Deze pagina geeft een overzicht van alle uitgelichte artikels en/of afbeeldingen op het portaal Kunst & Cultuur. Voor elke week van het jaar is er zo'n artikel en/of afbeelding. Voel u vrij om deze te bewerken door de bijhorende bewerk-link te volgen.
Uitgelicht deze week (17)
Francisco Goya werd geboren in Fuendetodos in Spanje, maar leefde later voornamelijk in Madrid. Hij groeide op in Zaragoza en werd op 13-jarige leeftijd leerling van een kunstenaar, José Luzán, die vriend van zijn vader was. Goya trouwde in 1773 met Josefa Bayeu, de zus van Francisco Bayeu, die inmiddels zijn leermeester was geworden.
Jheronimus Bosch werd vermoedelijk in 's-Hertogenbosch geboren als zoon van de schilder Anthonis van Aken. Zijn familie, waarvan bijna alle leden het beroep van schilder uitoefenden, kwam oorspronkelijk uit de Duitse stad Aken. In zijn eigen tijd was hij beter bekend als Jheronimus van Aken of kortweg Joen. Hij ondertekende zijn werk met Bosch, naar de stad waar hij zijn hele leven woonde en waar hij op 9 augustus 1516 begraven werd.
De mens heeft al lange tijd glas gebruikt voor allerlei zaken.
Allerlei voorwerpen van glas van duizenden jaren oud, variërend van sieraden tot gebruiksvoorwerpen, zijn te vinden in musea.
Een van de vormen van de glaskunst is het 'brandschilderen' van glas.
Vanaf de vroege middeleeuwen wordt gebrandschilderd glas voornamelijk toegepast in kerken en kathedralen.
Édouard Manet (23 januari 1832 – 30 april 1883) was een belangrijke 19e eeuwse Franse kunstschilder, die niet bij een bepaalde school of beweging hoorde. Manet wordt soms beschouwd als impressionist, maar dit is niet juist, hoewel hij later wel door hen beïnvloed werd. Manets ideeën waren heel anders en dat gold ook voor zijn werkwijze. Zo werkte hij bijvoorbeeld vooral in zijn atelier, weinig en plein air (in de open lucht). Ook was zijn kleurenpalet, zeker in het begin van zijn carrière, minder helder en gebruikte hij veel zwart. lees meer >>
De doedelzak is een oud blaasinstrument. Vermoed wordt dat het circa 2000 v.Chr. is ontstaan in de regio India en Pakistan en vervolgens door de tochten van Alexander de Grote naar het westen is gebracht.
Antoni Gaudí (Reus (Catalonië), 25 juni 1852 - Barcelona, 10 juni 1926), was een Spaans/Catalaans architect. Hij ontwierp rond 1900 een aantal markante gebouwen en andere objecten in Barcelona en daarbuiten, waarvan de Sagrada Família de bekendste is. Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van de organische architectuur en een van de grote genieën van de Jugendstil.
Hij wordt algemeen gezien als een van de grootste en meest invloedrijke componisten uit de geschiedenis van de klassieke muziek. Zijn composities blinken vaak uit door intellectuele diepte, emotionele zeggingskracht en technisch vakmanschap.
Gustave Courbet was een Frans realistisch schilder, die als een voorloper van het impressionisme wordt gezien. Hij schilderde taferelen uit het dagelijks leven, naakten (onder meer het merkwaardige en zeer gewaagde L'origine du monde) en gevarieerde landschappen. Zijn invloed op de Franseschilderkunst van de negentiende eeuw was groot. Het vernieuwende aan zijn werk was het realisme; taferelen uit het dagelijks leven werden hoofdonderwerp en op groot formaat afgebeeld. Réunion des musées nationaux en Musée d'Orsay organiseerden met Metropolitan Museum of Art en Musée Fabre een tentoonstelling over Courbet. Deze was te zien in Galeries nationales du Grand Palais van 13 oktober 2007 tot 28 januari 2008, in het Metropolitan Museum of Art van 27 februari tot 18 mei 2008 en in het Musée Fabre van 13 juni tot 28 september 2008.
