Archaïsche periode: verschil tussen versies

De '''Archaïsche periode''' in de Griekse geschiedenis beslaat de periode van [[800 v.Chr.|± 800]] tot [[480 v.Chr.]] Het woord archaïsch is van [[Grieks]]e oorsprong en betekent vrij vertaald 'uit het begin'.

 

In deze tijd werden de eerste grote [[tempel]]s gebouwd en ook de [[Oud-Griekse schilderkunst|schilderkunst]] en monumentale [[Oud-Griekse beeldhouwkunst|beeldhouwkunst]] kwam tot ontwikkeling.

De ontwikkeling van deze kunsten wordt ingedeeld in een [[vroeg-archaïsche stijl|vroeg-archaïsche]], [[oriëntaliserende stijl|oriëntaliserende]] of [[Daedalische stijl]] (ca. 700-610 v.Chr.), een [[streng-archaïsche stijl]] (ca. 610-570 v.Chr.), een [[rijp-archaïsche stijl]] (ca. 570-530 v.Chr.) en een [[laat-archaïsche stijl]] (ca. 530-480 v.Chr.).

 

Het is waarschijnlijk dat er in de Archaïsche periode een [[bevolkingsgroei]] heeft plaatsgevonden. De bevolking zou gestaag zijn doorgegroeid, in voortduring van de [[10e eeuw v.Chr.|10e]] tot [[5e eeuw v.Chr.|5e eeuw]]. Er ontwikkelde zich een groeiende [[elite (maatschappij)|elite]].

 

Ook begonnen de Grieken zich steeds meer de zee op te gaan om in hun [[levensonderhoud]] te voorzien. Zij werden of [[zeerover|piraat]] of [[handelaar]]. Geleidelijk vond er een breed herstel van nederzettingen en van de materiële cultuur plaats. Hutten werden vervangen door huizen en houten tempels door tempels van steen. Er ontwikkelden zich steden waarin een elite zich profileerde. De grafcultuur weerspiegelt deze maatschappelijke ontwikkelingen.

 

Tijdens de Archaïsche periode ontwikkelden zich de meest typische staatsvormen van Hellas: de [[polis (stad)|polis]], de [[tirannie]] en de [[democratie]].

 

In verscheidene stadstaatjes namen [[tirannie|tirannen]] (Grieks: ''τύραννοι'') de macht in handen. Vaak stonden ze aan de kant van het gewone volk tegenover de [[aristocratie]] en bereidden ze een [[democratie|democratische]] regeringsvorm voor. Er groeide een rivaliteit tussen de zeemogendheid Athene, die heerste over Attika en verscheidene Egeïsche eilanden, en de landmogendheid Sparta die zijn macht uitbreidde over de gehele Pelopónnesos.

 

In [[624 v.Chr.]] kondigde [[Draco (wetgever)|Draco]] zijn strenge (''draconische'') wetten af: de macht van de [[adel]] werd beknot, de [[bloedwraak]] beperkt, het recht om te straffen kwam aan de staat. Maar de maatschappelijke noden van kleine boeren en handelaars vroegen om andere wetten.

 

Omstreeks [[560 v.Chr.]] viel de macht in handen van de tiran [[Pisistratus|Peisístratos]], onder wiens zegenrijke bewind welvaart en kunst bloeiden. [[Clisthenes van Athene|Kleisthenès]] ontnam de adel in [[508 v.Chr.]] zijn invloed en voerde een echt democratisch bestuur in. Zijn schervengericht of [[ostracisme]] boodt de gelegenheid ongewenste staatslieden uit Athene te verbannen. De naam is ontleend aan het ''óstrakon'' (''potscherf'') waarop de leden van de volksvergadering de naam krasten van de staatsman die ze een gevaar vonden voor de staat.

 

Van de 8e eeuw tot de 6e eeuw, periode van de tweede Griekse expansie (eerste was ca 1100); de befaamde Griekse kolonisatie .

Oorzaken - Uitlaatklep van de bevolkingsgroei

Slechts enkele zeer grote steden, zoals Athene in de 5e eeuw, Rome in het begin van de jaartelling, werden in meerderheid bewoond door niet-agrarische bewoners (waren afhankelijk van import uit streken met graanoverschotten).

 

*[http://www.fhw.gr/chronos/04/en/ ''Archaic period: society, economy, politics, culture'', FHW.gr (The Foundation of the Hellenic World), 1998-1999.]

*[http://www.infoplease.com/ce6/ent/A0858474.html art. Greek Art: The Archaic Period, in ''The Columbia Electronic Encyclopedia'' (2003⁶).]

[[lb:Archaik]]

[[no:Arkaisk tidsperiode]]

[[pt:Período Arcaico]]

[[ru:Архаическая Греция]]