worden geboren. Wanneer een vrouw haar man verlaat, kan die echtgenoot de bruidsprijs terugvragen bij haar vader als zij geen kinderen heeft gebaard. De laatste decenniën is het huwelijk wat stabieler geworden o.a. door lagere kindersterfte, die in het verleden vaak aanleiding was voor een vrouw om te vertrekken.

Het huwelijk is polygien, d.w.z. dat een man meerdere vrouwen kan hebben, zoals gebruikelijk in Afrika. Bij ongeveer 20% van de mannen is dat het geval.

 

==Religie==

De Kapsiki-religie verschilt van de meeste andere traditionele Afrikaanse religies doordat voorouders geen belangrijke rol spelen. 'Shala', god, het kernbegrip in deze religie, is een persoonlijke god, behorend bij een individu of bij een sociale groep; het geeft meer een relatie aan dan een entiteit. Twee groepen rituelen vormen de kern van de Kapsiki-religie, riten van het wonen, en die van identiteit. Het centrale ritueel in de eerste groep is het offer, gedaan voor een huisgezin, een wijk, een lineage of het hele dorp. Hierin participeren alleen degenen die tot die groep behoren. Het offer richt zich op de 'shala' van de personen en de hele groep in kwestie; in alle offers speelt de offerkruik, 'melè', een grote rol, een kleine bierkruik die een overleden verwant representeert. Daarnaast zijn er riten voor de landbouw op diverse momenten in het seizoen. Riten van identiteit zijn vooral de grote overgangsrituelen zoals het eerste huwelijk, de initiatie van jongens, het jaarfeest van het dorp en de begrafenis. Elk van deze overgangsriten heeft een vaste plaats in de rituele kalender; voor de begrafeniscomplex zijn dat de riten van de 2e begrafenis, wanneer de kruik die de overledene vertegenwoordigt terugkeert naar zijn huis.

 

==Smeden==