Maalkoppel: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
lf, en wat kopjes |
||
Regel 8:
Er wordt van een '''maalstoel''' gesproken als een koppel maalstenen op een 'stoel' staat. Een houten of ijzeren verhoging, waarop een koppel maalstenen ligt dat meestal van onderaf wordt aangedreven. De meeluitloop is kort en hangt ergens opzij van de maalstoel. De meeste windmolens bezitten zo'n maalstoel niet!
== Werking ==
De onderste molensteen is de ligger, die niet draait. Deze ligt waterpas om de vloer, vaak op drie brede wiggen of drie stelbouten. De bovenste molensteen, de loper, draait over de onderste steen, waardoor het graan fijngemalen wordt. Daar tussenin valt het graan door het kropgat in de draaiende loper op de ligger. De afstand tussen de twee stenen is door de [[molenaar]] nauwkeurig in te stellen door een speciaal mechanisme, het [[paard (molen)|paard]] genoemd. Met behulp van de lichtstok worden door de molenaar 2 of 3 balken, lichtboom, (kruisvonderbalk) en vonder- of pasbalk, via hefboomwerking op of neer gelaten, waardoor de loper hoger of lager komt te staan. Vooral bij vlagerige wind vraagt dit veel vakmanschap. Omwille van deze reden is er op sommige molens een [[Centrifugaalregelaar|regulateur]] aangebracht. Deze regelt dan automatisch de afstand tussen de stenen.
[[Bestand:Molen De Kroon Arnhem maalkoppel blauwe steen paard.jpg|270px|thumb|left|Licht bestaande uit lichtstok (links), lichtboom (vooraan), vonderbalk (rechts) en pasbalk met kussen (achteraan). Op de achtergrond is de regulateur gedeeltelijk zichtbaar.]]
De loper wordt aangedreven door een ijzeren spil, de [[steenspil]] of het staakijzer. Deze is aan de bovenzijde gelagerd in een houten balk. In deze balk zit een uitsparing waarin de steenspil kan draaien. Dit wordt opgevuld met een hardhouten blok, de neut. Deze neut kan verwijderd worden, waarna de molenaar de steenspil opzij kan trekken, zodat de tandwielen niet meer in elkaar grijpen en de maalsteen niet meer aangedreven wordt.
In de meeste [[standerdmolen|standerdmolens]] worden de steenspillen rechtstreeks aangedreven door het bovenwiel of de bovenwielen (zie tekening in fotogalerij). Er zijn echter ook enkele grote standerdmolens, zoals [[Tot Voordeel en Genoegen]], die drie maalkoppels hebben. De twee achtermolens worden dan aangedreven door een [[koningsspil]].
== Lichten van de steen]]
De bovenste steen kan met behulp van een steenkraan, een hijsinrichting met ijzeren beugels, van de ligger af getild worden.
Regel 26 ⟶ 29:
|}
== De kaar ==
[[Afbeelding:Walderveense molen meelpijp schuifplankje.jpg|150px|thumb|Schuifplankje in de meelpijp van de Walderveense molen]]
Regel 31 ⟶ 35:
Het meel wordt door de ronddraaiende stenen tegen de wand van de kuip geslingerd en komt daar onderaan tegen de kuip te liggen. Een strijker of jager aan de draaiende loper strijkt vervolgens het meel via de meelpijp naar de lager gelegen verdieping, de maalzolder of meelzolder. Hier komt het meel via de meelbak in de zak terecht. In de meelbak hangt een doek om het stuiven van het meel tegen te gaan. Soms zit er ook voor dit doel in de meelpijp een houten schuif.
[[Afbeelding:Auget.gif|200px|thumb|right|Schuddebak]]
==Zie ook==
*[[Steenspil]]
*[[Kollergang]]
| |||