Senaat (Verenigde Staten)

De Senaat (Engels: United States Senate) vormt samen met het Huis van Afgevaardigden het Amerikaans Congres, de wetgevende macht binnen de federale overheid van de Verenigde Staten.

Senaat United States Senate
Wetgevend orgaan van  Verenigde Staten
Zegel van de Senaat
Algemene informatie
Aantal leden	100
Ontmoetingsplaats	Capitool Washington
Huidige legislatuur (2023–2024)
President van de Senaat President pro tempore	Kamala Harris (D) Patty Murray (D)
Partijleider van de Republikeinse Partij	Mitch McConnell
Partijleider van de Democratische Partij	Chuck Schumer
Zetelverdeling
Partijen	Meerderheid ​ Democratische Partij (47) ​ Onafhankelijken (4) Minderheid ​ Republikeinse Partij (49)
Andere
Website	(en) United States Senate
Portaal    Politiek

Ook de deelstaten hebben een tweekamerstelsel, waarin het hogerhuis met Senaat wordt aangeduid, met uitzondering van Nebraska, dat sinds 1934 slechts één wetgevende vergadering met 49 leden kent, die zich wel senatoren noemen.

Senatoren

De Senaat omvat 100 zetels, twee voor elke Amerikaanse staat. Deze plaatsen worden ingenomen door senatoren, die verkozen worden voor zes jaar. Elke twee jaar wordt een derde van de Senaat hernieuwd.

De vicepresident van de Verenigde Staten is de voorzitter van de Senaat en kan in het geval van een gelijk aantal stemmen van senatoren ook een stem uitbrengen. Dit gebeurt echter niet vaak. Bij afwezigheid van de vicepresident fungeert een van de senatoren, de president pro tempore min of meer als vervanger. Deze zit echter de vergadering meestal niet voor, en heeft ook geen extra stemrecht. In de praktijk is de president pro tempore meestal de langstzittende senator van de meerderheidspartij.

De Senaat heeft meer invloed dan het Huis van Afgevaardigden. De Senaat heeft een kleiner aantal zetels. Senatoren hebben in de regel meer bestuurservaring. Daarnaast kunnen ze in theorie beter weerstand bieden aan de publieke opinie, omdat ze voor een langere termijn gekozen worden, dus niet al na twee jaar worden afgerekend op hun stemgedrag. Ook heeft de Senaat een aantal exclusieve bevoegdheden. Volgens artikel 1 van de grondwet van de Verenigde Staten kan de president niet zomaar internationale verdragen sluiten, met enkele uitzonderingen, zonder instemming van de Senaat. Ook dient de Senaat in te stemmen met belangrijke benoemingen, zoals die van rechters in Hooggerechtshof en in federale rechtbanken, ambassadeurs en leden van het kabinet.

De Senaat heeft de mogelijkheid om bij twee derde van de stemmen een senator uit zijn functie te ontheffen. In de geschiedenis zijn vijftien senatoren op deze manier uit hun ambt gezet, waarvan veertien in 1861 en 1862, toen zij partij kozen voor de Confederatie in de Amerikaanse Burgeroorlog. Sindsdien is dit niet meer gebeurd, maar wel zijn verschillende senatoren opgestapt om het niet zover te laten komen. Dit gebeurde een laatste maal in 1995.

Senaatsverkiezingen

Verloop van de verkiezingen

Elke senator wordt dan onderdeel van een van drie klassen. Iedere twee jaar wordt een van deze klassen hernieuwd, waardoor steeds om de twee jaar een derde van de Senaat wordt vernieuwd en de Senaat nooit in zijn geheel wordt vernieuwd, wat wel het geval is in het Huis van Afgevaardigden. Deze kamer wordt immers om de twee jaar geheel vernieuwd. De verkiezingen ter hernieuwing van een derde van de Senaatszetels vallen, net als de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden, in de even jaren, op de eerste dinsdag na de eerste maandag van november (dus tussen 2 en 8 november). Iedere vier jaar zijn de verkiezingen voor de Senaat tegelijk met de presidentsverkiezingen.

Oorspronkelijk werden de senatoren gekozen door de parlementen van de verschillende staten. Sinds 1913 echter worden senatoren rechtstreeks door de bevolking gekozen. Het District of Columbia en territoria zoals Puerto Rico zijn geen staten en hebben daarom geen recht op een eigen senator. De langstzittende senator van elke staat noemt men de 'senior senator'. Zijn collega van dezelfde staat wordt aangeduid met 'junior senator'. Senatoren worden meestal aangesproken met 'eerbiedwaardige'. Het basissalaris bedraagt in 2019 174.000 Amerikaanse dollar per jaar. De president pro tempore en de minder/meerderheidsleiders hebben een salaris van $193.400.