Paul Gauguin (7 juni 1848 - 9 mei 1903) is een Frans post-Impressionistisch kunstschilder. Gauguin werd geboren in Parijs als kind in een familie van Spaanse kolonisten in Zuid-Amerika en bracht zijn vroege jeugd door in Lima. Na zijn opleiding in Orleans bracht Gauguin 6 jaar door in de koopvaardij, en later in de Franse marine.
Brando werd geboren in Omaha (Nebraska) als zoon van een fabrikant en een alcoholische amateuractrice. Hij is van gedeeltelijk Britse, Franse, Ierse en Nederlandse afkomst.
Hij leerde het vak van meubelmaker van zijn vader vanaf zijn elfde, en verafschuwde de massieve meubelen die zijn vader produceerde. Hij waardeerde echter het vakmanschap, en hij volgde een avondcursus tussen 1904 en 1908 die hem inzicht gaf in proportie en stijl.
De Jugendstil of Art nouveau is een kunststroming die tussen 1890 en 1905 op verschillende plaatsen in Europa opkwam, als reactie vooral op het vormvervagende impressionisme. De beweging staat ook onder verschillende andere namen bekend: de Franse variant als art nouveau van Alphonse Mucha, de Oostenrijkse als Sezession van Gustav Klimt, of de Engelse modern style van Aubrey Beardsley. Gemeen hebben ze de golvende ornamentele lijnen, veelal in de vorm van gestileerde planten.
Michelangelo Buonarroti werd geboren in Caprese in de buurt van Florence. Afstammeling van een vooraanstaand Florentijns geslacht, dat verwant zou zijn aan de graven van Canossa. Zijn kunstwerken brachten hem tijdens zijn leven al zoveel roem, dat men hem wel Il divino Michelangelo, de goddelijke Michelangelo noemde. Zijn werk wordt als groots en uitzonderlijk betiteld en geldt als het hoogtepunt van de Renaissancekunst.
Oscar Wilde (1854 - 1900) was een toneelschrijver, schrijver, dichter en estheet van Ierse afkomst die een groot deel van zijn leven in Engeland heeft gewoond.
Wilde is het bekendst geworden en gebleven door zijn toneelstukken. Vanaf 1892 werd er vrijwel jaarlijks een nieuw toneelstuk van hem uitgebracht. "Lady Windermere's Fan" (1892) werd gevolgd door "A Woman of No Importance" (1893), "An Ideal Husband" (1895) en "The Importance of Being Earnest" (1895), zijn meesterwerk, waarin hij de aristocratie op de hak neemt.
De Franse kunstenaar Patrice Warrener is Lichtkunstenaar en wereldberoemd geworden met zijn Chromolithe-kunstwerken. Hij heeft ruime ervaring met het in het licht zetten van bijzondere gebouwen.
Zoals de beroemde kunstenaar Christo gebouwen en bruggen inpakt met doek en touw, zo ‘verpakt’ Warrener gebouwen met licht. In december 2004 beleefde Gouda de Nederlandse primeur.
Bij het ontwerpen van de Beurs had Berlage de droombeelden van een gebouw, dat kunst, cultuur, economie en maatschappij bevat. Misschien ook een gevolg van de invloed die het rationalisme van de geschriften van Viollet-le-Duc op Berlage had.
Maar het doel van de Beurs was natuurlijk de handel. Men vond er de goederen- en graanbeurs en de beurshandel, maar ook de lokalen voor gemeente- en rijkstelefoon, een koffiehuis, vergaderzalen, een postkantoor, een conciërgewoning, een politiebureau en een buurtsecretariaat.
Francisco Goya werd geboren in Fuendetodos in Spanje, maar leefde later voornamelijk in Madrid. Hij groeide op in Zaragoza en werd op 13-jarige leeftijd leerling van een kunstenaar, José Luzán, die vriend van zijn vader was. Goya trouwde in 1773 met Josefa Bayeu, de zus van Francisco Bayeu, die inmiddels zijn leermeester was geworden.
Florence (in het Italiaans Firenze) is een stad in Italië, de hoofdstad van de regio Toscane. De stad telt circa 500.000 inwoners en ligt aan de rivier de Arno. Het is de bakermat van de renaissance en daarmee een van de bekendste cultuursteden van Europa.
