Progressieve rock: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
recat |
k robot Erbij: lv:Progresīvais roks; cosmetische veranderingen |
||
Regel 2:
'''Progressieve rock''' (''Progressive rock'', ook wel ''prog'' of ''prog-rock'' genoemd) is een vorm van [[rock]] georiënteerde [[kunstmuziek]] die opkwam in de [[1960-1969|jaren 60]] en haar hoogtepunt bereikte in de [[1970-1979|jaren 70]] en [[1980-1989|80]]. Progressieve rock werd geboren vanuit de wens om geen rekening te willen houden met belemmeringen die gelden voor populaire muziek, zoals eenvoudige teksten, en korte nummers die op de radio worden uitgezonden.
== Geschiedenis ==
=== De voorlopers ===
De stijl kwam op in de jaren 60 nadat in 1966 [[Beach Boys|The Beach Boys]] met het album ''Pet Sounds'' en [[The Beatles]] met ''Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band'' de popmuziek in een nieuwe richting hadden gebracht, waarin meer plaats was voor experiment en vernieuwing. Bands als [[Procol Harum]] en [[Moody Blues]] verwerkten daarna elementen uit de klassieke muziek in hun werk.
=== Klassieke progressieve rock ===
De klassieke progressieve rock zelf ontwikkelt zich vanaf 1969 eerst voornamelijk in Engeland, en bereikt een hoogtepunt in de jaren 70 met als belangrijkste bands [[Genesis (band)|Genesis]], [[Gentle Giant]], [[Jethro Tull (band)|Jethro Tull]], [[King Crimson]], [[Pink Floyd]], [[Van Der Graaf Generator]] en [[Yes (rockband)|Yes]].
Regel 16:
Rond 1980 is de stijl op sterven na dood. Slechts enkele bands blijven doorgaan, anderen wijzigen hun muzikale koers. De bands blijven succesvol voor het trouwe publiek. Op enkele uitzonderingen na (zoals Pink Floyd en Genesis) is het grote mainstream succes van de bands echter voorbij.
=== Neo-Prog ===
Een opleving van de stijl volgt enkele jaren later, met bands als [[Marillion]] en [[IQ (band)|IQ]]. Van een ''progressieve'' stijl is dan geen sprake meer doordat veel bands die tot deze [[Neo-Prog]] behoren sterk teruggrijpen op de muziek van oorspronkelijke bands zoals Genesis, en dus weinig origineel zijn.
Regel 22:
Hoewel in de jaren 80 en 90 veel van de oude bands een comeback maken is prog-rock een wat geforceerd aandoende stijl geworden voor een beperkte groep liefhebbers, die weinig invloed meer uitoefent op de rest van de muziekwereld.
=== Retro-Prog ===
Pas in de jaren 90 kan er weer van een opleving in artistieke zin gesproken worden, door bands als [[Porcupine Tree]], [[The Flower Kings]], [[Spock's Beard]] / [[Neal Morse]] en [[TransAtlantic]]. Medio jaren '90 werd ook [[Progressieve metal]] - Progrock met [[heavy metal|heavymetalinvloeden]] - populairder. Bands als het Nederlandse [[Ayreon]], met zijn symfonische ''spacy'' rock-opera's, het amerikaanse [[Tool]], met hun duistere moeilijke teksten, en het Amerikaanse [[Dream Theater]], met hun bekende virtuositeit, zorgden voor een opleving van het genre.
== Kenmerken prog-rock ==
Er zijn bepaalde aspecten in de progressieve rockmuziek die kenmerkend zijn voor het genre. Niet elke band zal al deze aspecten hebben, en de lijst is ook onvolledig, maar ze komen wel opvallend vaak voor.
Regel 32:
*'''Lange composities''', soms meer dan 20 minuten, met soms ingewikkelde melodieën, ritmes en harmonische ontwikkeling. Vaak worden deze muziekstukken ''epics'' genoemd. Deze stukken zijn niet erg commercieel, omdat liedjes op de radio in de regel tussen de 3 en 5 minuten duren. Een vroeg voorbeeld (misschien wel het eerste in de popmuziek) is ''In Held Twas In I'' van Procol Harum, van 17:30 minuten. Andere beroemde voorbeelden zijn [[Rush (band)|Rush]]'s 20-minuten ''2112'', Genesis' 23-minuten ''Supper's Ready'', Yes' dubbelalbum ''Tales from Topographic Oceans'' wat slechts uit vier nummers bestaat, en Jethro Tull's 44-minuten ''Thick as a Brick'' en 45-minuten ''[[A Passion Play]]'', beide een compleet album (LP lengte was ongeveer 45 minuten) bestaande uit een enkel nummer.
