Bal van de Hertogin van Richmond

Het bal van de Hertogin van Richmond was een mondaine danspartij in Brussel op 15 juni 1815, op de vooravond van de slag bij Quatre-Bras en drie dagen voor de slag bij Waterloo. Gastvrouw was Lady Charlotte Gordon, de Hertogin van Richmond. Haar echtgenoot Charles Lennox, de vierde Hertog van Richmond was de bevelhebber van een reserve-eenheid in Brussel: de eenheid had als doel Brussel te beschermen bij een inval van Napoleon Bonaparte.^[1]

Het bal bewerken

Before Waterloo van Henry Nelson O'Neil, 1868

Zo feestelijk als het bal begon, zo dramatisch eindigde het. De echtgenote van de hertog van Richmond, die de reservetroepen in Brussel leidde, wilde een groot feest geven voor de top van Wellingtons leger. Wellington (1769-1852) was na Napoleons ontsnapping opperbevelhebber van de Britse en Nederlandse strijdkrachten geworden. Hij garandeerde de hertogin: U kunt uw bal in alle veiligheid geven, zonder bang te hoeven zijn voor onderbrekingen.^[2]

Het bal nam een onvoorziene wending: kort voor het bal vernam Wellington dat Napoleon de grens was overgestoken. Hij verwachtte een Franse schijnaanval uit het oosten en de effectieve aanval via het westen. Zo zou Napoleon de geallieerden van de zee scheiden, en de aanvoerlijnen doorbreken. Rond middernacht arriveerde een Veld-Adjudant van de prins van Oranje, die ook op het bal was, met de mededeling dat Napoleon bij Charleroi, de Samber was overgestoken en dus aanviel vanuit het Oosten met de bedoeling de Pruisen van hun bondgenoten te scheiden. Wellingtons garantie aan de hertogin om het bal niet te onderbreken, kwam op de helling.

De balzaal bewerken

De hertogin koos een koetshuis aan de Brusselse Blekerijstraat voor haar bal. Draperieën, versierde pilaren, rode, zwarte en gouden slingers en een nieuw bloemenbehang toverden de ruimte om tot een balzaal. Een groep Gordon Highlanders zou er optreden met hun zwaarddansen^[3]

Plattegrond van het koetshuis

Naar Lady Georgiana, een dochter van de Hertogin:

Mijn moeders nu beroemde bal vond plaats in een grote zaal op de benedenverdieping links van de ingang, verbonden met de rest van het huis door een wachtkamer. Het was gebruikt door de koetsenmaker, om koetsen op te slaan. Maar het was behangen voor we daar kwamen; en ik herinner me het behangpapier, een kruispatroon met rozen… Bij het diner zat ik naast de Hertog van Wellington, toen hij me een miniatuur van zichzelf gaf, geschilderd door een Belgisch artiest

— Georgiana, douairière Lady De Ros.^[4]

Ten tijde van het bal was er geen exacte locatie van de balzaal beschreven. In een brief aan The Times, gepubliceerd op 25 augustus 1888, verklaarde Sir William Fraser dat hij de locatie van de balzaal had ontdekt. Het was geen deel van het hoofdeigendom, dat de Hertog van Richmond in de Asstraat huurde, maar een koetshuis achter het eigendom met een adres in de Blekerijstraat. De zaal had een oppervlakte van 36 bij 17 meter en was ongeveer 4 meter hoog.^[5]^[6]^[7]

Onderzoek door de jurist P. Duvivier, gepubliceerd door Theo Fleischman en Winand Aerts in hun boek Brussel tijdens de slag van Waterloo^[8] stelt een alternatief voor. Volgens zijn theorie was de balzaal reeds gesloopt ten tijde van het onderzoek van Fraser. De zaal waarvan hij aannam dat het de balzaal was, was ten tijde van het bal nog niet gebouwd.^[9]

Gastenlijst bewerken

Deze personen kregen een uitnodiging tot het bal^[10]^[11]