Wanneer een zetel vacant raakt, hoeven er niet per se direct nieuwe verkiezingen uitgeschreven te worden. De meeste staten hebben wetgeving die de gouverneur de bevoegdheid geeft om tot het tijdstip waarop de verkiezingen gepland staan iemand aan te wijzen om de zetel in te nemen.

Eedaflegging

Elke senator moet na zijn verkiezing een eed af leggen. Deze luidt als volgt:

Origineel

I do solemnly swear (or affirm) that I will support and defend the Constitution of the United States against all enemies, foreign and domestic; that I will bear true faith and allegiance to the same; that I take this obligation freely, without any mental reservation or purpose of evasion; and that I will well and faithfully discharge the duties of the office on which I am about to enter.

optionally followed by so help me God

Vertaling

Ik zweer (of bevestig) plechtig dat ik de Grondwet van de Verenigde Staten zal verdedigen tegen alle vijanden, zowel buitenlandse als binnenlandse; dat ik waar geloof en trouw mag schenken hieraan; dat ik deze plicht vrij op mij neem, zonder enig geestelijk voorbehoud of het anderszins zal ontduiken; en dat ik goed en getrouw de plichten van het ambt dat ik ga bekleden op mij neem.

optioneel gevolgd door met Gods hulp

Vergaderingen

De Amerikaanse Senaat is gevestigd in Washington, de hoofdstad van de Verenigde Staten. De vergaderingen van de Senaat vinden plaats in de noordelijke vleugel van het Capitool. Het Huis van Afgevaardigden beslaat de zuidelijke vleugel.

Voor zover niet anders bepaald worden besluiten genomen met een gewone meerderheid van stemmen. Zoals gezegd kan de vicepresident van de Verenigde Staten, als deze aanwezig is als voorzitter, in het geval van een gelijk aantal stemmen van senatoren ook een stem uitbrengen.

Filibusteren

Tijdens de vergaderingen van de Senaat wordt vaak de techniek van het filibusteren gebruikt. Senatoren hebben immers het recht om zo lang te spreken als ze willen over een onderwerp naar keuze, tenzij een meerderheid van drie vijfden (60 procent) van de senatoren het debat sluit en een stemming afdwingt, waardoor er een einde komt aan het filibusteren en dus ook aan deze manier om een stemming te voorkomen of minstens uit te stellen. Aangezien er 100 Senaatszetels zijn, is een meerderheid van minstens 60 senatoren nodig om het tot een stemming te laten komen.

Vooral in de recente geschiedenis wordt in de Senaat gebruik gemaakt van de regel om met een drievijfdenmeerderheid het filibusteren te breken. De meerderheidspartij (hetzij de Democratische Partij dan wel de Republikeinse Partij) verkiest om filibusters te vermijden, wat tot gevolg heeft dat in de laatste decennia alle belangrijke wetgeving met de grote beleidskeuzes de facto een meerderheid van 60 procent nodig heeft om in de Senaat te worden goedgekeurd.

Op 21 november 2013 keurde de door de Democraten gedomineerde Senaat met 52 stemmen tegen 48 een nieuwe regel goed dat voortaan een gewone meerderheid van 51 senatoren vereist is om het filibusteren te beëindigen als er dient te worden gestemd over benoemingen in de uitvoerende of de rechterlijke macht, met uitzondering van de rechters in het federaal Hooggerechtshof. Op 6 april 2017 schafte de door de Republikeinen gedomineerde Senaat deze uitzondering af, waardoor voortaan ook voor kandidaat-rechters voor het Hooggerechtshof kan worden overgegaan tot de stemming met een gewone meerderheid. De Republikeinen schaften de drievijfdenmeerderheid voor stemmingen over benoemingen van rechters in het Hooggerechtshof af omdat anders de door de Republikeinse president Donald Trump voorgedragen kandidaat-rechter Neil Gorsuch niet kon worden benoemd, daar geen 60 senatoren zijn kandidatuur steunden. Trump verklaarde via Twitter tegenstander te zijn van de praktijk van het filibusteren.

Huidige senatoren

Sinds de verkiezingen van 2020 en de daarop volgende run-off verkiezingen begin 2021 bezetten de Democraten 48 zetels en de Republikeinen 50. Hiernaast zijn er twee onafhankelijke senatoren (niet gebonden aan een van de twee grote partijen). Angus King is een voormalige Republikein en Bernie Sanders heeft banden met de Democraten. In de praktijk bleven de stemmen tussen 2020 en 2022 daarom vaak staken (50 tegen 50), maar gaf de stem van de Democratische vice-president Kamala Harris de doorslag.