Orson Welles (1915 - 1985) was een Amerikaans acteur, regisseur en scriptschrijver. Welles debuteerde in 1931 in het Ierse Dublin. In 1936 trok hij de aandacht met zijn regie van een beroemde negerversie van William Shakespeare's Macbeth. In 1939 bracht hij op de Amerikaanse radio een hoorspelversie van H.G. Wells' War of the worlds, waardoor een geweldige paniek uitbrak.
Na eerst vooral karikatuurtekeningen gemaakt te hebben, begon Claude Monet op 24 jarige leeftijd met het schilderen van landschappen in de buitenlucht, op aanraden van de Normandische schilder Eugène Boudin.
Monet schilderde daarom vooral de landschappen uit de omgeving waar hij woonde. In Argenteuil het beroemde veld met klaprozen, en in Giverny scènes uit de beroemde tuin van Monet vooral van de waterlelies, die later een toeristische trekpleister is geworden.
Sergej Rachmaninov (1873 - 1943) was een Russisch componist, pianist en dirigent.
Sergej werd geboren op Landgoed Oneg in het district Novgorod. Muzikaal talent werd bij Rachmaninov reeds vroeg ontdekt. Zijn oudere neef Alexander Siloti, zelf een pianovirtuoos, introduceerde de twaalfjarige Rachmaninov bij Nikolaj Zverev, een conservatoriumdocent die begaafde jongelingen tot pupil nam om ze voor te bereiden op het conservatorium.
Britney Spears (2 december 1981) is een Amerikaanse popzangeres. Ze werd geboren in Kentwood, Louisiana. Nog voor haar 18e verjaardag bereikte ze in 1999 de 1e plaats van de hitlijsten in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk met haar single ...Baby One More Time. Ook in Nederland behaalde dit nummer de nummer 1-positie. Haar eerste album, genaamd ...Baby One More Time verkoopt miljoenen exemplaren.
De Brabançonne is het Belgische volkslied. Het werd - zo wil de legende het - geschreven in een café in 1830 tijdens de revolutie. Vooral populair op 21 juli, de nationale feestdag van België, en bij voetbalmatchen van de Rode Duivels.
Het Rijksmuseum is gevestigd in Amsterdam. Het werd in 1800 te Den Haag gesticht, onder de naam Nationale Kunst-Galerij, geïnspireerd op een Frans voorbeeld, en was bedoeld om de collecties van de Nederlandse stadhouders te tonen.
In 1808 verhuisde het museum in opdracht van koning Lodewijk Napoleon, broer van Napoleon Bonaparte, naar de bovenverdieping van het Paleis op de Dam. In 1817 verhuisde de collectie naar het Trippenhuis in Amsterdam. Veel schilderijen die Amsterdam bezat werden toen aan de collectie toegevoegd. Koning Willem I wijzigde de naam in Rijksmuseum.
De Nachtwacht is de naam die het grote publiek geeft aan het bekendste schilderij van Rembrandt van Rijn. Rembrandt schilderde het van 1640 tot 1642. De officiële naam luidt: De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren.
Fjodor Dostojevski (1821-1881) was een Russisch schrijver en publicist, een van de bekendste auteurs uit de Russische literatuur. Hij wordt gerekend tot de zogenaamde Realistische School in Rusland, hoewel zijn werk zich van veel andere realisten onderscheidt door het wijsgerig gehalte en de dominerende dialoogvorm.
Het is onmogelijk te bepalen wanneer of door wie de boekdrukkunst is uitgevonden, hoewel de vinding aan een aantal verschillende personen wordt toegeschreven. Van dezen is de enige die historisch gezien inderdaad voor de eer in aanmerking zou kunnen komen de Chinees Pi Chang, die al in de elfde eeuw Chinese karakters zou hebben gedrukt. In de oudheid was het principe van drukken van afbeeldingen al bekend zoals de vondsten bewijzen van rolcilinders in Mesopotamië.
Auguste Rodin (1840 - 1917) was een Frans beeldhouwer.
