Meijer de Haan: verschil tussen versies

'''Meijer Isaac de Haan''' ([[Amsterdam]], [[14 april]] [[1852]] – aldaar, [[24 oktober]] [[1895]]) was een [[Nederland]]se [[kunstschilder]].<ref>{{Link RKD|id=34883}}</ref> In Frankrijk wordt zijn naam gespeld als Meyer de Haan. Hij is ook wel - maar foutief - 'Jacob' Meijer de Haan genoemd.<ref>[http://www.jhm.nl/cultuur-en-geschiedenis/personen/h/haan,+meijer+de Joods Historisch Museum]</ref><ref>"Meijer de Haan is lang een ‘vergeten kunstenaar’ geweest. Vermoedelijk is hij op een gegeven moment verward met de schrijver [[Jacob Israël de Haan]]", Jelka Kröger in [http://www.jhm.nl/documenten/Jaarverslag_2009_met_omslag.pdf Jaarverslag Joods Historisch Museum 2009, p 6]</ref>

Meijer de Haan werd geboren in de [[Sint Antoniesbreestraat]] in Amsterdam. Hij stamde uit een rijke [[Joden|Joodse]] familie. Zijn vader Isaac Aron de Haan bezat ''De Haan's Stoom Meel- en Broodfabriek'' aan de [[Valkenburgerstraat]] 188, waar [[matse]]s en brood werden gebakken. Meijer zou als oudste zoon in het familiebedrijf gaan werken en heeft dat korte tijd gedaan, maar hij droeg zijn aandeel in de fabriek over aan zijn broers Samuel en Aron, in ruil voor een maandelijkse toelage.

Hij had meer interesse voor de kunst en volgde lessen bij de kunstschilderschilder [[Petrus Franciscus Greive]]. Hij werd in 1874 toegelaten tot de Amsterdamse [[Rijksakademie van beeldende kunsten|Rijksacademie van Beeldende Kunsten]], maar omdat hij geen sterk gestel had, bracht hij daar slechts een jaar door. In 1880 werd een van zijn stukken op de [[Parijse salon]] geëxposeerd. In dat jaar verscheen in het tijdschrift ''[[Eigen Haard (tijdschrift)|Eigen Haard]]'' een afbeelding van zijn schilderij ''Een moeilijke plaats in de Talmoed''. Dit leidde tot veel discussie in diverse publicaties, niet om artistieke redenen, maar omdat [[talmoed]]kenners elkaar over de interpretatie in de haren vlogen.

Tot 1888 werkte De Haan in Amsterdam. Zijn onderwerpen waren veelal Joods van aard, met een voorkeur voor [[portret]]ten. Zijn vroege werk toont vooral zijn inspiratie door de meesters van de [[Hollandse school]], met name [[Rembrandt van Rijn|Rembrandt]]. Vanwege deze afhankelijkheid van 17e-eeuwse voorbeelden werd zijn historische schilderij ''Uriel Acosta'' door [[Maurits van der Valk]] (onder het [[pseudoniem]] I.N. Stemming) neergesabeld in [[De Nieuwe Gids (Nederland)|De Nieuwe Gids]], het tijdschrift van de [[Tachtigers|Beweging van Tachtig]].<ref>[http://www.dbnl.org/tekst/_nie002nieu03_01/_nie002nieu03_01_0059.php De Nieuwe Gids, jaargang 3, 1888, pag. 435-436, met een naschrift op p. 437.]</ref> Hij noemde het "niets dan een verwarde mengeling van herinneringen aan Rembrandt en Munkaczy".<ref>Voor [[w:en:Mihály Munkácsy|Mihály Munkácsy]] zie de Engelstalige Wikipedia</ref> De Haan had tien jaar gewerkt aan dit [[magnum opus]], dat de veroordeling door [[rabbijn]]en uitbeeldde van de 17e-eeuwse Joodse filosoof [[Uriel Acosta]] vanwegewegens zijn mening over de onsterfelijkheid van de ziel. Voorzover bekend bestaat het schilderij, dat in 1888 was vertoond op een overzichtstentoonstelling in Amsterdam, sinds lang niet meer.

Mogelijk medeMede door de negatieve reacties besloot Meijer de Haan in het najaar van 1888 met zijn leerling Joseph Jacob Isaacson naar het buitenland te vertrekken. In [[Parijs]] woonde hij korte tijd bij de kunsthandelaar en criticus [[Theo van Gogh (kunsthandelaar)|Theo van Gogh]]. Diens broer [[Vincent van Gogh]] liet weten dat hij De Haans werk zeer waardeerde en dat hij hem graag eens wilde ontmoeten. Theo bracht hen met elkaar in contact en in 1889 heeft De Haan diverse malen met Vincent [[correspondentie|gecorrespondeerd]].

