Versie van 15 nov 2011 17:18 bewerken Hansmuller (overleg \| bijdragen) 33.780 bewerkingen aanvulling, plaatjes ← Oudere bewerking		Versie van 15 nov 2011 19:06 bewerken ongedaan maken Hansmuller (overleg \| bijdragen) 33.780 bewerkingen uitbreiding, tadema Nieuwere bewerking →
Regel 1: [[Bestand:Hermitage interior.jpg\|thumb\|250px\|right\|Een [[neoclassicisme\|neoklassieke]] exedra in de [[Hermitage (Sint-Petersburg)\|Hermitage]] in [[Sint-Petersburg]], [[Rusland]] door architect [[Leo von Klenze]] (gebouwd tussen 1839-1852).]] [[Bestand:Hypocaustum.jpg\|thumb\|right\|250px\|Een opgegraven vloer van een laat-Romeinse villa in [[La Olmeda]], [[Palencia (provincie)\|Palencia]], [[Spanje]]. De exedra is de ruimte waar de vloer nog aanwezig is. Waar de vloer ontbreekt, zijn de zuilen van de [[hypocaustum]] (kruipruimte voor vloerverwarming) zichtbaar.]] [[Bestand:~~Palatin~~Esedra ~~Stadion Domitiana~~1.JPG\|thumb\|right\|250px\|Exedra in ~~het Stadion van Diocletianus op~~ de ~~Palatijnheuvel,~~[[Villa ~~Rome~~Adriana]].]] [[Bestand:~~Hermitage~~Palatin ~~interior~~Stadion Domitiana.~~jpg~~JPG\|thumb~~\|250px~~\|right\|~~Een [[neoclassicisme~~250px\|~~neoklassieke]] exedra~~Exedra in dehet [[~~Hermitage]]~~Hippodroom invan ~~[[Sint-Petersburg]],~~Domitianus\|Stadion ~~[[Rusland~~van Domitianus]] ~~door~~op ~~architect~~de [[~~Leo von Klenze~~Palatijn]]heuvel, Rome.]] Een '''exedra''' ([[Oud-Grieks]]: ἡ ἐξ-ἒδρα, [[Latijn]]: exedra) is in de [[Oud-Griekse architectuur\|Oud-Griekse]] en [[Romeinse architectuur]] een halfronde nis of uitbouw, soms in de gevel van een gebouw onder een halve koepel, die kon dienen voor vergaderingen, gesprekken en lezingen. In de oorspronkelijk Griekse vorm was een exedra een zitgelegenheid aan de buitenkant van een gebouw, een ruimte met een gebogen zitbank die grensde aan een zuilengalerij ([[stoa]] of [[peristylium]]). Een exedra kan ook een gebogen onderbreking zijn van een rechte [[colonnade]] (zuilenrij), met of zonder zitbank in de vorm van een halve cirkel. Boven de ronde zitbank kunnen beelden staan, al of niet met een fontein in het hart van de halve cirkel. ==Voorbeelden== Exedra's komen veelvuldig voor in klassieke [[Romeinse villa\|villa]]'s, paleizen, [[Gymnasion\|gymnasia]] en andere openbare gebouwen en werden door latere architecten geïmiteerd. In bredere zin kunnen ze ook deel uitmaken van een kerk, tuinontwerp, ~~een~~ [[folly]] of ~~een~~ stadsplein. * [[Domus Aurea]] van keizer [[Nero (keizer)\|Nero]], [[Rome (stad)\|Rome]]▼ ===Romeinse Oudheid=== * [[Forum van Augustus]], [[Rome (stad)\|Rome]], [[42 v.Chr.]] - [[2 v.Chr.]] ▲* [[Domus Aurea]] van keizer [[Nero (keizer)\|Nero]], [[Rome ~~(stad)\|Rome]]~~ * [[Basilica Ulpia]], [[Forum van Traianus]], Rome, door architect [[Apollodorus]]▼ * [[Thermen van Trajanus]], Rome * Exedra en Gebouw met de drie exedra's, [[Villa Adriana]] bij [[Tivoli (Italië)\|Tivoli]] * Theater van Santiponce ([[Italica]]), [[Santiponce]], [[Sevilla]]. ▲* [[Basilica Ulpia]], [[Forum