Semele (mythologie)

Moeder van Dionysos in de Griekse mythologie
(Doorverwezen vanaf Semele (Griekse mythologie))

Semele (Oudgrieks: Σεμέλη, Semélê) was de moeder van Dionysos en onder de naam Thyone (Θυώνη, Thyônê) een godin van de aarde (na door haar zoon te zijn opgenomen onder de Olympische goden). In de oudere Thracisch-Frygische mythologie was zij waarschijnlijk de aardgodin Zemelô.[1]

Jupiter et Séméle door Gustave Moreau (1894-1895).

Afkomst

bewerken

Zij was de dochter van Kadmos, de koning van Thebe, en Harmonia[2] en dus de zuster van Ino, Agaue en Autonoë en van Polydoros.

Affaire met Zeus en geboorte van Dionysos

bewerken

Zij werd door Zeus bemind en deze verwekte bij haar Dionysos.[3] IJverzucht bewoog zijn echtgenote Hera ertoe, om tot Semele te gaan onder de gedaante van haar voedster Beroë en haar over te halen om van Zeus te vragen, dat hij haar zou bezoeken in dezelfde gedaante, waarin hij gewoon was tot Hera te komen.[4] Toen Zeus plechtig had beloofd, dat hij het verzoek dat Semele hem zou doen, niet zou afslaan, kwam hij in volle majesteit op zijn wagen onder bliksem en donder, en Semele werd door zijn gloed gedood.[5] Het kind dat zij binnen afzienbare tijd ter wereld zou brengen, werd echter door Zeus gered, die het in zijn dij opnam en daar bewaarde, totdat de tijd van zijn geboorte zou zijn gekomen.[6]

Andere mythes

bewerken

Een andere mythe verhaalt, dat zij ook Aktaion had bemind, en dat Artemis deze door zijn eigen honden liet verscheuren, opdat Semele niet met hem zou huwen.[7]

Te Brasiai in het landschap Lakonië verhaalde men[8] dat Kadmos haar, nadat zij Dionysos ter wereld had gebracht, tot straf met haar kind in een kist had opgesloten en deze in zee had geworpen. De kist was in Brasiai komen aandrijven. Semele was reeds gestorven en zij werd door de inwoners begraven. Dionysos echter leefde nog en werd bij hen opgenomen en opgevoed.

Na haar dood

bewerken

Na haar dood werd zij door haar zoon uit de onderwereld naar de Olympos gevoerd onder de naam van Thyone.[9] Te Thebe stond haar beeld en meende men haar graf te kunnen aanwijzen.[10]

In de literatuur

bewerken

Semele was tevens de naam van een tragedie van Aischylos, waarvan slechts enkele fragmenten zijn bewaard gebleven.[11]

In de kunst

bewerken

Verschillende componisten gebruikten het verhaal van Semele voor een opera:

Stamboom

bewerken
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nilus
 
Lybia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Poseidon
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Alcyone
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Agenor
 
Telephassa
 
 
 
Belus
 
Ares
 
Aphrodite
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hyrieus
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Thasos
 
Phoinix
 
Cilix
 
Europa
 
Kadmos
 
Harmonia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zeus
 
Semele
 
Athamas
 
Ino
 
Aristaeus
 
Autonoë
 
Echion
 
Agave
 
Polydorus
 
Nycteis
 
Illyrius
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dionysus
 
 
 
Learches
 
Melicertes
 
Actaeon
 
Macris
 
Pentheus
 
Epirus
 
 
 
Labdacus
  1. P. Kretschmer, Semele und Dionysos, in C. Robert, Aus der Anomia: archaeologische Beitraege, Carl Robert zur Erinnerung an Berlin dargebracht, Berlijn, 1890, p. 18 e.v. Cf. W.F. Otto - trad introd. R.B. Palmer, , Dionysus: Myth and Cult, Bloomington, 1965, p. 60, 69-70.
  2. Hesiodos, Theogonia 940-942, 975-978, Pindaros, Olympische Oden II 36-40, Pythische Oden XI 1, Apollodoros, Bibliothêkê III 25, Pausanias, IX 5.2, Diodoros Sikeliotes, Bibliothêkê Historikê IV 2.1, Hyginus Mythographus, Fabulae 179, Nonnus, Dionysiaca V 88, Bacchylides, fr. 19.
  3. Homeros, Ilias XIV 323, Hymne aan Bacchus 6, 57, Hesiodos, Theogonia 940-942, Pindaros, Pythische Oden III 182-183, Scholasticus, ad Pind. Ol. II 40, Bacchylides, fr. 19, Hyginus Mythographus, Fabulae 155, 167.
  4. Ovidius, Metamorphoses III 260 e.v., Hyginus Mythographus, Fabulae 167, 179.
  5. Pindaros, Olympische Oden II, Apollodoros, Bibliothêkê III 26-27, Ovidius, Metamorphoses III 260 e.v., Hyginus Mythographus, Fabulae 167, 179.
  6. Diodoros Sikeliotes, Bibliothêkê Historikê V 52.1.
  7. Pausanias, IX 2 § 3. Cf. Apollodoros, Bibliothêkê III 31.
  8. Pausanias, III 24 § 3.
  9. (Homeros, Hymnen V 21, Apollodoros, III 5 § 3; Cicero, De Natura. Deorum III 23, Pindaros, Olympische Oden II 44, Pythische Oden III 99, XI 1, Pausanias, II 31 § 2, 37 § 5, Diodoros Sikeliotes, IV 25; Apollonius Rhodius, I 636.
  10. Pausanias, IX 12 § 3, 16 § 4.
  11. O.a. in P. Oxy.2164. T. Gantz, Divine Guilt in Aischylos, in CQ2 31 (1981), p. 25-26.
  12. W. Dean, Handel's dramatic oratorios and masques, Londen, 1959, p. 392.

Referentie

bewerken
Zie de categorie Semele van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.