Koeltechniek: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Spellingscontrole |
Wikificatie |
||
Regel 1:
[[Afbeelding:Refrigeration.png|thumb|Koeling door gas compressie]]
'''Koeltechniek''' is een verzameling van technische oplossingen om ruimtes, voorwerpen en stoffen af te koelen en koel te houden, door er warmte aan te onttrekken en deze op een andere plaats weer af te geven.
== Overzicht ==
In grote lijnen kan koeling op twee verschillende manieren plaatsvinden:
* door gebruik te maken van stoffen die al een lagere temperatuur hebben, bijvoorbeeld door water te gebruiken voor het koelen van de [[dynamo|generator]] van een [[energiecentrale]], of door lucht te gebruiken voor het koelen van de motor in een [[motorfiets]].
* door gebruik te maken van een [[warmtepomp]] zoals in een [[koelkast]].
Als het gaat over het afkoelen tot extreem lage temperaturen spreken we over [[cryogeen|cryogene techniek]]. In Nederland heeft een aantal bijzonder vooraanstaande wetenschappers werk verricht aan deze techniek, in het bijzonder [[Heike Kamerlingh Onnes]].
* [[Air cycle machine]]▼
=== Warmtepomp of koelmachine===▼
▲==[[Absorptiekoeling]]==
Thermodynamische
▲Is een koelproces dat op basis van warmte werkt ([[absorptiekoeling]]). Vaak werken dergelijke toestellen op basis van een gas-, spiritus- of petroleumbrandertje, maar het kan ook door middel van een elektrische weerstand. Ze worden vaak teruggevonden daar waar er geen elektriciteit beschikbaar is, bijvoorbeeld in caravans of in ruimtes die stil moet blijven (slaapkamer, bureau,...) De absorptietechniek is nl. geruisloos.
Het "hart" van een koelkast is een [[warmtepomp]]: de koelende werking berust op de [[verdamping]] van een [[vloeistof]], in de verdamper door het vernevelen van de vloeistof waarbij [[verdampingswarmte]] aan de omgeving wordt onttrokken. De damp wordt in een compressor weer samengeperst en daarna vloeibaar gemaakt onder het vrijkomen van warmte die via een warmtewisselaar of buizenstelsel in de vorm van een rooster (de [[condensor (damp)|condensor]]) aan de omgeving wordt afgegeven.
▲== Warmtepomp of koelmachine==
▲Thermodynamische '''warmtepompen en koeltechniek cycli''' zijn de wiskundige modellen voor [[warmtepomp]] en [[koelkasten]]. Het verschil tussen de twee is dat een warmtepomp gemaakt is om iets op te warmen of warm te houden terwijl een koelmachine gemaakt is om iets af te koelen. In essentie is een koelmachine ook een warmtepomp.
Aanvankelijk werd als [[koudemiddel]] [[ammoniak]], [[zwaveldioxide]] of [[methylchloride]] gebruikt, later veelal
▲[[Afbeelding:Circuit warmtepomp.svg|thumb|circuit warmtepomp]]
▲Het "hart" van een koelkast is een [[warmtepomp]]: de koelende werking berust op de [[verdamping]] van een [[vloeistof]], in de verdamper door het vernevelen van de vloeistof waarbij [[verdampingswarmte]] aan de omgeving wordt onttrokken. De damp wordt in een compressor weer samengeperst en daarna vloeibaar gemaakt onder het vrijkomen van warmte die via een warmtewisselaar of buizenstelsel in de vorm van een rooster (de [[condensor (damp)|condensor]]) aan de omgeving wordt afgegeven. Aanvankelijk werd als [[koudemiddel]] [[ammoniak]], [[zwaveldioxide]] of [[methylchloride]] gebruikt, later veelal [[Afbeelding:Refrigeration.png|frame|right|Figure 1: Koeling door gas compressie]]
[[chloorfluorkoolstofverbinding]]en (CFK's) zoals [[Freon]] R-12, R-22, R502. Toen men zich bewust werd van de schadelijke werking hiervan op de [[ozonlaag]] zijn deze verboden geworden. Er is gezocht naar alternatieven. Tegenwoordig wordt daarom gebruik gemaakt van andere moderne koudemiddelen, HFK's [[waterstoffluorkoolstofverbinding]]en zoals [[Suva R-134a]] en alkanen zoals [[propaan]]. De nu nog alom gebruikte term "freon" voor koudemiddelen is sinds de invoering van de HFK's niet meer correct.
▲[[Afbeelding:RefrigerationTS.png|frame|right|Figuur 2: Temperatuur-entropiediagram]]
=== Andere vormen ===
Andere manieren om te koelen zijn:
* [[Stirlingkoelers]] : Met stirlingkoelers zijn heel efficiënte koelkasten te construeren. Deze hebben echter nog geen ingang op grote schaal gevonden.
▲* [[Air cycle machine]] : worden gebruikt in vliegtuigen.
==Externe link==▼
* [http://home.howstuffworks.com/refrigerator.htm
▲Verder zijn er thermo-akoestische koelmethoden. [[Thermoacoustic refrigeration]] welke gebruik maakt van geluidsgolven in een samengedrukt gas om een warmtetransport en dus warmteuitwisseling mogelijk te maken.
{{commonscat|Cooling}}
▲Of [[thermo-elektrisch koelen]]. In het laboratorium en voor moderne koelboxen wordt tegenwoordig veel gebruik gemaakt van het [[Peltier-element]], [[Peltier-effect]] of solid state cooling).
▲Is een koeltechniek die gebruik maakt van [[laser (licht)|lasers]] om in een [[Gas (natuurkunde)|gas]] ultralage temperaturen te bereiken. Het waren de ontwikkelingen in de [[1980-1989|jaren tachtig]] op dit gebied die ten grondslag lagen aan de creatie van de eerste [[Bose-Einsteincondensatie|Bose-Einsteincondensaten]] in 1995. De eenvoudigste vorm van laserkoeling is de zogenaamde ''optische molasse''
▲Gebruikt voor puntkoeling, wanneer perslucht beschikbaar is.
▲==Externe link==
▲*[http://home.howstuffworks.com/refrigerator.htm How Stuff Works:] Uitleg over koelkasten
[[Categorie:Koeling| ]]
| |||