Menselijke fout: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Albert Kok (overleg | bijdragen)
Albert Kok (overleg | bijdragen)
Regel 24:
Een bijzonder geval van slips zijn ''double capture slips''. Hierbij verdringt een sterke gewoonte een andere gewoonte. Iemand vult bijvoorbeeld na zijn verhuizing op de afzender het nummer van zijn oude adres in. Bij het theezetten gaat de telefoon, en deponeert men per ongeluk het theezakje in de prullenmand in plaats van in de theepot.<ref>Norman, D. A. (1981). Categorization of Action Slips.Psychological Review, 88, 1-15.
</ref><ref>Willem Albert Wagenaar and Hans Crombach (2005). The popular policeman and other cases. Amsterdam University Press.</ref> Men moet op weg naar huis een boodschap doen, maar ontdekt bij thuiskomst dat men de boodschap is vergeten. Naar huis rijden was namelijk een meer ingesleten gewoonte dan de boodschap doen. Hoe meer de tegelijkertijd uitgevoerde activiteiten op elkaar lijken, hoe groter de kans op een dergelijke slip.
Van vergissingen (''mistakes'') is sprake als er fouten gemaakt worden op het niveau van op regels gebaseerd (''rule based'') of kennis gebaseerd (''knowledge based'') gedrag. Op zich is hier de uitvoering van een actie correct, maar is er in de voorbereiding en planning van de actie iets mis gegaan. Een voorbeeld is Napoleons mislukte expeditie naar Moskou, die gebaseerd was op een verkeerde inschatting van de risico's van de veldtocht. [[Bestand:Napoleons retreat from moscow.jpg|300px|right|thumb|Napoleons mislukte expeditie naar Moskou]]
Vergissingen kunnen ook het gevolg zijn van een verkeerd inschatten van bepaalde risico's of afwegen van kansen, of van een bepaalde 'bias' of vooringenomenheid bij het nemen van beslissingen<ref> Tversky, A., & Kahneman, D. (1974). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. Science, 185, 1124-1131.</ref>. Mensen blijken ook vaak de juistheid van hun eigen diagnoses en eigen voorspellingen te overschatten<ref> Wickens, C.D. (1992). Engineering psychology and human performance, second edition. New York : HarperCollins Publishers Inc.</ref>
[[Bestand:Napoleons retreat from moscow.jpg|300px|right|thumb|Napoleons mislukte expeditie naar Moskou]]
De Engelse psycholoog Reason heeft een foutentheorie ontleend aan het model van Rasmussen. Zijn model, het GEMS (''General Error Modeling System'') gaat er vanuit dat men begint een probleem aan te pakken op het meest eenvoudige niveau, namelijk dat van vaardigheden. Lukt het niet het probleem zo op te lossen, dan schakelt men over naar het hogere niveau van op regels gebaseerd gedrag. Werkt ook dit niet (men kan het probleem niet herleiden tot een bekend patroon, of de gekozen regel werkt niet) dan neemt men zijn toevlucht tot het op kennis gebaseerde niveau.
 
===Vooringenomenheid===
VergissingenEen kunnenonjuiste ookbeslissing hoeft niet alleen het gevolg zijn van een verkeerd inschatten van bepaalde risico's of afwegen van kansen, ofmaar ook van een bepaalde 'bias' of vooringenomenheid bij het nemen van beslissingen<ref> Tversky, A., & Kahneman, D. (1974). Judgment under uncertainty: Heuristics and biases. Science, 185, 1124-1131.</ref>. MensenZo blijken ookmensen vaak de juistheid van hun eigen diagnoses en eigen voorspellingen te overschatten<ref> Wickens, C.D. (1992). Engineering psychology and human performance, second edition. New York : HarperCollins Publishers Inc.</ref> Een vooringenomenheid kan ook blijken uit een tendens om informatie als juist te beschouwen die overeenstemt met eigen (reeds bestaande) opvatting ('confirmation bias'). Het [[halo effect]] is de tendens om over alles positief (of negatief) te denken, dus ook over ook zaken die men niet zelf heeft waargenomen. Als iemand de politiek van een politicus goedkeurt, zal hij vermoedelijk ook zijn optreden, stem en uiterlijk sympathiek vinden.
 
==Juridische aspecten==