Dijkrechten in Groningen: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
'''Dijkrechten''' waren naast [[zijlvest]]en tot de tweede helft van de 19e eeuw in de provincie Groningen verantwoordelijk voor de waterstaatsorganisatie. Het was een plaatselijke organisatie van grondeigenaren en beklemde meiers (zie [[beklemrecht]]). Feitelijk was het een publiekrechtelijk lichaam, omdat het bindende besluiten kon nemen. Dijkrechten hadden de specifieke taak de zeewaterkerende dijken te onderhouden. Ze waren doorgaans veel kleiner van omvang dan een zijlvest. Het begrip dijkrechten heeft betrekking op de organisatie, maar ook op het gebied waarvoor de organisatie verantwoordelijk was. Dijkrecht tenslotte is ook het reglement zelf. De dijkrechten grensden aan de te onderhouden zeedijken en omvatten een of meer kerspelen (kerkelijke gemeenten). De onderhoudsplichtigen werden vermeld in een zogenaamde dijkrol. De oudst bekende dijkrol dateert uit de 15e eeuw. De verplichting tot onderhoud werd dijklast genoemd. De inhoud van de overeenkomsten van dijkrecht, ook wel dijkbrieven genoemd, varieert per gebied. Het oudst bekende is dat van [['t Zandt]] uit 1295.
De meeste dijkrechten kwamen - net als de [[zijlvest]]en - tot stand onder leiding van een [[Kloosterkaart Groningen|klooster]].
Na de grondwetsherziening van 1848 werden de dijkrechten opgeheven en waren de besturen van de waterschappen verantwoordelijk voor de schouw van de zeedijken. Het onderhoud kwam voor rekening van de oevereigenaren.
Regel 10:
De belangrijkste dijkrechten in de provincie Groningen waren (van west naar oost):
*Dijkrecht van Visvliet
*Dijkrecht van de
*Dijkrecht van Oxwerd
*
*Dijkrecht van het [[Aduarderzijlvest]], daarin is opgegaan:
:*[[Aduarder zijlvest|Dijkrecht van
:*Dijkrecht van het Westerstadshamrik
*[[Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen|Dijkrecht van het Oosterstadshamrik]]
*
*Dijkrecht van [[Wetsingerzijlvest]]
*
*
*Dijkrecht van Maarhuizen
*Dijkrecht van Maarslag
Regel 33 ⟶ 34:
*Dijkrecht van Eenrum, Wierhuizen, Pieterburen en Westernieland
*Dijkrecht van de Kadijken van Wierhuizen, Pieterburen en Westernieland
*Dijkrecht van Saaxumhuizen, Den Andel en Raskwerd (Andeler dijkrecht)
*Dijkrecht van de Kadijk van Den Andel
*Dijkrecht van Warffum en Breede
Regel 49 ⟶ 50:
*[[Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen|Dijkrecht van de Vierburen]]
*[[Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen|Dijkrecht van Oosterwijtwerd]]
*[[Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen|
*[[Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen|Dijkrecht van Uitwierde, Biessum en Solwerd]]
*[[Farmsumer zijlvest|Dijkrecht van Farmsum]]
*[[Termunter zijlvest|Dijkrecht van het Klein Oldambt]]
*[[Termunter zijlvest|Dijkrecht van het Groot Oldambt]]
*[[Tienkarspelen zijlvest|Dijkrechten van de dorpen Finsterwolde, Nieuw-Beerta, Beerta, Nieuweschans, Bellingwolde, Blijham en Vriescheloo]]
*Dijkrecht van de [[Ommelander Compagnie]]
{{Bron|bronvermelding=
*J. de Cock, 'De Waterstaat. De middeleeeuwen', in: W.J. Formsma e.a. (red), ''Historie van Groningen. Stad en Land'', Wolters-Noordhoff en Bouma’s Boekhuis, Groningen, 1981, pp. 593-613
*E. van Dijk, 'De Waterstaat. Van 16e eeuw tot 1848', in: W.J. Formsma e.a. (red), ''Historie van Groningen. Stad en Land'', Wolters-Noordhoff en Bouma’s Boekhuis, Groningen, 1981, pp. 613-635
*C.C. Geertsema, ''De zijlvestenijen in de Groninger Ommelanden'', Groningen 1879
*P. Gerbenzon, '' Enige middeleeuwse dijk- en zijlrechten'', Zutphen 1980
*L.Hacquebord & A.L. Hempenius, ''Groninger dijken op deltahoogte'', Wolters Noordhoff en Egbert Forsten, Groningen, 1990
*A.L. Hempenius & C. Tromp, ''Inventaris van archieven van zijlvesten en dijkrechten'', Groningen 1994
*O.S. Knottnerus, ''Wie niet dijken wil'', Waanders, Zwolle 2006 (Ach lieve tijd: 2500 jaar Ommelanden, dl. 16)
*J. Kooper, ''Het waterstaatsverleden van de provincie Groningen'', Wolters, Groningen 1939
*J. Nap, 'Ommelander zijl- en dijkrechten uit de 15e en 16e eeuw', in: ''Verslagen en Mededeelingen der Vereeniging tot Uitgave der Bronnen van het Oude Vaderlandsche Recht'' 4/2 (1899), pp. 125-202
* R.F.J. Paping, [http://www.inghist.nl/pdf/Broncommentaren/voorlopig/Broncommentaren_4-277_309.pdf 'De zijlschotregisters, dijkrollen en registers van schouwbare objecten in Groningen tot circa 1800']] (PDF), in: G. Van Synghel (red.), ''Broncommentaren, dl. 4: Bronnen betreffende de registratie van onroerend goed in de Middeleeuwen en Ancien Regime'', Den Haag 2001, pp. 277-309
*M. Schroor, ''Wotter. Waterstaat en waterschappen in de provincie Groningen, 1850-1995'', Groningen 1995
*B.W. Siemens, ''Dijkrechten en zijlvesten'', H.D. Tjeenk Willink, Groningen, 1974
*J. van der Veen, 'De Waterstaat. Van 1840 tot 1940', in: W.J. Formsma e.a. (red), ''Historie van Groningen. Stad en Land'', Wolters-Noordhoff en Bouma’s Boekhuis, Groningen, 1981, pp. 635-657
}}}}
[[Categorie:Geschiedenis van Groningen]]
| |||