Staat	Senior Senator		Begin Termijn	Partij	Laatste Verkiezing	Volgende Verkiezing	Junior Senator		Begin Termijn	Partij	Laatste Verkiezing	Volgende Verkiezing
Alabama		Tommy Tuberville (1954)	3 januari 2021	R	2020	2026		Katie Britt (1982)	3 januari 2023	R	2022	2028
Alaska		Lisa Murkowski (1957)	20 december 2002	R	2022	2028		Dan Sullivan (1961)	3 januari 2015	R	2020	2026
Arizona		Kyrsten Sinema (1976)	3 januari 2019	O	2018	2024		Mark Kelly (1964)	2 december 2020	D	2022	2028
Arkansas		John Boozeman (1950)	3 januari 2011	R	2016	2022		Tom Cotton (1977)	3 januari 2015	R	2020	2026
Californië		Alex Padilla (1973)	20 januari 2021	D	2022	2028		Laphonza Butler (1979)	3 oktober 2023	D		2024
Colorado		Michael Bennet (1964)	20 januari 2009	D	2022	2028		John Hickenlooper (1952)	3 januari 2021	D	2020	2026
Connecticut		Richard Blumenthal (1946)	3 januari 2011	D	2022	2028		Chris Murphy (1973)	3 januari 2013	D	2018	2024
Delaware		Tom Carper (1947)	3 januari 2001	D	2018	2024		Chris Coons (1963)	15 november 2010	D	2020	2026
Florida		Marco Rubio (1971)	3 januari 2011	R	2022	2028		Rick Scott (1952)	8 januari 2019	R	2018	2024
Georgia		Jon Ossoff (1987)	20 januari 2021	D	2021	2026		Raphael Warnock (1969)	20 januari 2021	D	2022	2028
Hawaï		Brian Schatz (1972)	26 december 2012	D	2022	2028		Mazie Hirono (1947)	3 januari 2013	D	2018	2024
Idaho		Mike Crapo (1951)	3 januari 1999	R	2016	2022		Jim Risch (1943)	3 januari 2009	R	2020	2026
Illinois		Dick Durbin (1944)	3 januari 1997	D	2020	2026		Tammy Duckworth (1968)	3 januari 2017	D	2022	2028
Indiana		Todd Young (1972)	3 januari 2017	R	2016	2022		Mike Braun (1954)	3 januari 2019	R	2018	2024
Iowa		Chuck Grassley (1933)	3 januari 1981	R	2022	2028		Joni Ernst (1970)	3 januari 2015	R	2020	2026
Kansas		Jerry Moran (1954)	3 januari 2011	R	2022	2028		Roger Marshall (1960)	3 januari 2021	R	2020	2026
Kentucky		Mitch McConnell (1942)	3 januari 1985	R	2020	2026		Rand Paul (1963)	3 januari 2011	R	2022	2028
Louisiana		Bill Cassidy (1954)	3 januari 2015	R	2020	2026		John Neely Kennedy (1951)	3 januari 2017	R	2022	2028
Maine		Susan Collins (1952)	3 januari 1997	R	2020	2026		Angus King (1944)	3 januari 2013	O	2018	2024
Maryland		Ben Cardin (1943)	3 januari 2007	D	2018	2024		Chris Van Hollen (1959)	3 januari 2017	D	2022	2028
Massachusetts		Elizabeth Warren (1949)	3 januari 2013	D	2018	2024		Ed Markey (1946)	16 juli 2013	D	2020	2026
Michigan		Debbie Stabenow (1950)	3 januari 2001	D	2018	2024		Gary Peters (1958)	3 januari 2015	D	2020	2026
Minnesota		Amy Klobuchar (1960)	3 januari 2007	D	2018	2024		Tina Smith (1958)	3 januari 2018	D	2020	2026
Mississippi		Roger Wicker (1951)	31 december 2007	R	2018	2024		Cindy Hyde-Smith (1959)	8 april 2018	R	2020	2026
Missouri		Josh Hawley (1979)	3 januari 2019	R	2018	2024		Eric Schmitt (1975)	3 januari 2023	R	2022	2028
Montana		Jon Tester (1956)	3 januari 2007	D	2018	2024		Steve Daines (1962)	3 januari 2015	R	2020	2026
Nebraska		Deb Fischer (1951)	3 januari 2013	R	2018	2024		Pete Ricketts (1964)	23 januari 2023	R		2024
Nevada		Catherine Cortez Masto (1964)	3 januari 2017	D	2022	2028		Jacky Rosen (1957)	3 januari 2019	D	2018	2024