Prins van Oranje (gewond bij Waterloo)
Prins Frederik Van Oranje
Hertog van Brunswijk (Gedood door een kogel bij Quatre-Bras)
Prins van Nassau
Hertog van Arenberg
Prins August Maria Raymond van Arenberg
Pierre van Arenberg
Emmanuel van der Linden d'Hooghvorst, burgemeester van Brussel
Hertog en Hertogin van Beaufort en hun dochter
Hertog en Hertogin van Ursel
Markies en Markies van Assche
Graaf en gravin van Oultremont
Gravin Douairiere van Oultremont en hun dochters
Graaf en gravin Liedekerke Beaufort
Graaf en Gravin Auguste De Liedekerke en hun dochters
Graaf en Gravin Latour Lupin
Graaf en Gravin Mercy d'Argenteau
Graaf en Gravin de Grasiac
Gravin van Luiny
Gravin van Ruilly
Baron en Barones van Hooghvoorst, hun dochter en zoon C. d'Hooghvoorst
Meneer en Mevrouw Vander Capellen
Baron van Herelt
Baron van Tuybe
Baron Brockhausen
Generaal Baron Vincent (gewond bij Waterloo)
Generaal Pozzo de Borgo
Generaal Miguel de Álava (Spaanse Ambassadeur van den Haag — Het hof van de koning Willem I der Nederlanden
Graaf van Belgade
Graaf van Rochefoucauld
Generaal van Oudenaarde
Kolonel Knife (?), A.D.C.
Kolonel Ducayler
Majoor Ronnchenberg, A.D.C.
kolonel Tripp, A.D.C.
kaptain van Lubeck, A.D.C. van de Hertog van Brunswick
Graaf en Gravin Conyngham en Lady Elizabeth Conyngham
Burggraaf Mount-Charles en Hon. Mr. Conyngham (later vermeld als 2de Markies Conyngham)
Gravin Mount-Norris en Lady Julianna Annesley
Dowager Gravin van Waldegrave
Duke of Wellington
Heer en Dame FitzRoy Somerset (beiden waren niet aanwezig; Lord Fitzroy verloor zijn arm bij Waterloo)
Heer en Dame John Somerset
Mr. and Lady Frances Webster
Mr. and Lady Caroline Capel en hun dochter
Mr. and Lady George Seymour en hun dochter
Mr. and Lady Charlotte Greville
Burggravin Hawarden
Heer Henry en Mevr. Susan Clinton (Hij was Lt.-Gen., G.C.B. en leidde de 2de Divisie)
Mevrouw Alvanley en dochters Katherine en Fanny Arden
Lord James, Lady Craufurd, en hun dochter
Lord George Berkeley, K.C.B. Hertog van Wellington's liaison officier bij de Prins van Oranje's hoofdkwartier, en Lady Berkeley
Lord en Dame Sutton. Dame Sutton was de weduwe van Heer Thomas Sutton, 1ste Baronet
Lord Sidney en Lady Smith, en Juffrouw Rumbolds
Lord William en Lady Johnstone
Lord William Howe De Lancey en Lady Delancey (uitgenodigd maar geweigerd).
De eerbare Mevrouw Pole (Vrouw van William Wellesley-Pole, Wellington's oudere broer, later Dame Maryborough)
Mr. en Mevr. Lance, hun dochter en zoon, Mr. Lance, Jr.
Mr. Ord en zijn dochters
Mr. en Mevr. Greathed
Mr. en Mevr. Lloyd
De eerbare Charles Stuart, G.C.B. (Minister in Brussel) en Mr. Stuart
Graaf van Uxbridge (commandeerde de Cavalerie; verloor zijn been bij Waterloo)
Graaf van Portarlington
Graaf van March, A.D.C. tot de Prins van Oranje
Generaal Lord Edward Somerset (commandeerde de household Brigade van cavalerie, gewond bij Waterloo)
Lord Charles FitzRoy
Lord Robert Manners
Luitenant-General Heer Hill (Commandeerde het 2de korps)
Lord Rendlesham
Lord Hay, A.D.C. (Gedood bij Quatre Bras)
Lord Saltoun
Lord Apsley (later vermeld als Graaf Bathurst)
De eerbare Kolonel Stanhope (Wachters)
De eerbare Kolonel Abercromby (Wachters; gewond)
De eerbare Kolonel Ponsonby (later vermeld als Heer Frederick Ponsonby, K.C.B.; ernstig gewond)
De eerbare Kolonel Acheson (wachters)
De eerbare Kolonel Stewart
De eerbare Mr. O. Bridgeman, A.D.C. tot Heer Hill
De eerbare Mr. Percival
De eerbare Mr. Stopford
De eerbare Mr. John Gordon.[8]
De eerbare Mr. Edgecombe
De eerbare Mr. Seymour Bathurst, A.D.C. tot Gen. Maitland
De eerbare Mr. Forbes
De eerbare Mr. Hastings Forbes
De eerbare Majoor Dawson
De eerbare Mr. Dawson, 18de Lichte dragonders
Majoor-Generaal Heer Hussey Vivian (commandeerde de 6e Cavalerie Brigade)
Horace Seymour, A.D.C. (later vermeld als Heer Horace Seymour, K.C.B.)
Kolonel Hervey, A.D.C. (later vermeld als Heer Felton Hervey-Bathurst, 1ste Baronet)
Kolonel Fremantle, A.D.C.
Lord George Lennox, A.D.C.
Lord Arthur Hill, A.D.C. (later vermeld als Generaal Heer Sandys)
Majoor Percy, A.D.C. (zoon van de eerst Graaf van Beverley, bracht mee naar huis 3: Eagles)
Hon. George Cathcart, A.D.C. (later vermeld als Heer George Cathcart, gedood bij de Slag bij Inkerman, 1854)
Lord Alexander Gordon, A.D.C. (stierf aan zijn verwondingen bij Waterloo)
Lord Colin Campbell, K.C.B., A.D.C.
Lord John Byng, G.C.B. (Graaf van Strafford, commandeerde de tweede brigade van de wachters)
luitenant-Generaal Heer John Elley, K.C.B. (assistent Adjunct-Generaal van de cavalerie, gewond)
Lord George Scovell, K.C.B.
Lord George Wood, Kolonel, Koningklijke Artillerie
Lord Henry Bradford
Lord Robert Hill, (broer van Lord Hill)
Lord Noel Hill, K.C.B. (broer van Lord Hill)
Lord William Ponsonby, K.C.B. (Broer van Lord Ponsonby; gedood bij Waterloo)
Lluitenant-Kolonel Heer Andrew Barnard (commandeerde het 1ste Battalion van het 95 voetregiment (Geweren), later vermeld als Gouverneur van het Chelsea hospitaal)
Majoor-General Heer Denis Pack, G.C.B. (commandeerde de 9de Brigade)
Majoor-General Heer James Kempt, G.C.B (commandeerde de 8ste Brigade)
Lord Pulteney Malcolm RN
Luitenant-Generaal Sir Thomas Picton, (commandeerde de 5de Divisie, gedood bij Waterloo)
Majoor-Generaal Heer Edward Barnes, Adjunct-Generaal (Gewond bij Waterloo)
James Gambier, 1ste Baron Gambier, Lord James Gambier
De eerbare Generaal Dundas
Luitenant-Generaal Cooke (Commandeerde de 1ste Divisie)
Majoor-Generaal Maitland (later vermeld als Heer Peregrine Maitland, G.C.B.; commandeerde de 1ste Brigade van Wachters)
Majoor-Generaal Adam (Niet aanwezig; commandeerde de 3rde Infanterie Brigade. Later vermeld als Heer Frederick Adam, K.C.B.)
Kolonel Washington
Kolonel Woodford (later vermeld als F.M. Heer Alexander Woodford, G.C.B. Gouverneur van hetChelsea Hospital)
Kolonel Rowan, 52nd Regiment te voet (Achteraf Heer Charles Rowan, Hoofd Commissaris van de Politie)
Kolonel Wyndham (later vermeld als Generaal Heer Henry Wyndham)
Kolonel Cumming, 18de Light Dragoons
Kolonel Bowater (later vermeld als Generaal Heer Edward Bowater)
Kolonel Torrens (later vermeld als Adjt.-Gen. in India)
Kolonel Fuller
Kolonel Robert Henry Dick, 42ste Regiment te voet (gedood bij de Sobraon, 1846)
Kolonel Cameron, 92ste Regiment te voet (Gedood bij Quatre Bras)
Kolonel Barclay, A.D.C. tot de Hertog van of York
Kolonel Hill(?) (kol. Clement Hill, broer van Lord Hill)
Majoor Gunthorpe, A.D.C. tot Gen. Maitland
Majoor Churchill, A.D.C. tot Heer Hill en Q.M.G. (Gedood in India)
Majoor Hamilton, A.D.C. tot Gen. Sir E. Barnes
Majoor Thomas Noel Harris, Brigade Majoor tot Heer Hussey Vivian (Verloor een arm bij Waterloo)
Majoor Hunter Blair (Gewond)
Kapitein Mackworth, A.D.C. tot Heer Hill
Kapitein Keane, A.D.C. tot Heer Hussey Vivian
Kapitain FitzRoy
Kapitein Widman, 7de Hussars, A.D.C. tot Heer Uxbridge
Kapitein Fraser, 7de Huzaren (later vermeld als Heer James Frasier, Bt)
Kapitein Verner, 7de Huzaren
Kapitein Elphinstone, 7de Huzaren (gevangengenomen, 17 Juni)
Kapitein Webster
Kapitein Somerset, A.D.C. to Gen. Heer Edward Somerset
Kapitein Yorke, A.D.C. tot Gen. Adam (later vermeld als Heer Charles Yorke, niet aanwezig)
Kapitein Gore, A.D.C. tot Heer James Kempt
Kapitein Pakenham, R.A.
Kapitein Dumaresq, A.D.C. tot Gen. Heer John Byng (Gewond in de borst door een musketbal, was een bericht aan het leveren voor Wellington. d. 1836)[10]
Kapitein Dawkins, A.D.C.
Kapitein Disbrowe, A.D.C. tot Gen. Heer G. Cook.
Kapitein Bowles, Coldstream Wachters (later vermeld als Gen. Heer George Bowles, Luitenant van de Tower)
Kapitein Hesketh, Grenadier Wachters
Kapitein Gurwood (later vermeld als Kol. Gurwood)
Kapitein Allix, Grenadier Wachters
Mr. Russell, A.D.C.
Mr. Brooke, 12de Dragonder Wachters
Mr. Huntley, 12de Dragonder Wachters
Mr. Lionel Hervey (In Diplomatiek)
Mr. Leigh
Mr. Shakespear, 18de Lichte Dragonders
Mr. O’Grady, 7de Huzaren (later vermeld als Lord Guillamore)
Mr. Smith, 95th, Brigadier-Major to Sir Denis Packe; gedood bij Waterloo
Mr. Fludyer, Schotse Fuselier Wachters
Mr. Montagus (John en Henry, Heer Rokeby, G.C.B.)
Mr. A. Greville
Mr. Baird
Mr. Robinson, 32ste Regiment te voet
Mr. James
Mr. Chad
Mr. Dawkins
Dr. Hyde
Mr. Hume
Dominee. Mr. Brixall (Rev. Samuel Briscall)