De uitzonderlijke meester-beeldhouwer werd geboren te Parijs waar hij een uitermate armoedige jeugd doorbracht. Hij kon nauwelijks lezen of schrijven, toen hij op zijn 15 jaar terecht kon in de Ecole impériale de dessin, genoemd la Petite Ecole. Zijn eerste leraren waren er Horace Lecoq de Boisbaudran en Jean-Baptiste Carpeaux. Aangemoedigd door zijn leermeesters, trachtte hij toegelaten te worden tot de Ecole des Beaux-Arts, tot 3 keer toe, maar telkens werd hij door de jury afgewezen.
Leonardo werd geboren in Vinci en heette - de huidige naamconventie bestond nog niet - "Leonardo di ser Piero da Vinci", wat betekent "Leonardo, zoon van Piero, uit Vinci".
De Bijbel is een verzamelnaam voor de heilige teksten van de joden en de christenen. Het woord 'Bijbel' stamt van het Griekse woord βιβλια biblia (boeken), wat een meervoud is van βιβλιον biblion (wat oorspronkelijk papyrusje betekent en later werd gebruikt als aanduiding van papier, geschrift, boek(rol)).
De hippiecultuur is een specifieke jeugdcultuur en kwam op in het midden van de jaren '60. Hippies worden vaak geassocieerd met de flowerpowerbeweging en zijn daarom eeuwig verbonden met de seksuele, muzikale en sociale revolutie(s) van de jaren '60 en begin jaren '70.
Hij werd geboren te Rohrau. Hij stamde uit een tamelijk arme familie (zijn vader was wagenmaker), en had een tamelijk moeilijke jeugd. Reeds toen hij vijf jaar was, begon hij in het stadje Hainburg zijn muzikale opleiding en op achtjarige leeftijd werd hij sopraan in het knapenkoor van de Stephansdom in Wenen.
Vincent van Gogh (1853 - 1890) was een Nederlands kunstschilder.
Van Gogh (geboren in Zundert, overleden in Auvers-sur-Oise, bij Parijs), wordt tegenwoordig gezien als een van de grootste schilders die ooit heeft geleefd. Deze erkenning kwam echter pas laat. Zo werden gedurende zijn leven slechts twee schilderijen verkocht; een ervan was La vigne rouge (tegenwoordig in het Pushkin Museum in Moskou). Het was Anna Boch, een Belgische kunstenares en zus van zijn vriend Eugène Boch, die het kocht voor 400 toenmalige frank, op de expositie van de Brusselse Les XX, in 1890, slechts een paar maanden voor zijn dood.
Jules Verne is vooral bekend als de schrijver die "de toekomst voorspelde". Hij beschreef in zijn boeken veel zaken die destijds als fantasie werden beschouwd, maar later in een indrukwekkend aantal gevallen werkelijkheid werden. Hij beschreef een reis naar de maan die iets meer dan 100 jaar later voor het eerst werkelijkheid werd met het Apollo-programma.
De Beatles worden beschouwd als een van de populairste en invloedrijkste acts uit de geschiedenis van de popmuziek. Ze waren actief van 1962 tot 1969. De reacties van hun tienerpubliek bereikten binnen korte tijd een hysterische omvang ('Beatlemania'). Tijdens de tweede helft van hun carrière verrichtten ze pionierswerk in de geluidsstudio, waarmee ze in bredere kring lof oogstten.
De Beeldenstorm is de verzamelnaam voor een serie vernielingen van katholieke heiligdommen, die plaatsvond tussen 10 augustus en oktober 1566 in de Nederlanden. De Beeldenstorm begon in Steenvoorde, in Frans-Vlaanderen. Indirect leidde de Beeldenstorm tot het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Jan Steen (1626-1679) was een Nederlands schilder uit de 17e eeuw. Het dagelijks leven was zijn belangrijkste onderwerp. Veel van zijn taferelen zijn levendig, chaotisch en wellustig. Dergelijke taferelen waren zo kenmerkend dat 'een huishouden van Jan Steen' een veelgebruikt Nederlands gezegde is geworden.
