Jansenisme: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 2:
Het '''jansenisme''' is een religieuze en politieke beweging uit de 17e en 18e-eeuw, die zich vooral in Frankrijk ontwikkelde als reactie op bepaalde ontwikkelingen in de [[Rooms-katholieke Kerk|Katholieke Kerk]] en op het [[absolutisme]] van de vorsten uit die dagen. Ten onrechte wordt het Jansenisme weleens beschouwd als onderstroom van het [[Calvinisme]]. De beweging werd genoemd naar de Leuvense hoogleraar en bisschop van Ieper [[Cornelius Jansenius]] (1585-1638). Zijn boek ''Augustinus'', dat na zijn dood verscheen (1640), werd door de [[paus]] als [[ketter]]s veroordeeld.
Kenmerkend voor de levenspraktijk van de jansenisten was hun [[ascetisme|ascetische]] wereldverwerping en hun pessimistische [[ethiek]]. Ze verwierpen de [[pauselijke onfeilbaarheid]] en [[Onbevlekte Ontvangenis van Maria|Maria's Onbevlekte Ontvangenis]], die
Middelpunt van de beweging werd het vrouwenklooster [[Port-Royal-des-Champs|Port-Royal des Champs]] in [[Frankrijk]], waar [[Angelique Arnauld]] abdis was. De belangrijkste figuur ervan was [[Antoine Arnauld]], naast wie [[Blaise Pascal]] en [[Pasquier Quesnel]] een grote rol speelden.
Regel 8:
Het jansenisme werd in het begin van de 18e eeuw ook een politieke beweging in Frankrijk, die gesteund werd door het parlement tegen de autoriteit van koning [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]] (1643 - 1715), vooral ten tijde van de [[Fronde]] (1648 - 1653). In die tijd was de beweging succesvol in het rekruteren onder [[Advocaat (beroep)|advocaten]] en de [[magistratuur]].
Het jansenisme bestreed de [[jezuïeten]] en werd in verscheidene [[paus]]elijke [[Bul (document)|bullen]] veroordeeld (''Cum occasione'' (1653), ''Vineam Domini'' (1705)<ref>{{en}}[http://home.newadvent.org/cathen/15445b.htm ''Vineam Domini'', Apostolische Constitutie van Paus Clemens XI], [[Catholic Encyclopedia]]</ref> en ''Unigenitus'' (1713)<ref>{{en}}[http://www.newadvent.org/cathen/15128a.htm ''Unigenitus'', Pauselijke bul uit 1713 van Paus Clemens XI], Catholic Encyclopedia</ref>). Het klooster van Port-Royal werd op bevel van Lodewijk XIV in [[1709]] opgeheven en in [[1710]] afgebroken. De voornaamste leiders weken uit naar [[Brussel (stad)|Brussel]], waarna de beweging in de [[Zuidelijke Nederlanden]] een sterke aanhang kreeg. In later jaren trad hier vooral de beroemde canonist [[Zeger Bernhard van Espen]] op als verdediger van het nu overwegend canonistisch geworden jansenisme. De [[Lijst van aartsbisschoppen van Mechelen|aartsbisschoppen van Mechelen]], met name [[Humbert-Guillaume de Precipiano|Humbert de Praecipiano]], voerden een aangehouden strijd tegen het jansenisme onder de geestelijkheid. In de zeventiende en achttiende eeuw was de [[Oude Universiteit Leuven|Universiteit van Leuven]], met hoogleraren als [[Peter Stockmans]] en [[Espenius]], het centrum van jansenisme in Europa.
== Utrechts schisma (1723) ==
| |||