|
[[Bestand:Madonna in Tulpenland (Bij het kruis).jpg|thumb|250px|''Madonna in een tulpenveld'' uit 1892]]
'''Johan Thorn Prikker''' ([[Den Haag]], [[6 juni]] [[1868]] – [[Keulen]], [[5 maart]] [[1932]]) was een [[Nederland]]s [[kunstenaar]], die voornamelijkvanaf 1904 in [[Duitsland]] werkzaam is geweest. Hij werkte in een [[symbolisme|symbolistische]], [[Impressionisme|Impressionistische]] en [[Art nouveau]] stijl. Hij was [[aquarel]]list, [[beeldhouwer]], [[etser]], [[lithograaf]], [[meubel]][[meubelontwerper|ontwerper]], [[glas]][[Kunstschilder|schilder]], [[glazenier]], [[Kunstschilder|schilder]], [[tekenaar]], [[tapijt]][[meubelontwerper|ontwerper]] en [[boekbandontwerper]].
==Nederlandse periode==
Johan Thorn Prikker, zoon van huisschilder Hendrik Philippus Thorn Prikker en Maria van Gijzelen, was vermoedelijk een nazaat van Scandinavische emigranten. Hij trouwde op 13 april [[1898]] met Helena Charlotta Spree. Zij overleed begin 1899 na een [[miskraam]]. Van [[1881]] tot [[1887]] bezocht Johan de [[kunstacademie]] van Den Haag, maar hij maakte deze opleiding uiteindelijk niet af. In 1890 werd hij door [[Jan Toorop]] in de Belgische kunstenaarsgroep ''[[Les XX]]'' geïntroduceerd en in 1892 door [[Joséphin Péladan]] in de [[Rozenkruizers]]-[[Gemeenschap (groep)|Gemeenschap]]. Zijn klein schilderkunstige oeuvre komt grotendeels tussen 1891 en 1895 tot stand. Het zijn [[symbolisme|symbolistische]] werken met vaak een religieuze thematiek.
Vanaf [[1898]] was hij artistiek leider van de kunsthandel ''[[Arts & Crafts]] '' in [[Den Haag ]], die hij samen met de architect en kunstenaar [[Chris Wegerif]] (1859-1920) kort daarvoor had opgericht. De verspreiding van de versierende richting van de [[Nieuwe Kunst]] is in belangrijke mate te danken aan deze winkel voor binnenhuiskunst. Hier waren niet alleen gebruiksvoorwerpen te koop , maar ook [[schilderij]]en en [[Tekening|prenten]], zodat de klant zich geheel volgens de laatste mode kon inrichten. De nadruk lag op producten die door Nederlandse ontwerpers waren vervaardigd in een op de Belgische [[Art Nouveau ]] geïnspireerde stijl. Zo was er bijvoorbeeld ook [[meubilair]] van de Belgische [[architect]] [[Henry Van de Velde]] (1863-1957) te koop. Thorn Prikker was een van de Nederlandse ontwerpers. Hij was door zijn verblijven in België en zijn contacten met [[les''Les XX ]]'' goed ingevoerd in de laatste kunstontwikkelingen in dat land. In [[1892 ]] had hij [[Brussel (stad)|Brussel]] bezocht , waar hij kennismaakte met Van de Velde, die hem aanspoorde zich toe te gaan leggen op de decoratieve kunst. Stijlinvloeden van diens werk zijn onmiskenbaar in het [[oeuvre]] van Thorn Prikker aanwezig, zoals de gekromde ruggen en poten van zijn zitmeubels laten zien. Al in 1900 rakenraakten Wegerif en Prikker gebrouilleerd en verlaatverliet Thorn Prikker ''Arts & Crafts ''. ▼Van [[1881]] tot [[1887]] bezocht Johan de [[kunstacademie]] van Den Haag maar maakte deze opleiding uiteindelijk niet af. In [[1890]] werd hij door [[Jan Toorop]] in de Belgische kunstenaarsgroep [[Les XX]] geïntroduceerd, 1892 door Joséphin Péladan in de [[Rozenkruizers]]-[[Gemeenschap (groep)|Gemeenschap]].