Wolfgang Amadeus Mozart werd geboren in het Oostenrijkse Salzburg. Op 5-jarige leeftijd gaf Mozart zijn eerste concert met een pianocompositie van J.E. Eberlin. Op zijn 8e worden zijn eerste eigen composities gepubliceerd door zijn vader, waaronder enkele symfonieën. Mozarts vader heeft hem van jongs af aan meegenomen op langdurige reizen langs vorstenhuizen, adellijke hoven en locaties voor optredens in heel Europa.
In Alfred Hitchcock's films spelen vaak onschuldige personen een rol, die verwikkeld raken in omstandigheden waar ze geen invloed op hebben. Veel van zijn films hebben een voor zijn tijd hoog spanningsgehalte, zoals The Birds en Psycho. Zijn plots zijn intelligent. Niet voor niets werd hij de master of suspense (meester van de opgebouwde spanning) genoemd. Zijn verhalen zijn fantasierijk en vermengd met mysterie en misdaad. Hij gaf de thriller een heel nieuwe dimensie en inspireerde daarmee vele vakgenoten.
Johannes Vermeer. Het melkmeisje. 1658. Rijksmuseum Amsterdam.
De Gouden Eeuw was een periode in de Nederlandse geschiedenis, en dan met name van de noordelijke zeven Verenigde Provinciën, waarin de Nederlandse handel, wetenschap, kunst en militaire macht (vooral ter zee) een toppositie in de wereld innamen.
De viool is een snaarinstrument met een viertal snaren. De klank wordt voortgebracht door de snaren in trilling te brengen met een strijkstok. De houten klankkast dient om het geluid van de trillende snaren te versterken. De viool wordt doorgaans bespeeld door het instrument tussen kin en schouder te klemmen en met de vingers van de linkerhand de snaren af drukken tegen de ebbenhouten toets om zodoende de snaar te verkorten.
Hugo de Groot (1583-1645) was een Nederlands rechtsgeleerde. Hij schreef onder andere Latijnse tragedies, theologische verhandelingen, en ook Latijnse en Nederlandse gedichten. Even na 1600 laaiden er in Nederland godsdienstige twisten op. Prins Maurits veroordeelde de remonstrant Hugo de Groot 'ter eeuwige gevangenisse' op Slot Loevestein. Vermaard is zijn ontsnapping aan deze gevangenschap. Op 22 maart 1621 wist hij met behulp van zijn vrouw en dienstmeisje in een boekenkist te ontkomen.
Edgar Degas (1834 - 1917) was een Frans impressionistisch kunstschilder. De meest tegendraadse, nog onafhankelijker dan Manet, de minst impressionistische onder de Franse impressionisten, zo wordt Edgar Degas door menig recensent ervaren. Hij noemde zichzelf "realist".
Bob Dylan, geboren als Robert Allen Zimmerman op 24 mei 1941 in Duluth, Minnesota (Verenigde Staten) is een van de meest inspirerende en innoverende muzikanten uit de contemporaine muziekgeschiedenis. Hij is een bekend voorbeeld van een protestzanger, net als bijvoorbeeld Phil Ochs. Zijn muziek wordt vaak omschreven als folk.
Baruch Spinoza (1632-1677) was een van de rationalisten van de vroege moderne filosofie.
Vrijheid is volgens hem niet het vermogen om nee te zeggen tegen wat er met ons gebeurt, maar het vermogen ja te zeggen en volledig te begrijpen waarom dingen op een bepaalde manier gebeuren.
Richard Wagner was een belangrijk vernieuwer in de muziek van zijn tijd. Hij componeerde als belangrijkste werken een aantal opera's die hij zelf liever als muziekdrama's aanduidde en waarvoor hij ook zelf de teksten schreef. Hij streefde naar een ideale vereniging van woord, muziek en toneelspel; op den duur ontstonden daaruit zijn grootse muziekdrama's die uiteindelijk in een apart hiervoor gebouwd theater werden (en worden) opgevoerd in Bayreuth.
Karel Appel is een Nederlands kunstenaar uit de tweede helft van de twintigste eeuw, die tot de expressionisten gerekend kan worden.
