Nationale Dodenherdenking: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Incidenten: Toevoeging eerste protestactie in 1970 |
per overleg, de twee alinea's die ik slechts heb verplaatst zijn geen permanente wijzigingen (althans niet voor zover nu bekend), dus die kunnen gewoon alleen bij de bijzonderheden staan. Wmb geen meerwaarde om zulke eenmalige wijzigingen op te nemen in de lopende tekst |
||
Regel 51:
Schoksgewijs werden de definities wie herdacht moest worden aangepast. In 1961 werd het officiële memorandum voor 4 mei aangepast, waardoor ook de aan Nederlandse kant gevallenen tijdens andere militaire conflicten werden herdacht, zoals bij de [[Nederlands-Indië#Politionele acties|politionele acties in de nadagen van Nederlands-Indië]] en bij [[Verenigde Naties|VN]]-[[vredesoperatie]]s in bijvoorbeeld [[Dutchbatt|Libanon]], [[Dutchbat|Bosnië]] en [[Task Force Uruzgan|Afghanistan]]. Uiteindelijk werden alle Nederlanders herdacht die vanaf de Tweede Wereldoorlog door oorlogshandelingen of bij VN-vredesmissies waren omgekomen, zowel in als buiten Nederland.
In eerste instantie was de herdenking alleen voor gevallen strijders. In 1966 werden hier, na kritiek vanuit de (Joodse) gemeenschap, ook de meer dan 100.000 weggevoerde en vermoorde Joden aan toegevoegd, die daarvoor niet genoemd werden tijdens de herdenking.<ref>{{Citeer nieuws |achternaam=Salm |voornaam=Harriët |titel=Onenigheid over oorlogsdoden herdenken is al zo oud als de oorlog zelf |url=https://www.trouw.nl/nieuws/onenigheid-over-oorlogsdoden-herdenken-is-al-zo-oud-als-de-oorlog-zelf~b17a557b/ |werk=Trouw |datum=2019-05-03 |bezochtdatum=2024-04-30
In 1970 ontstond de eerste grote ophef rondom de herdenking. Dat jaar probeerden twee mannen van de 'Amsterdamse Jongerenactiegroep Homoseksualiteit' een krans te leggen op het monument op de Dam voor [[homoseksuelen]] die in [[concentratiekamp]]en omkwamen.<ref name="isgeschiedenis2">[https://isgeschiedenis.nl/nieuws/homoseksualiteit-en-de-tweede-wereldoorlog Homoseksualiteit in de Tweede Wereldoorlog], www.isgeschiedenis.nl</ref> Dit werd niet toegestaan en de mannen werden meegenomen door de politie.<ref name="parool">[https://www.parool.nl/nieuws/niet-de-eerste-keer-dat-herdenking-misging~b246ee19/ Niet de eerste keer dat herdenking misging], www.parool.nl; 6 mei 2010</ref> Er werden Kamervragen over gesteld en in 1971 mocht wel een krans voor omgekomen homoseksuelen, alsmede [[zigeuner]]s, worden gelegd.<ref name="Geschiedenis van dodenherdenking">[https://isgeschiedenis.nl/nieuws/geschiedenis-van-dodenherdenking Geschiedenis van dodenherdenking], www.isgeschiedenis.nl</ref>
Vanaf 1981 is de herdenking ook gericht tegen '[[racisme]] en on[[verdraagzaamheid]]'. In 2015 werd in het memorandum vastgelegd dat alle slachtoffers de Nederlandse nationaliteit moeten hebben gehad. In 2019 werd dit weer aangepast, omdat hiermee ongewild groepen buitengesloten zouden kunnen worden, zoals de joodse vluchtelingen uit [[Duitsland]].<ref>[https://www.4en5mei.nl/herdenken/wie-en-wat-herdenken-we Het memorandum op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei]</ref>
Regel 93:
De gehele plechtigheid tot het begin van het defilé wordt sinds 1988 op de Nederlandse televisie uitgezonden, behalve op de [[RTL (Nederland)|RTL]]-zenders. Deze zenden de herdenking op de [[Waalsdorpervlakte]] uit.