New Hampshire		Jeanne Shaheen (1947)	3 januari 2009	D	2020	2026		Maggie Hassan (1958)	3 januari 2017	D	2016	2022
New Jersey		Cory Booker (1969)	31 oktober 2013	D	2020	2026		George Helmy (1979)	9 september 2024	D		2024
New Mexico		Martin Heinrich (1971)	3 januari 2013	D	2018	2024		Ben Ray Luján (1972)	3 januari 2021	D	2020	2026
New York		Chuck Schumer (1950)	3 januari 1999	D	2022	2028		Kirsten Gillibrand (1966)	26 januari 2009	D	2018	2024
North Carolina		Thom Tillis (1960)	3 januari 2015	R	2020	2026		Ted Budd (1971)	3 januari 2023	R	2022	2028
North Dakota		John Hoeven (1957)	3 januari 2011	R	2022	2028		Kevin Cramer (1961)	3 januari 2019	R	2018	2024
Ohio		Sherrod Brown (1952)	3 januari 2007	D	2018	2024		J.D. Vance (1984)	3 januari 2023	R	2022	2028
Oklahoma		James Lankford (1968)	3 januari 2015	R	2022	2028		Markwayne Mullin (1977)	3 januari 2023	R	2022	2028
Oregon		Ron Wyden (1949)	6 februari 1996	D	2022	2028		Jeff Merkley (1956)	3 januari 2009	D	2020	2026
Pennsylvania		Bob Casey jr. (1960)	3 januari 2007	D	2018	2024		John Fetterman (1969)	3 januari 2023	D	2022	2028
Rhode Island		Jack Reed (1949)	3 januari 1997	D	2020	2026		Sheldon Whitehouse (1955)	3 januari 2007	D	2018	2024
South Carolina		Lindsey Graham (1955)	3 januari 2003	R	2020	2026		Tim Scott (1965)	3 januari 2013	R	2022	2028
South Dakota		John Thune (1961)	3 januari 2005	R	2022	2028		Mike Rounds (1954)	3 januari 2015	R	2020	2026
Tennessee		Marsha Blackburn (1952)	3 januari 2019	R	2018	2024		Bill Hagerty (1959)	3 januari 2021	R	2020	2026
Texas		John Cornyn (1952)	1 december 2002	R	2020	2026		Ted Cruz (1970)	3 januari 2013	R	2018	2024
Utah		Mike Lee (1971)	3 januari 2011	R	2022	2028		Mitt Romney (1947)	3 januari 2019	R	2018	2024
Vermont		Bernie Sanders (1941)	3 januari 2007	O	2018	2024		Peter Welch (1947)	3 januari 2023	D	2022	2028
Virginia		Mark Warner (1954)	3 januari 2009	D	2020	2026		Tim Kaine (1958)	3 januari 2013	D	2018	2024
Washington		Patty Murray (1950)	3 januari 1993	D	2022	2028		Maria Cantwell (1958)	3 januari 2001	D	2018	2024
West Virginia		Joe Manchin (1947)	15 november 2010	O	2018	2024		Shelley Moore Capito (1953)	3 januari 2015	R	2020	2026
Wisconsin		Ron Johnson (1955)	3 januari 2011	R	2022	2028		Tammy Baldwin (1962)	3 januari 2013	D	2018	2024
Wyoming		John Barrasso (1952)	25 juni 2007	R	2018	2024		Cynthia Lummis (1954)	3 januari 2021	R	2020	2026

Aankomende senatoren

Staat	Senator		Begin Termijn	Partij	Voorganger

Wetenswaardigheden

• Dertien huidige senatoren zijn voorheen gouverneur geweest: John Hickenlooper (Colorado), Tom Carper (Delaware), Rick Scott (Florida), Jim Risch (Idaho), Angus King (Maine), Jeanne Shaheen en Maggie Hassan (New Hampshire), John Hoeven (North Dakota), Mike Rounds (South Dakota), Mitt Romney (Massachusetts), Mark Warner en Tim Kaine (Virginia) en Joe Manchin (West Virginia).
• Achtenveertig senatoren zijn jurist van beroep.
• Elf hebben gediend in de Krijgsmacht.
• Vier hebben een medische achtergrond.
• Zesentachtig zijn christenen, waarvan zestig protestant, tweeëntwintig katholiek en vier mormoon.

Bronnen, noten en/of referenties

Huidige leden van de Senaat van de Verenigde Staten

(D): Democraat · (R): Republikein · (O): Onafhankelijk