Iers: verschil tussen versies

Het [[Primitief Iers]] is bekend uit de [[5e eeuw|vijfde]] en [[6e eeuw|zesde]] eeuw door inscripties in het [[Ogham (alfabet)|Ogham]]-alfabet. Vanaf de zesde eeuw zijn er [[Oudiers]]e [[Glos (tekst)|glos]]sen, en vanaf 700 een rijke literatuur.

 

De Britse machthebbers vestigden het Engels als enige officiële taal van Ierland. Vanaf de zeventiende eeuw werd de taal teruggedrongen door het [[Engels]]. De verboden katholieke kerk steunde het Iers aanvankelijk tegenover het Engels. Maar toen de Britse overheid de katholieke kerk rond 1800 erkende, steunde die kerk het Engels en bekommerde zich weinig meer om het Iers. Tot overmaat van ramp zag de Ierse nationalistenleider Dónall Ó Conaill (Daniel O'Connell) geen toekomst voor het Iers, een taal die hij net als het Engels vloeiend sprak. Hij stimuleerde zijn landgenoten Engels te leren. Op dat moment was het Iers nog altijd de meest gesproken taal in Ierland. Toen rond 1830 de algemene leerplicht werd ingevoerd, bleef het Engels de enige onderwijstaal. Ouders die zelf geen woord Engels spraken, vroegen onderwijzers hun kinderen te straffen als ze in school Iers gebruikten. Zodra die kinderen volwassen waren en zelf kinderen kregen, voedden zij die meestal in het Engels op. Vandaar dat er in korte tijd een geweldige taalverschuiving begon. Tot de Grote Hongersnood van de jaren 1840 bleef het Iers de meerderheidstaal.

Pas in de laatste decennia van de 19de eeuw kwam er een tegenbeweging voor het Iers op gang. Met de onafhankelijkheid zette de Ierse regering zich - althans officieel - in voor de herleving van het Iers. In de praktijk was het taalbeleid gebrekkig en halfhartig. Een taaldeskundige omschreef het officiële Ierse taalbeleid als 'gasgeven en tegelijkertijd op de rem gaan staan'. Een ander zei dat de Ierse regeringen vooral anderen Iers wilden laten gebruiken en zelf niet het goede voorbeeld gaven. Zo werd het Iers officieel de eerste taal van het land, maar in 1926 besloot de regering dat zelfs in de nog overwegend Ierstalige gebieden de bestuurstaal Engels moest blijven. Zo droeg ze bij tot de verengelsing van ierstalige gebieden. Het Iers werd in heel Ierland een verplicht vak, maar het onderwijs Iers was vaak gebrekkig. Bovendien deed de overheid er weinig aan om de taal ook buiten het onderwijs te stimuleren.