Vaderlandse geschiedenis: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k taalfoutje(s) verbeterd met AWB |
|||
Regel 8:
De laatste jaren beleeft de vaderlandse geschiedenis een herwaardering. Historici vinden dat de chronologie weer meer aandacht moet krijgen. De historicus [[Piet de Rooy]] schreef een [[canon van Nederland|canon]], waarin de belangrijkste feiten op een rijtje staan. En de heruitgave van de [[schoolplaat|schoolplaten]] van [[Johan Herman Isings|J.H. Isings]], met begeleidende teksten van [[Jan Blokker]] en zijn zonen, werd een groot verkoopsucces.
<!---
== Vroege historici ==
* [[Emanuel van Meteren]]
* [[Pieter Christiaenszoon Bor|Pieter Bor]]
* [[Pieter Cornelisz. Hooft|P.C. Hooft]]
* [[Hugo de Groot (rechtsgeleerde)|Hugo de Groot]]
* [[Jan Wagenaar (geschiedschrijver)|Jan Wagenaar]]
* [[Simon Stijl]]
* [[Adriaan Kluit]]
* [[Willem Bilderdijk]]
-->
== Groen van Prinsterer ==
De antirevolutionair en conservatieve staatsman [[Guillaume Groen van Prinsterer|Groen van Prinsterer]] (1801-1876) zag de Opstand als godsdienstoorlog met daarin een centrale rol voor de calvinisten. Ook [[R.C. Bakhuizen van den Brink]] (1810-1865), een [[protestant]]s [[liberaal]], sloot zich hierbij aan.
== Robert Fruin ==
Het werk van de vader van de moderne Nederlandse historiografie, de Leidse historicus [[Robert Fruin (historicus)|Robert Fruin]] (1823-1899), had een ander doel. Hij benadrukte vooral dat de Spaanse regering vreemd en anti-nationaal was, en dat alle inwoners, [[Rooms-katholieke Kerk|katholieken]] inbegrepen, streden voor het behoud van oude rechten. Fruin introduceerde een nieuwe werkwijze: de onpartijdigheid door objectief onderzoek. Fruin kende veel navolging, wat echter niet leidde tot minder historiografische tegenstellingen. De historiografie raakte zelfs in zekere mate verwaterd.
== P.J. Blok ==
[[Petrus Johannes Blok]]
== Henri Pirenne ==
De Belgische historicus [[Henri Pirenne]] (1862-1935) had in zijn ''Histoire de Belgique'' (1900-1932) vooral oog voor de stedelijke welgestelden die in zijn ogen uit louter economische overwegingen voor het [[calvinisme]] kozen. De katholieke leer had de vrije handelsuitoefening immers sterk beknot en er was een verbod op het maken van winst.
== Pieter Geijl ==
[[Pieter Geijl]] (1887-1966) propageerde de [[Groot-Nederland]]se gedachte, die de Nederlandse gewesten beschouwde als behorend tot één gemeenschappelijke (16de-eeuwse) stam, met één taal en één cultuur.
== Jan Romein ==
De Nederlandse [[marxisme|marxistische]] historicus [[Jan Romein]] (1893-1962) onderscheidde zes fasen in de [[Onderzoek|beeldvorming]] van de geschiedschrijving:
Het beeld van de tijdgenoot (fase van de werkelijkheid zelf)
*De tijdgenoot die na het gebeurde kan terugkijken en de gebeurtenis kan "isoleren" en daarmee dus beschrijven (fase van de gezeefde werkelijkheid)
*De epische fase van het ononderbroken geschiedverhaal (een volledig maar op zichzelf nog zinloos verhaal)
*De dramatische fase van de geschiedvoorstelling, het verhaal wordt uitgezocht, gerangschikt en naar behoren in "bedrijven" verdeeld. Pas de na-tijdgenoot kan haar geven
*Het beeld in eigenlijke zin. De bontheid van de veelsoortige overleveringen van vorige fasen worden tot enkele lijnen terug gebracht.
*De vrucht van de verwetenschappelijking van de historiografie. In plaats van het synthetische begrip treedt het analytische inzicht.
In de middeleeuwse historiografie was de [[kroniek]], die een chronologische opsomming gaf van wat er op één bepaalde plaats gebeurde, een geliefd genre. Onder invloed van de [[renaissance]] veranderde de historiografie in de 16de en volgende eeuwen fundamenteel.
Memoralistische werken, politiek-filosofische werken en historisch-geografische werken, meestal niet door geestelijken maar door leken geschreven, zagen het licht. De [[boekdrukkunst]] maakte een brede en aanhoudende verspreiding mogelijk. Al in de 17e eeuw was de ''Opstand'' een geliefd onderwerp van historische publicaties.
Tijdgenoten gaven aan de Opstand twee betekenissen:
*strijd om de [[vrijheid (sociologie)|vrijheid]]
*strijd om de [[religie|godsdienst]].