Via de broers Van Gogh sloot De Haan in 1889 ook vriendschap met [[Camille Pissarro]] en [[Paul Gauguin]]. Met de laatstgenoemde ging hij naar [[Pont-Aven]] in [[Bretagne (regio)|Bretagne]], waar ze een groot deel van het jaar samenwerkten. Onder invloed van de [[School van Pont-Aven]] (de groep "[[Les Nabis]]", waarin hij bekendstond als "le nabi hollandais") onderging De Haans schilderwijze een radicale verandering. In navolging van Gauguin, die in deze periode het [[impressionisme]] afzwoer, ontwikkelde hij zich in de richting van het [[cloisonnisme]], met grote heldere kleurvakken, gescheiden door scherpe contourlijnen. In ruil voor schilderlessenlessen betaalde De Haan het logies voor Gauguin, die aan [[Émile Bernard]] schreef: "de Haan marche merveilleusement bien ici" ("De Haan gaat hier wonderbaarlijk goed vooruit").

De Haan werd bekender door de portretten en de houten [[sculptuur]] die Gauguin in 1889-1890 van hem maakte dan door zijn eigen werk. Gauguin toonde zich gefascineerd door de 'duistere' figuur De Haan, die door een [[misvorming]] van de [[wervelkolom]] een enigszins mismaakte indruk maakte. MeijerHij deis Haanin isdeze periode wel het [[alter ego]] van Gauguin genoemd. Het ging goed tot het moment dat ze de opdracht kregen de ''Buvette de la Plage'', de herberg van Marie Henry (1859-1945), met [[muurschildering]]en op te vrolijken. De Haan en de mooie Marie, die bij de schildersgroep bekendstond als "Marie Poupée", werden verliefd op elkaar. Dit verstoorde de verhouding met Gauguin, die jaloers werd op De Haan.

Het grootste deel van 1890 verbleef De Haan in [[Le Pouldu]] nabij Pont-Aven, maar aan het eind van dat jaar keerde hij terug naar Amsterdam. Zijn broers, die zijn geld beheerden, hadden hem teruggeroepen. Zij begrepen niet waarom hij zich onttrok aan de Joodse cultuur en waren het niet eens met zijn verhouding met een ongehuwde moeder. Marie Henry had namelijk een dochter, Mimi. Volgens tijdgenotenMogelijk had de jaloerse Gauguin de broers hierover ingelicht.{{Bron?||2012|10|16}}

In het voorjaar van 1891 ging De Haan terug naar Parijs. De verstandhouding met Gauguin was verbeterd. Samen met [[Jan Verkade]] organiseerde hij in april een afscheidsbanket voor Gauguin, die naar [[Tahiti]] vertrok. Zijn aanvankelijke plan om mee te gaan moest hij laten varen, omdat zijn broers zijn toelage hadden gestopt. Op 7 juni 1891 beviel Marie Henry van een tweede dochter, Ida, van wie De Haan de vader was. Hij vertrok in november 1891 definitief naar Nederland. enHij heeft moeder en dochter nooit meer gezien.

Van de vervolgtijd is bekend dat Meijer de Haan de winter van 1891-92 doorbracht in [[Bad Wildungen]] en zich in februari 1892 in [[Hattem]] vestigde. Daar trok hij veel op met [[Jan Voerman (1857-1941)|Jan Voerman]]. Hij leed aan een [[nierziekte]] en schilderde nauwelijks nog. Hij overleed op 43-jarige leeftijd in Amsterdam. De volgende dag werd hij begraven op de [[Joodse begraafplaats (Muiderberg)|Joodse Begraafplaats]] in [[Muiderberg]]. De [[grafsteen]] werd ontworpen door [[Joseph Mendes da Costa]]. Of Gauguin, die inmiddels op de [[Marquesaseilanden]] woonde, op de hoogte was van zijn dood, is niet bekend. Wel heeft hij De Haan in 1896-1897 nog enkele malen op schilderijen en een [[houtsnede]] uitgebeeld.

* In 2009-2010 werd voor het eerst sinds zijn dood een overzichtstentoonstelling van zijn werk georganiseerd in het [[Joods Historisch Museum]] te Amsterdam, onder de titel ''Meijer de Haan, de verborgen meester''. Vervolgens was deze tentoonstelling als ''MeijerMeyer de Haan, le maître caché'' ook te zien in het [[Musée d'Orsay]] in Parijs en in het Musée des Beaux-Arts in [[Quimper]] in Bretagne.

In Le Pouldu is de ''Buvette de la Plage'', de herberg van Marie Henry, in 1989 nagebouwd en onder de naam ''Maison-Musée du Pouldu'' voor bezoekers toegankelijk gemaakt.<ref>[http://museedupouldu.clohars-carnoet.fr/ Maison-Musée du Pouldu]</ref> Hier kwamen De Haan en zijn vrienden, onder wie Paul Gauguin, [[Paul Sérusier]], [[Charles Filiger]], [[Émile Bernard]] en [[Henry Moret]], honderd jaar eerder samen. Het is niet hetzelfde pand, maar het ligt naast de oorspronkelijke locatieernaast en de afmetingen zijn zorgvuldig gereconstrueerd. De muurschilderingen zijn [[replica]]'s van de originele van Gauguin en De Haan.