Magnetar: verschil tussen versies

Een '''magnetar''' is een [[neutronenster]] met een extreem sterk [[magnetisch veld]]. Het verval van dat veld gaat gepaard met het uitzenden van grote hoeveelheden [[energie|hoog-energetische]] [[elektromagnetische straling]], vooral [[Röntgenstraling|röntgen]]- en [[gammastraling]].

 

Wanneer een [[ster (hemellichaam)|ster]] met een [[supernova]] implodeert tot een neutronenster, wordt zijn magnetische veld veel sterker. [[Robert Duncan]] en [[Christopher Thompson]], de auteurs van de magnetar-theorie, berekenden in [[1992]] dat het magnetische veld van een neutronenster, normaal al een enorme 10⁸ [[tesla (eenheid)|tesla]], onder bepaalde omstandigheden nog groter kon worden, tot meer dan 10¹¹ tesla. Zo'n sterk magnetische neutronenster noemt men een magnetar. Een neutronenster is een van de zwaarste sterren in het heelal; alleen een [[zwart gat]] heeft een grotere massa. Neutronensterren kun je herkennen aan hun sterke magnetische veld, gammastraling en door hun radiopulsen. Een neutronenster roteert soms wel tot tientallen malen per seconden om hun as en stuurt radiostraling uit. Het lijkt dus op een vuurtoren.

 

Men schat dat ongeveer een op de tien supernova's een magnetar oplevert, in plaats van een meer gangbare neutronenster of [[pulsar]]. Dit gebeurt wanneer een ster vóór de supernova al een hoge [[rotatie (natuurkunde)|rotatiesnelheid]] en een sterk magnetisch veld heeft. Men denkt dat het magnetische veld van een magnetar ontstaat als gevolg van een [[convectie|convectie-aangedreven]] [[dynamo]] van hete [[atoomkern|kernmaterie]] in het binnenste van de neutronenster, die actief is tijdens ongeveer de eerste tien [[seconde]]n van het leven van de neutronenster. Als de neutronenster aan het begin even snel draait als de [[periode (natuurkunde)|periode]] van de convectie (ongeveer tien milliseconden), kunnen de convectiestromen globaal gaan werken en een significante hoeveelheid van hun [[bewegingsenergie]] omzetten in magnetische veldsterkte. In langzamer roterende neutronensterren vormen de convectiestromen zich alleen in lokale gebieden.

 

Het leven van een magnetar als ''Soft Gamma Repeater'' is kort: de vrijkomende energie van de [[ontploffing]]en (sterbevingen) zorgt ervoor dat de ster langzamer gaat draaien – zodat magnetars veel langzamer draaien dan andere neutronensterren van vergelijkbare leeftijd – en het magnetische veld zwakker wordt, en al na een jaar of 10.000 houden de sterbevingen op. Daarna straalt de ster nog steeds röntgenstraling uit en wordt het een object dat astronomen een [[anomale röntgenpulsar]] noemen. Na nog eens 10.000 jaar valt de ster helemaal stil. De explosies zijn enorm, en sommige zijn rechtstreeks waargenomen, zoals die van [[SGR 1806-20]] op [[27 december]] [[2004]], en men verwacht er meer te kunnen waarnemen naarmate [[Telescoop (optica)|telescopen]] beter worden.

 

In [[december 2004]] waren er vier ''Soft Gamma Repeaters'' en vijf anomale röntgenpulsars bekend, en waren er nog vier kandidaten waarvan men nog niet zeker was. Anno juni 2009 zijn er 15 magnetars bekend. <ref>Bron: [http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2009/6/17/170609_magnetischester.html NOS Site]</ref>

 

Een magnetisch veld boven de tien [[tesla (eenheid)|gigatesla]] is sterk genoeg om een [[bankpas]] te wissen vanaf halverwege de afstand van de [[maan]] tot de [[Aarde (planeet)|Aarde]]. Een kleine [[neodymium]]-gebaseerde [[magnetisme|magneet]] heeft een veld van ongeveer één tesla, de Aarde heeft een [[geomagnetisme|geomagnetisch]] veld van 30 – 60 microtesla, en de meeste gegevensopslagmedia kunnen gewist worden met een veld in de orde van millitesla's.

 

 

{{bron|1=

[[sr:Магнетар]]

[[sv:Magnetar]]

[[th:แมกนีทาร์]]

[[tr:Magnetar]]