Karel Appel schildert, ook volgens eigen zeggen, nooit de abstractie, al benadert zijn werk dat wel sterk. Er zijn altijd herkenbare figuren te ontdekken, of dit nu mensen, dieren of zonnen zijn.
Charles Dickens (7 februari 1812 - 9 juni 1870) was de belangrijkste Britse schrijver van het Victoriaanse tijdperk.
In 1843 verscheen de eerste en beroemdste van zijn kerstvertellingen: 'A Christmas Carol in Prose', nog steeds een vaak en graag verteld en verfilmd verhaal dat ieder jaar in de kersttijd in diverse vormen opduikt. Ook in de jaren daarna verschijnen hartverwarmende kerstvertellingen (The Chimes, The Cricket on the Hearth, The Battle of Life en The haunted Man).
Ballet is een dansvorm waarbij een choreograaf veelal op basis van een uitgeschreven choreografie precies voorschrijft welke passen en houding moeten worden uitgevoerd, op maat en ritme van muziek (slechts een enkele maal wordt ballet uitgevoerd zonder muziek of met gebruikmaking van een andere geluidsbron). Gedanst wordt in allerlei combinaties: solo, in paren, in trio's of in kleine en grote groepen al dan niet met solisten. Bij de pas de deux denkt eenieder direct aan een balletpaar dat danst op een vaak zeer bekende melodie, zoals de Bloemenwals van Tsjaikovski.
Johannes Gutenberg (postuum portret, tijdens zijn leven is hij niet afgebeeld)
Johannes Gutenberg (Mainz ca. 1400 - aldaar 3 februari 1468) was een Duits drukker. Hij geldt als de uitvinder van de boekdrukkunst. Hij werkte te Straatsburg (ca. 1440) en Mainz (ca. 1450). Zijn bekendste werk is de in 1455 voltooide Gutenbergbijbel.
De veelgehoorde bewering dat Gutenberg de boekdrukkunst zou hebben uitgevonden, is misleidend. De blokdruk bestond al langer, maar Gutenbergs verdienste bestaat vooral in het gebruik van losse letters.
Veel musea hebben een eigen museumbibliotheek. De bibliotheek ondersteunt en archiveert de activiteiten van het museum. Soms is zo'n bibliotheek slechts toegankelijk voor de medewerkers van het museum, maar er zijn steeds meer museumbibliotheken openbaar toegankelijk. De collecties variëren in aantallen van 20.000 tot 300.000 boeken.
Niet alleen de kunstmusea hebben bibliotheken, ook natuurhistorische en volkenkundige musea hebben toegankelijke boekencollecties. Tegenwoordig wordt de museumbibliotheek vaak omgedoopt in informatie- of kenniscentrum.
Een Romeins Theater is een gebouw uit de Romeinse oudheid bedoeld voor theatervoorstellingen.
Het Romeinse theater is geëvolueerd uit het Griekse theater. Beide theaters bestaan uit
de cavea, de halfronde kuil waarin de tribunes terrasvormig omhoog zijn geplaatst, en de scaena, het podium waarop de voorstellingen gegeven werden.
De Grieken bouwden hun theaters tegen berghellingen aan, om zo op een eenvoudige wijze de tribunes te kunnen plaatsen. Het podium was open aan de achterzijde, het publiek zag achter het toneel gewoon het landschap.
De Romeinen bouwden overal in het rijk theaters. Sommigen hiervan zijn geheel of gedeeltelijk bewaard gebleven, vaak worden deze theaters tot op heden nog gebruikt voor voorstellingen.
De Maya's kunnen bogen op een geschiedenis van zeker 3000 jaar en er zijn vandaag nog een aantal miljoen Maya's die een van de Mayatalen spreken. De archeologie heeft laten zien dat de Maya's al vanaf die tijd begonnen zijn voor ceremoniële doeleinden bouwwerken neer te zetten. Van deze vroege tijd is het echter niet erg duidelijk waar de grenzen liggen tussen de eigenlijke Maya's en hun buren, de Olmeken. De twee culturen schijnen elkaar beïnvloed te hebben. Uiteindelijk verdween de Olmeekse cultuur na zijn invloed over het schiereiland Yucatán en het huidige Guatemala uitgebreid te hebben.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