*Gerelateerd aan de lange composities zijn de zgn. '''suites''' - stukken die zijn opgebouwd uit kortere delen, vaak met elk hun eigen titel. De hechtheid in de muzikale relaties tussen deze delen is zeer verscheiden. Soms bestaan er nauwelijks muzikale relaties tussen de delen, en werden de delen samengesteld voor het vertellen van een verhaal of voor atmosfeerverandering. In andere gevallen volgt de componist een klassieke toenadering, met hoge eisen aan interne relaties. Deze delen worden soms hoe dan ook als aparte nummers gebruikt in liveoptredens. Yes' ''Close to the Edge'' is opgebouwd uit vier stukken, Rush's ''Hemispheres'' uit zeven, [[Caravan (band)|
*'''De teksten zijn ingewikkeld en soms ondoorgrondelijk''' voor de luisteraar, met vaak onderwerpen als sciencefiction, fantasie, geschiedenis, religie, oorlog en chaos. Zelden zul je nummers tegenkomen, zoals wel in de popmuziek, over liefde en seks, en nog veel minder over onbetwistbare dagelijkse dingen als dansen en auto's.
Regel 47:
*Een '''extreme variabiliteit van geluidsterkte''', van fluisterstil tot zeer luide passages binnen een nummer. Karakteristiek is dat daardoor de aandacht op de muziek wordt gevestigd.
*'''Invloeden vanuit de klassieke muziek'''. Bijvoorbeeld Emerson, Lake & Palmer hebben arrangementen van [[Aaron Copland|Copland]], [[Bartók]] en [[Moussorgsky]] gespeeld. Hun album ''Pictures at an Exhibition'' was een eigen bewerking van Moussorgskys ''[[De schilderijententoonstelling]]''. Jethro Tull heeft ''Bourée'', wat gebaseerd is op een stuk van [[Johann Sebastian Bach|Bach]], en ''Pavane'' van [[Gabriel Fauré|Fauré]]. Yes begon lange tijd elk optreden met een stuk uit [[Igor Stravinsky|
*Het '''visuele aspect''' zoals de podiumact, maar ook het artwork is opmerkelijk. De trend is gezet door The Beatles (alhoewel geen prog-rockband) met ''Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band''. Sommige prog-rockbands werden bekend door hun opmerkelijke albumhoezen. Er zijn zelfs designstudios bekend geworden door hun werk voor beroemde artiesten: [[Roger Dean]] voor zijn werk met Yes, en [[Storm Thorgerson]] en zijn studio [[Hipgnosis]] voor hun werk met Pink Floyd. [[H.R. Giger]]'s schilderij voor Emerson, Lake & Palmer's ''Brain Salad Surgery'' is een van de opmerkelijkste en omstreden albumhoezen aller tijden vanwege een penis in de mond van een vrouw, die later weggepoetst moesten worden.
Regel 53:
*'''Gebruik van geluidseffecten'''. Vooral Pink Floyd is hier beroemd om, met bijvoorbeeld ''Speak To Me'' (het openingsnummer van ''Dark Side Of The Moon''). Maar ook een band als Jethro Tull maakte hier gebruik van, zoals de oorlogsgeluiden op de achtergrond in het nummer ''War Child''.
== Herkomst progressieve rockbands ==
''Progressieve rock is vooral een Europese aangelegenheid, in Amerika is prog-rock meer vermengd met [[hardrock]].''
Regel 70:
*In de [[Verenigde Staten]] en [[Canada]] komen prog-rockbands weinig voor, een uitzondering is het Amerikaanse [[Happy The Man]]. Prog-rock vermengd met hardrock-invloeden zijn [[Rush (band)|Rush]], [[Saga (Canada)|Saga]], [[Kansas (band)|Kansas]], [[The Tubes]], [[Crack the Sky]] en [[Styx (band)|Styx]].
== Subgenres en bijbehorende bands ==
Binnen de ''klassieke'' progressieve rock worden vaak nog de verscheidene subgenres of verwante genres beschouwd, zoals:
Regel 108:
Sommige artiesten gingen in hun carrière meer bij een ander genre aanleunen, of definieerden een nieuw genre. Enkele van de [[krautrock]]groepen zoals [[Tangerine Dream]] en [[Kraftwerk]] gaven bijvoorbeeld een aanzet tot [[elektronische muziek]], [[Cluster (band)|Cluster]] kan [[ambient]] genoemd worden. Verschillende artiesten en groepen, zoals [[Gong (band)|Gong]] op het eind van de jaren 70 of [[Bill Bruford]] op zijn solowerk, hadden heel wat muziek met jazz-invloeden, en worden vaak bij de [[jazzrock|jazz-rock]] of [[Jazzrock|fusion]] genoemd.
== Zie ook ==
* '''[[Lijst van progressieve rockbands]]''' bevat een uitgebreidere lijst van artiesten die tot het progressieve rockgenre behoren, het genre beïnvloed hebben of ermee gerelateerd zijn.
== Notities and referenties ==
{{reflist|2}}
{{Navigatie experimentele muziek}}
{{Link FA|de}}▼
{{Link FA|it}}▼
[[Categorie:Progressieve rock| ]]
▲{{Link FA|de}}
▲{{Link FA|it}}
[[be:Прагрэсіўны рок]]
Regel 146 ⟶ 145:
[[ko:프로그레시브 록]]
[[lt:Progresyvusis rokas]]
[[lv:Progresīvais roks]]
[[nn:Progressiv rock]]
[[no:Progressiv rock]]
| |||