In 2020 was het de eerste keer dat er geen publiek aanwezig was, omdat dit door de burgemeester van Amsterdam verboden werd wegens de [[Maatregelen tijdens de coronacrisis in Nederland|coronacrisis]].<ref>[https://www.koninklijkhuis.nl/documenten/toespraken/2020/05/04/toespraak-van-koning-willem-alexander-nationale-herdenking-4-mei-2020 Toespraak van Koning Willem-Alexander, Nationale Herdenking 4 mei 2020]</ref> Koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]] hield die dag een toespraak. De kransen werden allemaal gelegd door twee [[Scouting|scouts]]. Ook in 2021 was de herdenking vanwege de coronacrisis beperkt. Toen was er eveneens geen publiek aanwezig en waren ook deze keer de kransleggingen aangepast. Deze keer hield [[André van Duin]] een toespraak.<ref>[https://www.4en5mei.nl/archieven/inspiratie/andre-van-duin-toespraak-op-de-dam André van Duin: toespraak op de Dam], 4en5mei.nl, 4 mei 2021</ref>▼
Het aantal bezoekers bij de landelijke herdenking wordt in 2024 beperkt tot 10.000, een halvering ten opzichte van andere jaren.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/2517319-extra-maatregelen-bij-nationale-herdenking-op-de-dam-dit-jaar|titel=Extra maatregelen bij Nationale Herdenking op de Dam dit jaar|bezochtdatum=2024-05-03|datum=2024-04-19|werk=nos.nl}}</ref> Bezoekers kunnen zich vooraf aanmelden om zeker te zijn van toegang tot de Dam, waarbij ze ook gefouilleerd worden op het bezit van vlaggen, borden en luidsprekers. De burgemeester van Amsterdam en de politie gaven de toegenomen spanning in de maatschappij en een grote actiebereidheid als reden voor hun keuze. De beslissing houdt verband met de [[Oorlog Hamas-Israël|oorlog in Gaza]] en eerdere spanningen rondom antisemitisme in de hoofdstad, bij de opening van het [[Nationaal Holocaust Museum|Nationaal Holocaustmuseum]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/binnenland/nationale-dodenherdenking-dreigt-verstoord-te-worden-politie-gaat-fouilleren~badb392c/|titel=Nationale Dodenherdenking dreigt verstoord te worden, politie gaat fouilleren|bezochtdatum=2024-05-03|datum=2024-04-19|werk=trouw.nl}}</ref>▼
==Gebruiken==
Regel 132 ⟶ 128:
Op 15 augustus wordt de capitulatie van [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]] en de bevrijding van voormalig [[Nederlands-Indië]] herdacht, hoewel in principe de slachtoffers uit Indië ook op 4 mei worden herdacht. De herdenking vindt plaats bij het [[Indisch Monument (Den Haag)|Indisch Monument in Den Haag]] en verschillende andere plaatsen in het land bij Indische monumenten.<ref>https://web.archive.org/web/20160513025312/http://www.indieherdenking.nl/nl/andere-herdenkingen</ref>
==
=== 1970 ===
In 1970 probeerden twee mannen van de 'Amsterdamse Jongerenactiegroep Homoseksualiteit' een krans te leggen op het monument op de Dam voor [[homoseksuelen]] die in [[concentratiekamp]]en omkwamen.<ref name="isgeschiedenis2"/> Dit werd niet toegestaan en de mannen werden meegenomen door de politie.<ref name="parool"/>
===2000===
Regel 163 ⟶ 158:
===2019===
Tijdens de dodenherdenking in [[Vught (plaats)|Vught]] op de fusilladeplaats van het [[Nationaal Monument Kamp Vught]], bijgewoond door zo'n 1.200 personen, werd de stilte verstoord door tientallen terreurverdachten die vanuit de [[Penitentiaire Inrichting Vught]] de kreet [[Allahoe akbar (islam)|Allahoe akbar]] riepen.<ref>[https://www.ad.nl/den-bosch/terreurafdeling-pi-vught-schreeuwde-allahoe-akbar-tijdens-dodenherdenking-aanstichter-in-isoleercel~a052ed74/ Terreurafdeling PI Vught schreeuwde 'Allahoe Akbar' tijdens dodenherdenking, aanstichter in isoleercel], [[Algemeen Dagblad]], 5 mei 2019, geraadpleegd op 5 mei 2019</ref>
===2020 en 2021===
▲In 2020 was het de eerste keer dat er geen publiek aanwezig was bij de herdenking op de Dam, omdat dit door de burgemeester
===2024===
▲Het aantal bezoekers bij de landelijke herdenking in Amsterdam wordt in 2024 beperkt tot 10.000, een halvering ten opzichte van andere jaren.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/2517319-extra-maatregelen-bij-nationale-herdenking-op-de-dam-dit-jaar|titel=Extra maatregelen bij Nationale Herdenking op de Dam dit jaar|bezochtdatum=2024-05-03|datum=2024-04-19|werk=nos.nl}}</ref> Bezoekers kunnen zich vooraf aanmelden om zeker te zijn van toegang tot de Dam, waarbij ze ook gefouilleerd worden op het bezit van vlaggen, borden en luidsprekers. De burgemeester van Amsterdam en de politie gaven de toegenomen spanning in de maatschappij en een grote actiebereidheid als reden voor hun keuze. De beslissing houdt verband met de [[Oorlog Hamas-Israël|oorlog in Gaza]] en eerdere spanningen rondom antisemitisme in de hoofdstad, bij de opening van het [[Nationaal Holocaust Museum|Nationaal Holocaustmuseum]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/binnenland/nationale-dodenherdenking-dreigt-verstoord-te-worden-politie-gaat-fouilleren~badb392c/|titel=Nationale Dodenherdenking dreigt verstoord te worden, politie gaat fouilleren|bezochtdatum=2024-05-03|datum=2024-04-19|werk=trouw.nl}}</ref>
==Foto's==
| |||