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (en) Ellen Castelow, The Duchesz of Richmonds Ball. Historic UK. Geraadpleegd op 21 augustus 2016.
↑ Roberts, A.(2015).NL|taal=en|Titel= De slag bij Waterloo. (1ste druk), appendix 1.Utrecht:omnibook.
↑ https://www.absolutefacts.nl/geschiedenis/data/slag-bij-quatre-bras.htm. Gearchiveerd op 27 maart 2023.
↑ Dowager Lady De Ros, Georgiana (July 2005), "Personal Recollections of the Duke of Wellington", Complimentary Issue, The Regency Library. Originally published in: "Personal Recollections of the Duke of Wellington", Murray's Magazine, Part I: 40,43, 1889. Vertaald
↑ http://www.dorb.be/duchess-of-richmonds-ball-history/
↑ Fraser 1902, pp. 304–310.
↑ Fraser 1902, pp. 270–273
↑ (fr) Theo Fleischman (1956), Bruxelles pendant la bataille de Waterloo. Renaissance du livre.
↑ Pierre de Wit, Het onderzoek naar de plaats waar het bal van Richmond heeft plaatsgevonden, 2006
↑ Swinton, Georgiana (1893), A Sketch of the Life of Georgiana, Lady de Ros: With Some Reminiscences of her friends, including the Duke of Wellington, London: John Murry
↑ "The following list of the invited guests was given by my mother to Lord Verulam, who sent me a copy of it. Several of the officers were not present, being on duty" (Swinton 1893, pp. 124–132)

