Up- en downregulatie: verschil tussen versies

Met '''up- en downregulatie''' wordt in de [[biologie]] doorgaans gedoeld op de regulatie van de activiteit van bepaalde op [[cel (biologie)|cellen]] gelegen [[receptor (biochemie)|receptoren]] door [[hormoon|hormonen]]. Met downregulatie bedoelt men vermindering van de receptorenactiviteit (of -gevoeligheid), met upregulatie de vergroting van deze receptorenactiviteit. Ook wordt met het begrippenpaar wel geduid op het stimuleren dan wel afremmen van [[Gengen-expressie]].

Een voorbeeld van downregulatie is de vermindering van de hoeveelheid receptoren als gevolg van een hoge concentratie van het hormoon [[insuline]]. De insuline hecht zich op het oppervlak van de cel, waarna het wordt aangevallen door intracellulaire [[lysosoom|lysosomale]] [[enzym]]en. Het hormoon wordt uiteindelijk afgebroken waardoor het aantal plekken waar binding aan het oppervlak van de cel kan plaatshebben, toeneemt. Bij hoge [[Bloedplasma|plasma]]concentraties vermindert het aantal oppervlaktereceptoren voor insuline geleidelijk door het verhoogde tempo waarin afbraak plaatsvindt. De snelheid waarmee in de cel door het [[endoplasmatisch reticulum]] nieuwe receptoren worden aangemaakt, houdt geen gelijke tred met de vernietiging ervan. Dit verlies aan insuline-receptoren zorgt ervoor dat de cel minder gevoelig wordt voor hoge insuline-ocncentratiesinsulineconcentraties. Dit is een voorbeeld van [[tegenkoppeling]] op zeer lokaal niveau.

Een voorbeeld van upregulatie is de toename van de hoeveelheid [[cytochroom P450]] in levercellen die optreedt indien giftige moleculen zoals [[dioxine]] worden aangetroffen. Door deze toename worden de dioxine-moleculendioxinemoleculen afgebroken.