Alfons X van Castilië: verschil tussen versies

'''Alfons X''' ([[Burgos (Spanje)|Burgos]], [[23 november]] [[1221]] – [[Sevilla (stad)|Sevilla]], [[4 april]] [[1284]]), bijgenaamd ''de Wijze'' ([[Spaans]]: ''Alfonso el Sabio''), was [[Lijst van heersers van Castilië en León|koning van Castilië en León]] van [[1252]] tot aan zijn dood.

 

Zijn ouders waren [[Ferdinand III van Castilië|Ferdinand de Heilige]] en [[Beatrix van Hohenstaufen]]. De eerste jaren van zijn regering werden hoofdzakelijk beheerst door de strijd tegen de [[Moren]]. Deze militaire verwikkelingen beletten hem niet zijn kandidatuur te stellen (zij het tevergeefs), voor de opvolging van [[Willem II van Holland]] († [[28 januari]] [[1256]]) als Rooms-koning. Hij werd in feite alleen verkozen (18 maart 1256) en erkend door de Italiaanse stad [[Pisa (Italië)|Pisa]]. Sindsdien bleef hij zich '''''Romanorum rex et imperator electus''''' noemen, maar dat was een titel zonder inhoud. Ook de [[paus]] weigerde zijn verkiezing te bekrachtigen.

 

In zijn binnenlandse politiek kende Alfons X niet meer succes. Hij kon niet veel meer dan lijdzaam toezien hoe de Castiliaanse edelen talrijke inbreuken op zijn machtspositie pleegden. Zijn strijd tegen de moslims was zo nadelig voor de economie van zijn land dat het gemunte geld waardeloos werd en nog enkel diende om er schroot van te maken. Niettemin slaagde Alfons erin [[Cartagena (Murcia)|Cartagena]] en [[Cádiz (stad)|Cádiz]] in [[1260]] op de Moren te veroveren. Zijn regering eindigde in de grootste verwarring. Omdat zijn oudste zoon [[Ferdinand de la Cerda (1255-1275)|Ferdinand]] reeds overleden was, betwistten diens zoon Alfons en de jongere zoon van de koning, [[Sancho IV van Castilië|Sancho]], elkaar de opvolging. Sancho zou het uiteindelijk halen, met de steun van de adel.

 

In het culturele leven van zijn tijd nam Alfons de Wijze echter een bijzonder uitmuntende plaats in. Hij liet zich omringen door een keurgroep van Spaanse, joodse en Arabische geleerden die uiteenlopende takken van de wetenschap vertegenwoordigden. Aan zijn hof werden talrijke wetenschappelijke werken, oorspronkelijk in het [[Arabisch]] of [[Hebreeuws]] geschreven, in het [[Latijn]] of in het [[Spaans]] vertaald. Op die manier diende Castilië als schakel tussen de oosterse wetenschap en de Europese cultuur. Voor de ontwikkeling van de [[Spaans]]e taal speelde Alfons de Wijze een belangrijke rol: in de officiële documenten liet hij het Latijn vervangen door het Castiliaans, waardoor deze taal voor het eerst een officiële status kreeg. Niet alleen nam de koning de initiatieven en had hij de leiding van dit grootse culturele werk in handen, hij corrigeerde ook persoonlijk de geleerden en vertalers die voor hem werkten.

 

Alfons de Wijze was zelf ook een verdienstelijk dichter. Opmerkelijk zijn vooral zijn 420 lyrische ''[[Cantigas de Santa Maria]]'', die hij schreef in het [[Galicisch]], de taal waarin in zijn tijd de [[lyriek]] geschreven werd. Deze ''Cantigas'', bedoeld om gezongen te worden onder instrumentale begeleiding, zijn bewaard gebleven in drie [[handschrift (document)|codices]] (twee in het [[Escorial]] en een in [[Florence (stad)|Florence]]), die naast de muzieknotatie ook schitterende [[miniatuur (handschrift)|miniaturen]] bevatten.

 

Alfons was in 1246 gehuwd met [[Violante van Aragón]] (1236-1301), een dochter van koning [[Jacobus I van Aragón]] en [[Jolanda van Hongarije]]. Toen de jonge Violante de eerste jaren van hun huwelijk geen kinderen kon krijgen, was Alfons van plan het huwelijk nietig te laten verklaren. Nadien kregen zij echter nog 12 kinderen:

*Ferdinand

[[pt:Afonso X de Leão e Castela]]

[[ro:Alfonso al X-lea al Castiliei]]

[[sk:Alfonz X. (Kastília)]]

[[sl:Alfonz X. Kastiljski]]