Deze thema's komen ook terug bij de twee grote 17de-eeuwse schrijvers [[Hugo de Groot (rechtsgeleerde)|Hugo de Groot]] (1583-1645) en [[Pieter Corneliszoon Hooft]] (1581-1647). Naar Romeins model zou het hier om schrijvers uit de vierde fase gaan. Ook [[Jan Wagenaar (geschiedschrijver)|Jan Wagenaar]] (1709-1773) past nog in dit rijtje met zijn 21-delige ''Vaderlandse Historie''.
== Jacques Presser ==
[[Jacques Presser]]
== Annie Romein ==
[[Annie Romein-Verschoor]]
== Erich Kuttner ==
De naar Nederland uitgeweken [[marxisme|marxist]] [[Erich Kuttner]] stelde in zijn ''Het hongerjaar 1566'' (postuum verschenen in 1946) dat de wanhoop en de honger het [[proletariaat]] tot de Opstand had gedreven. Daartegenover stelde de Belgische historicus [[Herman van der Wee]] in 1968 juist dat armoede tot geestelijke afstomping, tot fatalisme en immobilisme leidt, terwijl betere levenscondities door grotere onafhankelijkheid, het individualisme en rationalisme prikkelen en de kritische instelling van de massa verscherpen.
== Bernard Slicher van Bath ==
[[Bernard Slicher van Bath]]
== Lodewijk Rogier ==
Daar waar [[R.C. Bakhuizen van den Brink]] nog meende dat de adel tijdens de Opstand gedegenereerd en passief geweest was werd dit door [[Enno van Gelder]] (1889-1973) ontkracht. Van Gelder ging echter zover dat hij de Opstand vergeleek met de [[Tweede Wereldoorlog]], hetgeen de Nijmeegse hoogleraar [[Lodewijk Rogier|L.J. Rogier]] (1894-1974) een gevaarlijke wijze van voorstellen vond.
De katholiek [[L.J. Rogier]] kwam tevens tot een herwaardering van de rol van de katholieken in de Opstand. Zo bleef de [[verzuiling]] in de geschiedschrijving bestaan en was er vaak sprake van een vorm van politieke en religieuze geschiedschrijving omtrent de Opstand.
Later werd meer de nadruk gelegd op de invloed van de wereldeconomie op de sociale en politieke processen.
In de tweede helft van de jaren zestig van de twintigste eeuw kwam de sociale geschiedschrijving naar boven door de opkomst van allerlei emancipatiebewegingen. Een representant hiervan is de Belgische historicus [[Hugo Soly]], met zijn bijdrage in de ''Geschiedenis van Vlaanderen''.
== Annales ==
In de loop van de jaren tachtig vond de cultuur- en mentaliteitsgeschiedenis in Nederland grote weerklank met een sterke invloed vanuit de Franse school van de [[Annales (tijdschrift)|Annales]].
== Simon Schama ==
De Engelsman [[Simon Schama]] heeft het thema van de [[mentaliteitsgeschiedenis]] zijdelings aangesneden in zijn omstreden werk ''Overvloed en onbehagen. De Nederlandse cultuur in de Gouden Eeuw''. Schama is een narrativistische geschiedschrijver. Hij bekommerde zich minder strikt om een wetenschappelijke benadering, maar wil vooral een boeiend verhaal schrijven waarbij beeldvorming niet wordt geschuwd. Schama legt bijvoorbeeld een verband tussen de strijd tegen het water en de Opstand (ondanks dat deze in Brabant en Vlaanderen is begonnen).
== Het probleem van de synthese ==
Na de zesde fase van Jan Romein moet er eigenlijk een zevende fase komen waarin een meer wetenschappelijk verantwoord totaalbeeld ontstaat (de synthese).
Deze synthese wordt echter door een aantal factoren bemoeilijkt:
*toegenomen kennis
*meer invalshoeken (economische, sociale, internationale enz.)
*meer studies
*toegenomen specialisatie.
De Franse historicus [[Fernand Braudel]] introduceerde de gelaagd-structuralistische beschouwingswijze. Hij onderscheidt drie tijdslagen waarin de geschiedenis zich afspeelt:
#de ''[[longue durée]]'': gebeurtenissen op de lange duur (structuren); fundamentele veranderingen die voor tijdgenoten niet of nauwelijks zichtbaar zijn
#gebeurtenissen van middellange duur die met een zekere regelmaat weerkeren (conjuncturen); deze zijn van minder belang voor de verandering van de samenleving
#gebeurtenissen van korte duur (evenementen); hierdoor wordt de loop van de geschiedenis nauwelijks beïnvloed.
Braudels concepten waren in de jaren zeventig en tachtig populair, maar ondervinden tegenwoordig steeds meer tegenwind.
== Zie ook ==
| |||