Het voornaamste kunststuk dat Prikker samen met Van de Velde schiep is de [[villa (bouwkunde)|villa]] ''De Zeemeeuw ]]'' in [[Scheveningen]]. Dit woonhuis voor de huidarts W.J.H. Leuring werd in 1901 ontworpen door Van de Velde en is een waar [[Gesamtkunstwerk]]. In het trappenhuis voorzag Thorn Prikker samen met [[J.C. Altorf|Jan Altorf]] een gehele wand van een omvangrijke wandschildering in de [[Sgraffiti|sgraffito]]techniek. De decoratie meet ongeveer 3x12 meter en beeldt gestileerde, geometrische voorstellingen af, ontleend aan [[Nederlands-Indië|Indische]] fabels af. ▼Zijn klein schilderkunstige oeuvre komt grotendeels tussen 1891 en 1895 tot stand. Het zijn [[symbolisme|symbolistische]] werken met vaak een religieuze thematiek.
De achterliggende oorzaak van zijn vertrek bij ''Arts & CraftsCraft''s werd ook de reden datwaarom Thorn Prikker in 1904 naar Duitsland vertrok. Zijn ontwerpen sloten te weinig aan bij de op dat moment gangbare kunst, zoals die gepropageerd werd door de kunstenaars rond [[Hendrik Petrus Berlage|Berlage]]. Hun strakke, [[Rationalisme (design)|rationalistische]] en op de [[Arts-and-craftsbeweging]] geënte kunst botste met de zwierigere stijl van Thorn Prikker. Ook door zijn politieke stellingname , - hij was [[Anarchisme|anarchist]], veel van zijn Nederlandse waren collega's [[Socialisme|socialist]] - vond hij geen aansluiting. Door de slechte pers die hij hierdoor kreeg, begon het hem meer en meer aan emplooi te ontbreken.<ref>[http://www.rug.nl/Corporate/nieuws/archief/archief2008/persberichten/122_08 Jugendstilkunstenaar Johan Thorn Prikker ontvluchtte Nederland]</ref> ▼▲Vanaf [[1898]] was hij artistiek leider van de kunsthandel [[Arts & Crafts]] in [[Den Haag]], die hij samen met de architect en kunstenaar [[Chris Wegerif]] (1859-1920) kort daarvoor had opgericht. De verspreiding van de versierende richting van de [[Nieuwe Kunst]] is in belangrijke mate te danken aan deze winkel voor binnenhuiskunst. Hier waren niet alleen gebruiksvoorwerpen te koop maar ook [[schilderij]]en en [[Tekening|prenten]], zodat de klant zich geheel volgens de laatste mode kon inrichten. De nadruk lag op producten die door Nederlandse ontwerpers waren vervaardigd in een op de Belgische [[Art Nouveau]] geïnspireerde stijl. Zo was er bijvoorbeeld ook [[meubilair]] van de Belgische [[architect]] [[Henry Van de Velde]] (1863-1957) te koop. Thorn Prikker was een van de Nederlandse ontwerpers. Hij was door zijn verblijven in België en zijn contacten met [[les XX]] goed ingevoerd in de laatste kunstontwikkelingen in dat land. In [[1892]] had hij [[Brussel (stad)|Brussel]] bezocht waar hij kennismaakte met Van de Velde, die hem aanspoorde zich toe te gaan leggen op de decoratieve kunst. Stijlinvloeden van diens werk zijn onmiskenbaar in het [[oeuvre]] van Thorn Prikker aanwezig, zoals de gekromde ruggen en poten van zijn zitmeubels laten zien. Al in 1900 raken Wegerif en Prikker gebrouilleerd en verlaat Thorn Prikker Arts & Crafts.
▲Het voornaamste kunststuk dat Prikker samen met Van de Velde schiep is de [[villa De Zeemeeuw]] in [[Scheveningen]]. Dit woonhuis voor de huidarts W.J.H. Leuring werd in 1901 ontworpen door Van de Velde en is een waar [[Gesamtkunstwerk]]. In het trappenhuis voorzag Thorn Prikker samen met [[J.C. Altorf|Jan Altorf]] een gehele wand van een omvangrijke wandschildering in de [[Sgraffiti|sgraffito]]techniek. De decoratie meet ongeveer 3x12 meter en beeldt gestileerde, geometrische voorstellingen ontleend aan [[Nederlands-Indië|Indische]] fabels af.
