Lateraliteit: verschil tussen versies

De beide hersenhelften (ook wel hemisferen genoemd) vertonen in anatomisch opzicht een sterke symmetrie. Bovendien zijn zij via meerdere zenuwbundels, waaronder de [[hersenbalk]] of [[corpus callosum]] met elkaar verbonden. De rechter en linker lichaamshelften projecteren daarbij naar de contralaterale (aan tegenovergestelde zijde gelegen) gebieden in de hersenen. Voor de tastprikkels is dit de [[somatosensorische cortex]] en voor het sturen van bewegingen de [[motorische cortex]]. De rechter en linker delen van de [[retina]] projecteren naar de contralaterale delen van de [[visuele cortex]]. Er bestaan echter ook asymmetrieën in de anatomie van de hersenen. Geschwind en Levitsky toonden aan dat het [[planum temporale]], een gebied in het bovenste deel van de temporale kwab bij 65% van de mensen iets groter was in de linker- dan rechterhersenhelft. Bij 24% was er geen verschil, en bij 11% was het gebied rechts groter dan links.

Volgens Corballis is de grote overeenkomst in anatomie tussen linker- en rechter hersenhelftrechterhersenhelft het gevolg van geleidelijke aanpassingen aan een omgeving waarbij snelle oriëntatie op prikkels aan zowel linker- als rechterzijde van het lichaam de overlevingskansen vergrootte. Een ander voordeel van een 'dubbel brein' zou mogelijk liggen in een grotere capaciteit om informatie te verwerken (zoals de longcapaciteit groter is bij twee longen dan bij een long). Daarentegen is asymmetrie van de hersenen weer nuttig voor functies waarbij symmetrie geen direct selectievoordeel biedt. Dit zou vooral gelden voor gedragsfuncties die 'van binnen uit' worden gestuurd, zoals planning van acties en bewegingen, spraak en dergelijke. Mogelijk heeft een eigenschap als rechts/linkshandigheid de basis gelegd voor hemisferische specialisatie van dergelijke intern gestuurde cognitieve functies. In dit verband wordt ook wel gesproken van het 'sneeuwbal' effect. Dit houdt in dat als een elementaire functie in een specifieke hersenhelft wordt uitgevoerd (zoals een beweging van de rechterhand in de linkerhersenhelft) ook meer complexe functies (zoals bijvoorbeeld spraak) zich later in dezelfde hersenhelft 'nestelen'. Zij sluiten dan als het ware aan op de aldaar reeds gevormde neurale verbindingen.

[[Afbeelding:Anatomie visuele systeem.png|200px|thumb|Anatomie van het visuele systeem: rechterveld stimulus (Smiley) projecteert naar linker hersenhelftlinkerhersenhelft, linkerveld stimulus (HUIS) naar rechter hersenhelftrechterhersenhelft. De rode pijlen zijn zenuwbanen van de hersenbalk tussen de beide hemisferen]]Als mensen of dieren een punt midden in het gezichtsveld fixeren, projecteert het rechterdeel van het gezichtsveld (via de linker netvlieshelften) naar de linkerhersenhelft, en het linkerdeel van het veld (via de rechter netvlieshelften) naar de rechterhersenhelft. Dit verschijnsel wordt ook wel aangeduid als [[perceptuele asymmetrie]]. Van dit anatomische gegeven wordt gebruikt gemaakt in de zogeheten [[visuele halfveldtaak]]. Hierin worden stimuli zoals plaatjes van voorwerpen of woordjes afwisselend en voor korte duur (bijvoorbeeld 200 msec) in linker- of rechtergezichtsveld aangeboden. Deze ruimtelijke (links/rechts) scheiding vinden we ook voor tastprikkels, waarbij prikkels van de rechter lichaamshelft het [[Somatosensorische cortex|tastgebied]] in de linker- en die van de linker lichaamshelft het tastgebied in de rechter hersenhelftrechterhersenhelft bereiken. In het auditieve domein is de scheiding minder duidelijk ondat elk oor (en gehoorszintuig) verbindingen heeft met de [[gehoorsgebieden]] van beide hersenhelften (zie hiervoor: [[dichotische luistertaak]])

De Engelse neuroloog [[John Hughlins Jackson]] introduceerde rond 1860 het begrip cerebrale dominantie. Dit hield in dat een hersenhelft qua functie domineert over de andere hersenhelft. Omdat bleek dat taal vaak verbonden is met de linker hersenhelftlinkerhersenhelft, en taal beschouwd werd als de functie die ook het denken bepaalt, raakte het idee in zwang dat de linker hersenhelftlinkerhersenhelft de dominante hersenhelft is voor alle cognitieve functies. Later bleek dat dit niet altijd het geval hoeft te zijn.