van Traianus]], Rome * [[~~Hippodroom~~Thermen van ~~Domitianus\|Stadium van Diocletianus]], [[Palatijn~~Caracalla]], Rome * [[Hippodroom van Domitianus\|Stadium van Domitianus]], [[Palatijn]], Rome * [[Piazza della Repubblica]], Rome, heette eerder Piazza Esedra, omdat hij de vorm van de exedra van de [[Thermen van Diocletianus]] volgde. * Tempel van Jupiter Helipolitanus, [[Baalbek]], [[Libanon]] * Exedra van [[Herodes Atticus]], [[Olympia (stad)\|Olympia]] ===Middeleeuwen=== * [[Basiliek van San Vitale]], [[Ravenna]] (526-547) * Armeense kerk van [[Kars (stad)\|Kars]], Turkije (943-967) ===Renaissance en later=== * [[Dom van Florence]] door [[Filippo Brunelleschi]] * [[Sultan Ahmetmoskee]], [[Istanbul]]. Drie exedra's komen uit op de centrale koepel. * Centrale deel van de [[Trevifontein]] uit de [[Barok]] met een standbeeld van [[Neptunus]] * [[Hermitage (Sint-Petersburg)\|Hermitage]] in [[Sint-Petersburg]], gebouwd tussen 1839-1852. * Parque de El Capricho, Plaza de los Emperadores, [[Madrid (stad)\|Madrid]] * [[West Wycombe Park]], [[Buckinghamshire]], [[England]] * [[Belton House]], [[Grantham]], [[Lincolnshire]], [[England]] * ''Abraham Lincoln: The Head of State'' (1908), Grant Park, [[Chicago]] * Palazzo dell'INA (Istituto Nazionale delle Assicurazioni), Piazzale delle Nazioni Unite, EUR, Rome. Drie exedra's met fonteinen, door Giovanni Muzio, Mario Paniconi en Giulio Pediconi, geïnspireerd op [[Forum van Trajanus]]. * [[Hollywood Bowl]] ==Schilderijen met een exedra== * [[Lawrence Alma-Tadema]]: Sappho and Alcaeus, 1881 * id., Under the Roof of Blue Ionian Weather, 1898-1901 * id., Silver favourites, 1903 * id., Exedra ==Galerij== <gallery> Bestand:~~Esedra 1~~DomusAurea.~~JPG~~jpg\|~~Exedra~~[[Thermen invan ~~de Villa Hadriana~~Trajanus]]. Bestand:Building three exedrae Villa Adriana.jpg\|Gebouw met drie exedra's in de Villa ~~Hadriana~~Adriana. Bestand:Santa maria del fiore, absidiole.JPG\|Exedra aan de [[Dom van Florence]]. Bestand:Sultan-Ahmet-Mosque-interior.jpg\|[[Sultan Ahmetmoskee]], [[Istanbul]]. Bestand:MADRID PARQUE DEL CAPRICHO EXEDRA VALIDA 3-12-2006.jpg\|Neoklassieke exedra in het Parque de El Capricho, Plaza de los Emperadores, [[Madrid (stad)\|Madrid]]. Bestand:Trevi fountain.jpg\|Trevifontein, Rome Bestand:Piazza della Repubblica (Roma).jpg\|Piazza della Repubblica, Rome. Bestand:Sitting Lincoln Grant Park.JPG\|Een monument in de vorm van een exedra: ''Abraham Lincoln: The Head of State'' (1908), Grant Park, [[Chicago]]. Bestand:Sappho and Alcaeus.jpg\|[[Alma-Tadema]]: [[Sappho]] and Alcaeus, 1881. Bestand:Under the Roof of Blue Ionian Weather, Sir Lawrence Alma-Tadema.jpg\|Alma-Tadema: Under the Roof of Blue Ionian Weather, 1898-1901. Bestand:Alma Tadema Silver Favourites.jpg\|Alma-Tadema: Silver favourites, 1903. </gallery> ==Zie ook== * [[Alkoof]] [[Apsis (architectuur)]] [[~~Erker~~Atrium]] *[[Erker]] [[Categorie:Oud-Griekse architectuur]] [[Categorie:Romeinse architectuur]]

Exedra: verschil tussen versies