▲De achterliggende oorzaak van zijn vertrek bij Arts & Crafts werd ook de reden dat Thorn Prikker in 1904 naar Duitsland vertrok. Zijn ontwerpen sloten te weinig aan bij de op dat moment gangbare kunst, zoals die gepropageerd werd door de kunstenaars rond [[Hendrik Petrus Berlage|Berlage]]. Hun strakke, [[Rationalisme (design)|rationalistische]] en op de [[Arts-and-craftsbeweging]] geënte kunst botste met de zwierigere stijl van Thorn Prikker. Ook door zijn politieke stellingname, hij was [[Anarchisme|anarchist]], veel van zijn Nederlandse collega's [[Socialisme|socialist]] vond hij geen aansluiting. Door de slechte pers die hij hierdoor kreeg, begon het hem meer en meer aan emplooi te ontbreken.<ref>[http://www.rug.nl/Corporate/nieuws/archief/archief2008/persberichten/122_08 Jugendstilkunstenaar Johan Thorn Prikker ontvluchtte Nederland]</ref>
==Vanaf 1904 in Duitsland==
In [[1904]] verhuisde Thorn Prikker daarop verbitterd naar [[Duitsland]]. Door toedoen van de toenmalige [[museum]][[directeur]] Friedrich Deneken wordtwerd hij in dat jaar leraar aan de nieuw opgerichte ''Handwerker- und Kunstgewerbeschule'' in [[Krefeld]], waar Helmuth Macke, Wilhelm Wieger en [[Heinrich Campendonk]] één zijn eerste leerlingen zijn. Zijn veelzijdigheid blijkt uit het feit, dat hij zich niet alleen bezighield met landschapsschilderkunst en wandschilderingen, maar ook met meubel- en stofontwerpen in de stijl van de ''Art Nouveau''. Met zijn jonge studenten ondernam hij talrijke uitstapjes in de omgeving van Krefeld, om hun in de natuur de beginselen van het [[Pleinairisme|Plein-air]]-schilderen te leren.
Zijn veelzijdigheid blijkt uit het feit, dat hij zich niet alleen bezighoudt met landschapsschilderkunst en wandschilderingen, maar ook met meubel- en stofontwerpen in de stijl van de [[Art Nouveau]]. Met zijn jonge studenten onderneemt hij talrijke uitstapjes in de omgeving van Krefeld, om hun daar in de natuur de beginselen van het Plein-air-schilderen te leren.
In 1910 verlaatverliett Thorn Prikker de Kunstgewerbeschule in Krefeld, om in [[Hagen]] actief aan de hervormingsgedachten van [[Karl Ernst Osthaus]] deel te gaan nemen. Het resulteertresulteerde in talrijke opdrachten voor wandschilderingen, mozaïeken en vooral glasramen, onder anderemeer in [[1912]] voor het door [[Peter Behrens]] ontworpen Gesellenhaus in [[Neuss (stad)|Neuss]]. Tijdens zijn verblijf in Hagen werktwerkte hij van [[1913]] tot [[1918]] als leraar de aan ''Kunstgewerbeschule'' in [[Essen (Noord-Rijnland-Westfalen)|Essen]]. In deze tijd reistreisde hij veel naar [[Italië]], [[Denemarken]] en [[Frankrijk]].
Na een kort verblijf in [[Überlingen]] in [[1919]] en [[1920]]-20 vertrektvertrok hij naar [[München]], waar hij aan de ''Kunstgewerbeschule'' glasschilderkunst en monumentale [[kunst]] doceertdoceerdet, dan tot [[1926]] aan de ''Staatlichen Kunstakademie'' in [[Düsseldorf]], en van [[1926]] tot zijn dood aan de [[Kölner Werkschulen]].
==Invloeden op zijn werk==
*Johan Thorn Prikker is in zijn Nederlandse tijd vooral beïnvloed door [[JapanseJapan]]se [[houtsnijwerk|houtsnijkunst]], hetde [[Prerafaëlieten|prerafaëlismererafaëlieten]], het [[expressionisme]] en het ([[Frankrijk|Franse]]) [[neo-impressionisme]], maar legthij legde zich nooit ergens helemaal op vast. Na een paar eerste [[pointillisme|pointillistische]] probeersels is hij snel naar de lineaire stijl van de [[Jugendstil]] overgegaan.
*Hij was diep religieus en een overtuigd [[Christen]], sterk door de religieuze ideeën van de [[Les Nabis|Nabis]] beïnvloed. Met zijn werken geldt hij als vernieuwer van de [[religieuze]] [[kunst]] met expressionistische invloeden.
*Blijvende invloed heeft hij gehad op de ontwikkeling en vernieuwing van de
glasschilderkunst in Duitsland. Hij is de eerste, die de loodstaven in de vormgeving van de glasramen betrekt.
| 