[1] (en) Ellen Castelow, The Duchesz of Richmonds Ball. Historic UK. Geraadpleegd op 21 augustus 2016.

[2] Roberts, A.(2015).NL|taal=en|Titel= De slag bij Waterloo. (1ste druk), appendix 1.Utrecht:omnibook.

[3] ttps://www.absolutefacts.nl/geschiedenis/data/slag-bij-quatre-bras.htm. Gearchiveerd op 27 maart 2023.

[4] Dowager Lady De Ros, Georgiana (July 2005), "Personal Recollections of the Duke of Wellington", Complimentary Issue, The Regency Library. Originally published in: "Personal Recollections of the Duke of Wellington", Murray's Magazine, Part I: 40,43, 1889. Vertaald

[5] ttp://www.dorb.be/duchess-of-richmonds-ball-history/

[6] Fraser 1902, pp. 304–310.

[7] Fraser 1902, pp. 270–273

[8] (fr) Theo Fleischman (1956), Bruxelles pendant la bataille de Waterloo. Renaissance du livre.

[9] Pierre de Wit, Het onderzoek naar de plaats waar het bal van Richmond heeft plaatsgevonden, 2006

[10] Swinton, Georgiana (1893), A Sketch of the Life of Georgiana, Lady de Ros: With Some Reminiscences of her friends, including the Duke of Wellington, London: John Murry

[11] "The following list of the invited guests was given by my mother to Lord Verulam, who sent me a copy of it. Several of the officers were not present, being on duty" (Swinton 1893, pp. 124–132)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]